مهرناز خراسانچي، رييس كتابخانه عمومي حسينيه ارشاد در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) با انتقاد از عدم نيازسنجي مخاطبان در كتابخانه‌هاي عمومي گفت: يكي از نكاتي كه بايد در كتابخانه‌هاي عمومي ايران انجام شود، بحث نيازسنجي از مخاطبان است؛ هم اكنون كتابخانه حسينيه ارشاد حدود 200 مراجعه كننده در روز دارد كه اين رقم علي‌رغم اينكه رقم خوبي است اما امكان افزايش آن نيز در صورت فراهم كردن زمينه‌ها وجود دارد.
وي با اشاره بر اهميت مجموعه‌سازي در كتابخانه‌ها براي جذب مخاطب گفت: مجموعه‌سازي خوب در جذب مراجعه كننده نقش موثري دارد به طور مثال كتابخانه حسينيه ارشاد در موضوعات مختلفي مانند فيزيك و زيست شناسي مجموعه‌هاي خوبي دارد و همين مجموعه‌ها خود مي‌تواند در جذب مخاطب تاثيرگذار باشد.
وي تصريح كرد: بايد در نظر داشت كه در مجموعه سازي كتابخانه‌هاي عمومي همواره مخاطب عام و علايق آن را در نظر گرفت. البته ما براي مخاطبان خاص به‌ويژه مراجعه كنندگان با تحصيلات دانشگاهي نيز راهكارهايي براي مجموعه سازي داريم به طور مثال با اين افراد كه داراي تحصيلات دانشگاهي در سطوح بالا هستند، ارتباط مي‌گيريم و نظرات آنها را نيز براي تكميل منابع و مجموعه‌سازي جمع‌آوري مي‌كنيم.
خراسانچي اضافه كرد: در بازديدي كه از كتابخانه‌هاي تورنتو كانادا داشتم متوجه شدم كه علي‌رغم اينكه مجموعه‌سازي در اين كتابخانه‌ها به صورت متمركز انجام مي‌شود اما هر كتابخانه نيازهاي خود را به صورت جداگانه به سازمان‌هاي مادر اعلام مي‌كند و بر اساس نياز كتابخانه منابع تهيه شده و براي آنها ارسال مي‌شود. اين در حالي است كه در ايران به نظر مي‌رسد اين نيازسنجي صورت نمي‌گيرد و كار مجموعه سازي تنها در سازمان‌هاي مادر چون نهاد كتابخانه‌هاي عمومي و يا شهرداري صورت مي‌گيرد.
اين كارشناس ارشد كتابداري با بيان اينكه بايد دست كتابخانه‌ها براي مجموعه‌سازي بر اساس نيازهاي مراجعه كنندگان باز باشد، افزود: در اين صورت ما مي‌توانيم بر اساس بازخورد نظرات مخاطبان حوزه‌اي را در كتابخانه‌ها تقويت و يا اضافه كنيم.
وي با اشاره به اينكه براي افزايش سطح مطالعه در جامعه و نيز پر رونق شدن كتابخانه‌هاي عمومي حلقه‌هاي متعددي لازم است، گفت: يكي از اين حلقه‌ها به حوزه «نشر» باز مي‌گردد. اكنون اين سوال مطرح است كه ما به چه ميزان كتاب خوب و قابل ارزش براي ارايه به مراجعه كننده‌ها داريم.
وي افزود: در كتابخانه حسينيه ارشاد در حوزه «داستان»، كتاب‌هاي مختلفي در ژانرهاي پليسي، درام و ... وجود دارد و ما همه سعي خود را مي‌كنيم تا بهترين كتاب‌ها را در هر ژانر به مراجعه كننده معرفي كنيم اما واقعاً چه ميزان كتاب خوب در هر يك از اين حوزه‌ها ارايه مي‌شود؟
رييس كتابخانه عمومي حسينيه ارشاد در بخش ديگري از سخنان خود به موضوع «مسايل مالي» اشاره كرد و گفت: يكي ديگر از مباحثي كه مي‌تواند به رونق كتابخانه‌هاي عمومي كمك كند منابع مالي آن است. در سطح دانشگاهي معمولاً براي دانشجو و يا استاد اجباري براي تهيه منابع وجود دارد اما در سطح عامه مردم اين اجبار وجود ندارد و مراجعه‌كننده بايد مايل باشد تا حق عضويت پرداخت كند. از طرف ديگر خود كتابخانه‌ها نيز بايد به اندازه كافي منابع مالي در اختيار داشته باشند تا بتوانند منابع خوبي را براي كتابخانه تهيه كنند.
وي متخصص بودن كتابدار را در جذب مراجعه كنندگان به كتابخانه عمومي موثر دانست و گفت: در گذشته در سطح شهر تابلوي دندانپزشك تجربي مي‌ديديم، اما امروز هيچ كس به اين افراد مراجعه نمي‌كند چون همه ضرورت تخصص را براي بهبود حالشان درك كرده‌اند، اين موضوع مي‌تواند در همه رشته‌هاي علمي مصداق داشته باشد. قطعاً يك كتابدار متخصص بهتر مي‌تواند با مخاطب ارتباط برقرار كند و نيازهاي اطلاعاتي آن را تشخيص بدهد. چون كتابداران در دروسي كه مي‌گذرانند ياد مي‌گيرند كه چگونه اطلاعات مورد نياز افراد را بازيابي كنند.
وي افزود: از طرف ديگر بحث «اخلاق كتابداري» نيز مطرح است؛ من نمي‌گويم كه غيرمتخصصان اين رشته اين اخلاق را ندارند اما آنچه كه مسلم است اين است كه يك كتابدار متخصص انگيزه و ارتباط بهتري دارد.
خراسانچي يادآور شد: امروز در كتابخانه حسينيه ارشاد اكثريت نيروها متخصص كتابداري هستند چراكه معتقدم كار كتابخانه‌اي كار گروهي است و اگر اين كتابخانه موفق است به دليل كار گروهي و حضور نيروي متخصص در آن است.
وي همچنين در پاسخ به اين سوال كه ارايه امكانات به گروه‌هاي خاص مانند نابينايان، كم سوادان و ... در كتابخانه‌هاي عمومي تا چه ميزان مي‌تواند به جذب مراجعه‌كننده كمك كند، گفت: وقتي مي‌گوييم عموم مردم يعني همه و اين تنها شامل افراد سالم يا بزرگسال يا با سواد نمي‌شود. كتابخانه عمومي بايد براي همه مردم باشد و افراد ازگروه‌هاي مختلف با جنسيت، مليت، قوميت، علايق و ... مختلف بتوانند از آن استفاده كنند.
وي افزود: اكنون در كتابخانه حسينيه ارشاد براي كودكان بخش بسيار خوبي وجود دارد و علاوه بر ارايه 27 هزار جلد كتاب و نشريات مختلف اين گروه سني، كارگاه‌هاي هنري و كارگروه‌هاي پ‍ژوهشي براي اين گروه سني برگزار مي‌شود. همچنين در اين كتابخانه برای کودکان ناشنوا و کم توان ذهنی و نيز نابينايان خدمات گسترده‌ای ارايه می‌کنيم.
اين كارشناس ارشد كتابداري تصريح كرد: بنابراين بايد امكاناتي فراهم شود تا گروه‌هاي مختلف در جامعه بتوانند در كتابخانه حاضر شوند و اين در صورتي محقق مي‌شود كه كتابخانه تنها به مكاني براي امانت دادن كتاب محدود نشود و ساير فعاليت‌هاي اجتماعي براي گروه‌هاي مختلف نيز در آن انجام شود.
وي با اشاره بر اهميت مجموعه‌سازي در كتابخانه‌ها براي جذب مخاطب گفت: مجموعه‌سازي خوب در جذب مراجعه كننده نقش موثري دارد به طور مثال كتابخانه حسينيه ارشاد در موضوعات مختلفي مانند فيزيك و زيست شناسي مجموعه‌هاي خوبي دارد و همين مجموعه‌ها خود مي‌تواند در جذب مخاطب تاثيرگذار باشد.
وي تصريح كرد: بايد در نظر داشت كه در مجموعه سازي كتابخانه‌هاي عمومي همواره مخاطب عام و علايق آن را در نظر گرفت. البته ما براي مخاطبان خاص به‌ويژه مراجعه كنندگان با تحصيلات دانشگاهي نيز راهكارهايي براي مجموعه سازي داريم به طور مثال با اين افراد كه داراي تحصيلات دانشگاهي در سطوح بالا هستند، ارتباط مي‌گيريم و نظرات آنها را نيز براي تكميل منابع و مجموعه‌سازي جمع‌آوري مي‌كنيم.
خراسانچي اضافه كرد: در بازديدي كه از كتابخانه‌هاي تورنتو كانادا داشتم متوجه شدم كه علي‌رغم اينكه مجموعه‌سازي در اين كتابخانه‌ها به صورت متمركز انجام مي‌شود اما هر كتابخانه نيازهاي خود را به صورت جداگانه به سازمان‌هاي مادر اعلام مي‌كند و بر اساس نياز كتابخانه منابع تهيه شده و براي آنها ارسال مي‌شود. اين در حالي است كه در ايران به نظر مي‌رسد اين نيازسنجي صورت نمي‌گيرد و كار مجموعه سازي تنها در سازمان‌هاي مادر چون نهاد كتابخانه‌هاي عمومي و يا شهرداري صورت مي‌گيرد.
اين كارشناس ارشد كتابداري با بيان اينكه بايد دست كتابخانه‌ها براي مجموعه‌سازي بر اساس نيازهاي مراجعه كنندگان باز باشد، افزود: در اين صورت ما مي‌توانيم بر اساس بازخورد نظرات مخاطبان حوزه‌اي را در كتابخانه‌ها تقويت و يا اضافه كنيم.
وي با اشاره به اينكه براي افزايش سطح مطالعه در جامعه و نيز پر رونق شدن كتابخانه‌هاي عمومي حلقه‌هاي متعددي لازم است، گفت: يكي از اين حلقه‌ها به حوزه «نشر» باز مي‌گردد. اكنون اين سوال مطرح است كه ما به چه ميزان كتاب خوب و قابل ارزش براي ارايه به مراجعه كننده‌ها داريم.
وي افزود: در كتابخانه حسينيه ارشاد در حوزه «داستان»، كتاب‌هاي مختلفي در ژانرهاي پليسي، درام و ... وجود دارد و ما همه سعي خود را مي‌كنيم تا بهترين كتاب‌ها را در هر ژانر به مراجعه كننده معرفي كنيم اما واقعاً چه ميزان كتاب خوب در هر يك از اين حوزه‌ها ارايه مي‌شود؟
رييس كتابخانه عمومي حسينيه ارشاد در بخش ديگري از سخنان خود به موضوع «مسايل مالي» اشاره كرد و گفت: يكي ديگر از مباحثي كه مي‌تواند به رونق كتابخانه‌هاي عمومي كمك كند منابع مالي آن است. در سطح دانشگاهي معمولاً براي دانشجو و يا استاد اجباري براي تهيه منابع وجود دارد اما در سطح عامه مردم اين اجبار وجود ندارد و مراجعه‌كننده بايد مايل باشد تا حق عضويت پرداخت كند. از طرف ديگر خود كتابخانه‌ها نيز بايد به اندازه كافي منابع مالي در اختيار داشته باشند تا بتوانند منابع خوبي را براي كتابخانه تهيه كنند.
وي متخصص بودن كتابدار را در جذب مراجعه كنندگان به كتابخانه عمومي موثر دانست و گفت: در گذشته در سطح شهر تابلوي دندانپزشك تجربي مي‌ديديم، اما امروز هيچ كس به اين افراد مراجعه نمي‌كند چون همه ضرورت تخصص را براي بهبود حالشان درك كرده‌اند، اين موضوع مي‌تواند در همه رشته‌هاي علمي مصداق داشته باشد. قطعاً يك كتابدار متخصص بهتر مي‌تواند با مخاطب ارتباط برقرار كند و نيازهاي اطلاعاتي آن را تشخيص بدهد. چون كتابداران در دروسي كه مي‌گذرانند ياد مي‌گيرند كه چگونه اطلاعات مورد نياز افراد را بازيابي كنند.
وي افزود: از طرف ديگر بحث «اخلاق كتابداري» نيز مطرح است؛ من نمي‌گويم كه غيرمتخصصان اين رشته اين اخلاق را ندارند اما آنچه كه مسلم است اين است كه يك كتابدار متخصص انگيزه و ارتباط بهتري دارد.
خراسانچي يادآور شد: امروز در كتابخانه حسينيه ارشاد اكثريت نيروها متخصص كتابداري هستند چراكه معتقدم كار كتابخانه‌اي كار گروهي است و اگر اين كتابخانه موفق است به دليل كار گروهي و حضور نيروي متخصص در آن است.
وي همچنين در پاسخ به اين سوال كه ارايه امكانات به گروه‌هاي خاص مانند نابينايان، كم سوادان و ... در كتابخانه‌هاي عمومي تا چه ميزان مي‌تواند به جذب مراجعه‌كننده كمك كند، گفت: وقتي مي‌گوييم عموم مردم يعني همه و اين تنها شامل افراد سالم يا بزرگسال يا با سواد نمي‌شود. كتابخانه عمومي بايد براي همه مردم باشد و افراد ازگروه‌هاي مختلف با جنسيت، مليت، قوميت، علايق و ... مختلف بتوانند از آن استفاده كنند.
وي افزود: اكنون در كتابخانه حسينيه ارشاد براي كودكان بخش بسيار خوبي وجود دارد و علاوه بر ارايه 27 هزار جلد كتاب و نشريات مختلف اين گروه سني، كارگاه‌هاي هنري و كارگروه‌هاي پ‍ژوهشي براي اين گروه سني برگزار مي‌شود. همچنين در اين كتابخانه برای کودکان ناشنوا و کم توان ذهنی و نيز نابينايان خدمات گسترده‌ای ارايه می‌کنيم.
اين كارشناس ارشد كتابداري تصريح كرد: بنابراين بايد امكاناتي فراهم شود تا گروه‌هاي مختلف در جامعه بتوانند در كتابخانه حاضر شوند و اين در صورتي محقق مي‌شود كه كتابخانه تنها به مكاني براي امانت دادن كتاب محدود نشود و ساير فعاليت‌هاي اجتماعي براي گروه‌هاي مختلف نيز در آن انجام شود.
نظر شما