پژمان شقاقی، پژوهشگر شهر، کتاب «شهر ایرانی در سه پرده» را در دست تهیه دارد. وي شهر در اندیشه ایرانی را پیوندی گیتیایی میان مردمان دانست و گفت: هدف شهر، دستیابی به «خشنودی بزرگ» یا آنچه که بعدها از سوی فارابی «سعادت» نام گرفت، است و در برابر مفهوم «دِه» قرار ميگيرد.-
این نویسنده که پیشتر نیز در کتابی با نام «کالبد خدایان» به بررسی چگونگی تجلی امر قدسی در معماری اقوام گوناگون جهان پرداخته است، با بيان این که «مفهوم "شهر" در ایران، مترادف با مفهوم "دین" در زبان عربی است.» گفت: انجمنی که شهریان برای تداوم پیوند میان خود بر پا میکردند، «شهرستان» نام دارد. اين مفهوم را ميتوان برابر با «مدینه» عربی دانست.
شقاقی در توضيح وجه تمایز مفهوم «دِه» و «شهر» در اندیشه ایرانی گفت: در ارايه اين توضيح، ابتدا بايد به نقش دو مفهوم «هوش» و «خرد» در برقراری ارتباط مردمان با جهان پیرامونی بر پایه نوشتارهای ایرانی پیش و پس از اسلام توجه كرد. هوش، عامل برآورده شدن نیازهای ضروری مردم است. «دِه» مترادف با مفهوم «دنیا» در زبان عربی و به معناي پیوند مینوی میان مردمان است که بنیاد آن بر هوش قرار دارد. از آنجایی که نیاز به بقا از نخستین نیازهای ضروری انسان است، هدف آن را بايد برقراری «امنیت» در میان مردمان دانست.
نویسنده کتاب «درآمدی بر نظریه آبادی» افزود: موضوع امنیت با مفهوم «آبادی» یا جایگاه نگهبانیشده، پيوند دارد و به عنوان شاخص مهمی در تداوم پیوند دِه در میان مردمان و جهانیان مطرح ميشود.
شقاقي در کنار مفهوم هوش، مفهوم خرد را عاملي دانست که در برآورده شدن نیازهای کمالجویانه انسان، در مرتبهای بالاتر از هوش قرار میگیرد و گفت: از همین رو، شهر در اندیشه ایرانیان، پیوندی میان مردمان است که بنیاد آن بر خرد قرار دارد.
این نویسنده در پاسخ به این پرسش که بر چه مبنایی، شهر ایرانی را در سه پرده عرفان، اخلاق و موسيقي بررسی كرده است، گفت: در اين اثر از سه زاویه گوناگون اما مرتبط با هم «شهر ایرانی و حکمت»، «شهر ایرانی و اخلاق» و «شهر ایرانی و موسیقی» به موضوع شهر پرداخته شده است. مفهوم شهر همانگونه که پیشتر اشاره شد، بر بنیاد خرد قرار دارد و از این رو، با دانش و دانایی، پیوستگی تنگاتنگی مییابد. اين موضوع در قسمت نخست کتاب همراه با مروری بر حکمت عملی و مراتب آن در ایران پیش و پس از اسلام بررسي شده است. درباره «اخلاق» باید گفت که اخلاق به لحاظ ماهیت، مقدم بر شهر و به لحاظ وجود موخر بر آن است. بنابراین، مهمترین بحث در حوزههاي پیدایی شهر، پرداختن به موضوع اخلاق است. اين موضوع در قسمت دوم کتاب مورد بررسي قرار ميگيرد.
وي پدید آمدن موسیقی در شهر را نشانگر تکامل شهریان در پیوند گیتیایی میان خود دانست و گفت: هر شهری که به «خشنودی بزرگ» نزدیک شده باشد، میتواند موسیقی خود را ارايه كند. از این رو، بخش پایانی کتاب را به بررسي پیوستگی شهر با موضوع موسیقی اختصاص دادهام. ناگفته نماند که در تدوین این بخش از کتاب، علیرضا سیفی که در زمینه موسیقی ایرانی و غربی مطالعات بسیاری انجام داده است، کمکهای زيادي به من کرد و با یاری وي امکان پرداختن به پیوستگی میان شهر و موسیقی فراهم شد.
شقاقي در پايان گفت: نگارش اين اثر رو به پايان است و من هنوز براي انتشار آ» با ناشر مذاكره نكردهام.
نظر شما