به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين اثر، سي و پنجمين دفتر از مجموعه آثار «ايرانيان و قرآن» محسوب مي‌شود كه براي آشنايي نسل جوان قرآن‌پژوه با علامه طباطبايي و تفسير وي تهيه و ارايه شده است.
الميزان، معياري براي داوري‌هاي تفسيري، ملاكي در ارزيابي‌هاي قرآني و قله باشكوهي در دانش الهي است كه رسيدن بدان آرزوي اهل حكمت است. جامعيت آن، چشم‌هاي مفسران را خيره مي‌كند و عمق آن، همه را به تحسين وا مي‌دارد. علامه طباطبايي در اين تفسير، قرآن را به قرآن، تفسير كرد و روايت و درايت را هم در اين تبيين سهيم كرد.
توجه به دنياي امروز، توجه به نقش جامعه در تربيت ديني، نقد و بررسي جايگاه علوم جديد در تفسير قرآن و نقد گسترده آراي تفسيري مفسران قديم و جديد، از جمله مولفه‌هاي تفسيري الميزان است.
علامه طباطبايي به مدت سه دهه در حوزه علميه قم، عمر شريفش را وقف طالبان علم و حكمت كرد كه به تعبير علامه حسن‌زاده آملي، وي با حضورش در قم، تفسير و سير و سلوك حقيقي به مشرب قرآن مجيد را احيا كرده‌اند.
از علامه طباطبايي، آثار متعددي در موضوعاتي مانند تفسير، فلسفه، فقه، كلام و عقايد برجاي مانده است. آثار علامه همواره مورد توجه متخصصان فن و طالبان علم بوده‌اند، آثاري مانند بداية‌الحكمة و نهاية‌الحكمة بارها ترجمه و شرح شده‌اند و از همان آغاز نگارش آن، به عنوان كتاب درسي در حوزه و دانشگاه تدريس مي‌شود. همچنين درباره شخصيت علمي علامه و آثار او صدها مقاله و پايان‌نامه تدوين شده است.
الميزان از نگاه ديگران
علامه حسن‌زاده آملي درباره علامه طباطبايي و تفسير الميزان مي‌فرمايند: «ايشان مدت بيست سال قرآن كريم را به صورت تفسير قرآن به قرآن تفسير فرمود كه مايه فخر عالم علم، مايه مباهات حوزه‌هاي علميه است و كتاب قرن، بلكه كتاب دهر است». ايشان در موضع ديگر مي‌فرمايند: «اين تفسير شهر حكمت و مدينه فاضله‌اي است كه در آن از بهترين و بلندترين مباحث انساني و شعب ديني از عقلي و نقلي و عرفاني و فلسفي و حكمت متعاليه و اخلاقي و اجتماعي و اقتصادي و غيرها بحث شده است... اين تفسير بيانگر قوه عقل‌نظري اوست و (براي آگاهي از) از عقل عملي‌اش رساله ولايتش را بخوانيد.»
آيت‌الله جوادي آملي نيز درباره تفسير الميزان مي‌فرمايند: «الميزان در ميان تفاسير، چون كتاب قيم جواهرالكلام است كه همانند آن هم كمبود گذشتگان ـ‌عيب و نقص‌ـ را جبران كرد و هم زمينه تحقق آيندگان ـ‌تتميم و تكميل‌ـ را فراهم ساخت.»
انگيزه علامه در نگارش الميزان
كاستي‌ها و كژي‌هاي مسلك‌هاي تفسيري، كثرت آراي تفسيري نادرست از جمله اصالت دادن به ماده، علم‌زدگي و تفسير قرآن براساس علوم تجربي، همچنين تفسير قرآن براساس فرضيه‌ها و پيش‌فرض‌هاي علمي ـ‌از جمله مسلمات كلامي، فلسفي و عرفاني‌ـ كم‌توجهي به تفسير به ويژه شيوه ارزشمند تفسير قرآن به قرآن را مي‌توان از انگيزه‌هاي نگارش تفسيرالميزان تلقي كرد.
روش تنظيم مطالب در الميزان
در تفسير الميزان، آيات بر پايه سياق واحد يا به دليل در برداشتن يكي از اهداف سوره، به بخش‌هايي تقسيم مي‌شود. هر بخش ممكن است مشتمل بر يك يا چند آيه باشد و در مواردي حدود بيست آيه را در برمي‌گيرد. اغلب سوره‌هاي كوتاه يكجا مورد بررسي قرار مي‌گيرند.
همچنين در اين تفسير، پس از دسته‌بندي آيات، بخشي با عنوان «بيان» مي‌آيد كه در آن، به يك يا چند موضوع هفتگانه پرداخته مي‌شود.
نكته قابل تامل اين كه مولف الميزان در اين تفسير به آيات‌الاحكام نمي‌پردازد و بحث درباره آنها را مربوط به كتاب‌هاي فقه مي‌داند، نه تفسير.
علامه در آغاز تفسير هر سوره، هدف يا اهداف اساسي سوره و آيات را بيان مي‌كند. به عنوان نمونه، هدف سوره حمد را اظهار عبوديت و هدف كلي سوره مائده را دعوت به وفاي به عهد و حفظ پيمان‌هاي درست و برحذر داشتن از شكستن عهد و بي‌اعتنايي به آن مي‌داند. همچنين در آغاز هر سوره، آيات مكي و مدني را مشخص كرده، گاهي آراي متفاوت در اين رابطه را مورد بررسي قرار مي‌دهد.
مسائل لغوي و ادبي نيز به قدر لزوم جهت توضيح الفاظ و عبارات و روشن شدن مقصود آيات مطرح مي‌شود. علامه در اين بخش با لحاظ سياق آيات، برخي آيات را به كمك برخي ديگر، تفسير مي‌كند. وي همچنين در بسياري از موارد، آراي مفسران را ذكر مي‌كند و از پاره‌اي از آنان استفاده كرده، برخي را مورد نقد قرار مي‌دهد.
مولف الميزان پس از اتمام بحث‌ها و بيانات تفسيري، به نقل و نقد روايات تفسيري مرتبط با آيات مورد بحث مي‌پردازد. در اين بخش، روايات رسول خدا(ص) و اهل‌بيت (عليهم‌السلام) هم از طرق عامه و هم خاصه، ذكر مي‌شود. علامه به دليل حجيت نيافتن كلام صحابه و تابعين و آشفتگي آنها، بجز در پاره‌اي موارد، به روايات تفسيري صحابه و تابعين نمي‌پردازد و در موارد بسيار، پاره‌اي از روايات را به لحاظ سند يا محتوا مردود مي‌شمارد و گاهي به تبيين سازگاري روايات با يكديگر و هماهنگي آنها با آيات مي‌پردازد. همچنين در خلال اين كتاب، بحث‌هاي مختلف فلسفي، علمي، تاريخي، اجتماعي و اخلاقي مطرح مي‌شود.
منابع تفسيري الميزان
علامه طباطبايي در تفسير الميزان، از منابع تفسيري و غيرتفسيري بهره برده است. مفردات راغب اصفهاني، صحاح، لسان‌العرب، قاموس‌المحيط و مصباح‌المنير، از جمله كتاب‌هاي لغت مورد استفاده علامه بوده‌اند.
كتاب حاضر در چهار فصل سامان يافته است. زندگينامه، آثار، تفسير و آرا و نمونه‌هاي تفسيري، عناوين فصول چهارگانه اين اثرند.
در انتهاي اين اثر، نمايه‌اي از آيات، روايات، اشخاص، گروه‌ها، جاي‌ها، كتاب‌ها و اصطلاحات و موضوعات نيز درج شده است.
چاپ نخست كتاب «علامه طباطبايي و تفسير الميزان» با شمارگان 3000 نسخه، 148 صفحه و به بهاي 24000 ريال راهي بازار نشر شد.
پنجشنبه ۲۴ آذر ۱۳۹۰ - ۰۹:۴۵
نظر شما