به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، نشست اخلاق ويراستاري عصر چهارشنبه 9 آذر در محل انتشارات فنی ایران برگزار شد.

در اين نشست كه با حضور جمع گسترده‌اي از ويراستاران و مترجمان كشور همراه بود، معصومي همداني با بيان اين‌كه اعمالي كه اخلاقي مي‌ناميم اعمالي است كه پاداش يا كيفر مشخصي ندارند، اظهار كرد: وضعيت اين قوانين آنقدر پيچيده است كه نمي‌تواند موضوع قانونگذاري باشد، مثلا دروغ گفتن در بين مردم امر ناپسندي است اما هيچ نظامي براي آن كيفر نگذاشته است.

وي ادامه داد: در مجموع اخلاق حرفه‌اي شامل مجموعه‌اي از قواعد رفتاري است كه بايد بر رفتار آدم‌هايي خاص حاكم باشد.

معصومي با بيان اين‌كه ويراستار كسي است كه كتاب را براي نيل به موضوعات مختلف از ناشر مي‌گيرد، يادآور شد: ويراستار در برابر چند موضوع مسوول است، نخست وظايفي در برابر متن اثر،‌ سپس صاحب اثر، خواننده و ناشر به عنوان سفارش‌دهنده اثر دارد.

وي تصريح كرد: در اين ميان حفظ تعادل بين همه اين جنبه‌ها آسان نيست و به دليل بي‌توجهي به همه اين موضوعات، در اغلب موارد، رابطه بين ويراستار با ناشر،‌ مترجم و خواننده روابط سالمي نيست.

معصومي در بخش ديگر سخنان خود با بيان اين‌كه در ویراستاری مفهوم مطلق نداریم و ویرایش حداکثری را نمی‌توان معنی کرد، اظهار كرد: ولی باید به این سوال پاسخ دهیم که تا چه اندازه می‌توان در یک اثر دست برده و آن را عوض کرد.

عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به این‌که مفهوم ویراستار بسیار فراتر از چیزی است که در کشورمان می‌شناسیم، ادامه داد: در ایران ویراستار باید توانایی خود را صرف ویرایش سبک اثر کند تا آثار بیشتری را در اختیار مخاطب خود قرار دهد.
 
وی در ادامه سخنانش افزود: اما ديدگاه ديگري معتقد است ویراستار باید رادیکال باشد و همه آنچه را نویسنده خلق می‌کند، عوض کند و متنی بنویسد که مایه عبرت دیگران شود که البته وجود هر دو مورد به دلیل نبود رابطه صحیح میان ناشر و ویراستار است که رخ می‌دهد. 

معصومی همچنين درباره مفهوم خود درباره اخلاق ویراستاری گفت: اخلاق ويراستاري یعنی هر کار ناممکنی را درباره اثر انجام ندهیم، بسیاری از ویراستاران ما فکر می‌کنند باید برای یک اثر هر کاری کرد و در نتیجه انتشار اثر را به تاخیر می‌اندازند و در نهایت تمام تغییرات مد نظر خود را اعمال مي‌کنند.

به گفته وي، با این کار هزینه انتشار اثر نیز افزایش پيدا مي‌كند، زيرا ناشر در قبال مترجم و بازار نشر مسووليت و وظيفه‌هايي به عهده دارد. 

معصومي با بيان اين‌كه در این رابطه بايد طبقه‌بندی‌ انجام شود، گفت: نمي‌توان بعضی خطاهای زبانی و اساسی را پذیرفت و طبيعتا بايد اصلاح شود. 

در ادامه اين نشست، خشایار دیهمی، يكي ديگر از مترجمان و ويراستاران پيشكسوت كشور نيز در سخناني‌ گفت: بي‌اخلاقي معمولا زماني رخ مي‌دهد كه بستر مناسب براي بروز آن وجود داشته باشد و به نظر من آدم‌ها در اين بستر ناگزير به انجام بي‌اخلاقي مي‌شوند.

وي ادامه داد:‌ در اخلاق حرفه‌ای مساله اصلی تعیین ملاک برای تشخیص صلاحیت افراد است که متاسفانه در حوزه ویراستاری برای این مساله مرجعی وجود ندارد. 

دیهیمی با بيان اين‌كه اخلاق ویراستاری نوعی، اخلاق حرفه‌ای است، اظهار كرد: با توجه به ماهیت کار ویرایش، اندکی روشن‌تر از اخلاق حرفه‌ای می‌توان آن را تعریف کرد و باید به این مساله توجه کنیم در بحث اخلاق حرفه‌ای مساله اصلی تعیین ملاکی برای تشخیص صلاحیت افراد است که متاسفانه در حوزه ویراستاری برای این مساله مرجعی وجود ندارد. 

وي با اشاره به كار ويراستاري در ايران گفت: ویراستاری در ايران مانند بسیاری از کارها، امری وارداتی است که با وجود بومی شدن ماهیت اصلی خود را از دست داده و به صورت معکوس به آن نگاه می‌شود.

به گفته ديهيمي، امروزه درک ما از ویرایش درک نادرستی است، در نگاه ما ویراستار آدمی ‌است که هر ترجمه‌ای را که به او بدهیم باید بنشیند و آن را اصلاح کند اما این مساله امری شدنی‌ نیست.

وی همچنين درباره شيوه كاري برخي ويراستاران در ويرايش يك اثر گفت: برخی ویراستاران بدون در نظر گرفتن اخلاق حرفه‌اي ويراستاري كتاب را خيلي ساده مي‌انگارند و فقط برخي صفحات را تغيير مي‌دهند و در مقابل آن‌ها ويراستاراني نيز وجود دارند كه به دليل سليقه و نگرش خاص خود ترجيح مي‌دهند كتاب را از ابتدا بار ديگر ترجمه كنند.

ديهيمي با بيان اين‌كه هر دو شيوه كاري اين ويراستاران نادرست است، عنوان كرد: اكنون كتاب‌هاي بسياري در بازار وجود دارد كه به دليل درك نادرست از كار مترجم و ويراستاري نامفهوم است و اين موضوع به خوانندگان صدمه مي‌زند.

وي تصريح كرد: اغلب ويراستاران و مترجمان با يكديگر مشكل دارند و روابط ناسالم و تيره‌اي بين اين دو قشر وجود دارد، در حالي كه ويراستار بايد همكار مترجم باشد و مترجم نيز بايد نگاه تيره خود نسبت به ويراستار را تغيير دهد.

به گفته ديهيمي، يك ويراستار قبل از اين‌كه به كار ويرايش مشغول شود بايد يك مترجم حرفه‌اي و خوب باشد تا در صورت بروز مشكل در متن و ... بتواند متن را بازنويسي و يا ترجمه صحيح كند.

همچنين در پايان اين نشست، پرسش و پاسخ با حضور دانشجويان و خشايار ديهيمي و حسين معصومي همداني برگزار شد.