دكتر آقاياني‌چاوشي در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، با اشاره به اين كه با توليد مكتوبات علمي و احياي انديشه، آثار و روش علمي انديشمندان و مفاخر گذشته ايراني، مي‌خواهد نسل كنوني و جهان را با داشته‌هاي فكري و معنوي ارزشمند ايران اسلامي آشنا سازد، عنوان كرد: ضروري است بار ديگر به خودمان و جهانيان متذكر شويم كه در دوره كنوني نيز مي‌توانيم ابن‌سينا، فارابي، ابوريحان بيروني و منابعي براي تفاخر در عرصه علم و دانش داشته باشيم.

محقق حوزه تاريخ علم، ناشناخته ماندن و مهجور بودن آرا و آثار اندشمنداني مانند ابن‌سينا را از جمله انگيزه‌هاي آغاز اين پروژه تحقيقاتي دانست و با اشاره به اين كه پيش از اين نيز مجموعه مقالاتي را در قالب كتاب براي معرفي خواجه نصيرالدين طوسي و خيام‌ توليد و منتشر كرده است، اظهار كرد: چند سال قبل كنگره‌اي به نام ابن‌سينا در همدان برگزار شد. من آن زمان در فرانسه بودم. هنگامي كه بازگشتم، رييس دانشگاه همدان متن سخنراني‌هاي كنگره ابن‌سينا را براي بررسي پيش از چاپ و انتشار در اختيارم قرار داد. 

آقاياني چاوشي افزود: متاسفانه برخلاف انتظارم، با حجمي از مطالب و متن سخنراني‌هاي سطحي و كم ارزش مواجه شدم و اين پرسش برايم ايجاد شد كه «آيا چنين كنگره‌هايي داوراني داشته‌اند؟» به ناچار تعدادي از اين مقالات را براي چاپ انتخاب كردم كه قرار است در پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي منتشر شوند اما از همان زمان متوجه كم‌كاري محققان ايراني درباره ابن‌سينا شدم و به اين فكر افتادم كه دست به كار شوم و از دانشمندان داخلي و خارجي در موضوعات مربوط به فلسفه، كلام، منطق، مكانيك، پزشكي، رياضيات و ... بخواهم مقالاتي را درباره هريك از ابعاد علمي و روش تحقيق ابن‌سينا به رشته تحرير درآورند. افزون بر اين اقدام، برخي از مقالات ارزشمند خارجي را كه توسط دانشمندان اروپايي نوشته شده‌اند، براي ترجمه به زبان فارسي به استادان ايراني و محققان اين عرصه سپردم و اكنون پس از هفت سال، گردآوري اين مجموعه مقالات به اتمام رسيده است و اكنون ويرايش نهايي آن‌ها را در دست بررسي دارم. قرار است اين مجموعه از سوي «پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي» منتشر شود.

استاد تاريخ علم و فلسفه رياضيات دانشگاه صنعتي در پاسخ به اين‌ سوال كه «چه رويكردي در بررسي آرا و آثار ابن‌سينا اتخاذ كرده است؟» گفت: من به ابن‌سيناپژوهي علاقه فراواني دارم چون او علاوه بر كلام و فلسفه، منطق‌داني بزرگ، پزشكي ‌نام‌آور، فيزيكداني متبكر، آشنا به رياضيات و عالمي به تمام معنا بود. در حالي كه در ايران متاسفانه به جز فلسفه و كلام ابن‌سينا، به كارهاي ديگر اين فيلسوف توجه نشده است، حتي در فلسفه ابن‌سينا نيز بدفهمي‌هايي وجود دارد.

آقاياني‌چاوشي در پاسخ به اين پرسش كه «در مسير ابن‌سيناپژوهي با چه مطالب جديد يا اكتشافات تازه‌اي درباره ابن‌سينا مواجه شده است؟» عنوان كرد: در اين راه با اكتشاف فراواني روبه‌رو شدم كه اميدوارم بعد از چاپ اين اثر آن‌ها را به زبان‌هاي اروپايي ترجمه كنم تا همه مردم دنيا بيش از پيش با اين نابغه آشنا شوند.

وي افزود: ابن‌سينا در حوزه فيزيك نيز به دستاوردهاي جالب توجهي رسيده بود كه در مقاله‌هاي اين اثر به آن پرداخته خواهد شد. شايد  مايه شگفتي باشد كه بدانيم گاليله و نيوتن نيز غيرمستقيم از كارهاي ابن‌سينا بهره برده‌اند و اين‌ها تنها ادعايي محض نيستند. 

نويسنده كتاب «شيميدانان نامي اسلام» ادامه داد: فيزيك ارسطو به ويژه در مبحث حركت، قرن‌ها بر اذهان علمي در جهان اسلام و عالم مسيحيت حاكم بود. البته يكي از فلاسفه يوناني كه در جهان اسلام به نام «يحيي نحوي(فيلوپونوس)» معروف است، انتقاداتي بر ارسطو كرده بود. ابن‌سينا كه با انتقادات اين فيلسوف يوناني آشنا بود، در كتاب‌ «شفاي» خود با تعمق و غور بيشتر، انتقادات ديگري درباره «پرتابه»‌ها بر نظريه ارسطو ارايه كرد كه بسيار منطقي‌تر از انتقادات يحيي نحوي بودند و آن را نظريه «ميل» نام نهاد. همچنين در قرون وسطي يك داشنمند فرانسوي به نام «بوريدان» كه از طريق ترجمه لاتين كتاب «شفا» با عقايد فيلسوف بزرگ اسلامي آشنا شده بود، همان‌ها را در كتابش منعكس كرد و آن را نظريه «ايمپتيوس» ناميد! بوريدان كه از استادان برجسته پاريس بود، شاگردان فراواني تربيت كرد و به همين دليل نظرياتش در عصر رنسانس در اروپا، به ويژه در فرانسه و ايتاليا با استقبال‌ شاياني مواجه شدند. گاليله، فيزيكدان و دانشمند ايتاليايي و از بنيانگذران علم جديد، كاملا تحت تأثير نظريات «بوريدان» درباره حركت به ويژه نظريه «ايمپتيوس» وي قرار گرفت و قانون اينرسي را كه در واقع، همان نظريه ايمپتيوس يا «ميل» ابن‌سيناست، به نام خود ثبت كرد.

نويسنده «آثار هندسي ابو‌الوفاي بوزجاني» گفت: در حوزه نجوم نيز‌ جالب است بدانيم كه ابن‌سينا نخستين فردي بود كه گذر سياره زهره را از كنار خورشيد مشاهده و در كتاب‌ «شفاي» خود به آن اشاره كرد.

وي در پاسخ به اين پرسش كه «مطالعه "مجموعه مقالاتي درباره فلسفه، پزشكي، فيزيك، رياضيات و منطق ابن‌سينا" مخاطبان تخصصي آن‌‌ را به چه نكات يا مرتبه‌اي از آگاهي مي‌رساند؟» بيان كرد: در تدوين اين كتاب همواره مي‌خواستم مطالب تازه‌اي ارايه دهم و به آن دسته از افرادي كه علم را تنها در مغرب زمين جست‌وجو مي‌كنند، ضرورت خودآگاهي را گوشزد كنم، به دانشجويان و پژوهشگران تازه‌كار روش مقاله‌نويسي علمي را نشان دهم و بگويم كه يك مقاله علمي بايد چه شرايطي داشته باشد. همچنين به مسوولان علمي و فرهنگي يادآور شوم كه بايد در كتاب‌هاي درسي، پزشكي، فلسفي، منطقي و فيزيكي كه كمابيش ترجمه كتاب‌هاي درسي غربي‌اند، تجديد نظر كنند و اكتشافات دانشمندان اسلامي ـ ايراني به ويژه ابن‌سينا را بيان كنند تا دانشجويان علايق افراطي و بي‌پشتوانه غرب‌گرايانه نداشته باشند.

وي در پايان درباره انگيزه‌اش از تدوين اين كتاب گفت: با تدوين طرحي براي نگارش و ترجمه مجموعه مقالات اين كتاب مي‌خواستم اين واقعيت تلخ را بگويم كه فقدان پژوهشگران واقعي چه ضرباتي به دين و فرهنگ ما مي‌زند، چرا كه اگر افكار خيام و ابن ‌سينا و ساير بزرگان ما به خوبي معرفي شوند، نه كسي جرأت مي‌كند عقايد خود را به آن‌ها نسبت دهد و نه ما هر اثري كه از گذشته باقي مانده و منسوب به آن‌هاست را مي‌پذيريم. در واقع، با حقيقت وجودي، افكار و اقدامات اساسي اين انديشمندان آشنا مي‌شويم. 

قرار است «مجموعه مقالاتي درباره فلسفه، پزشكي، فيزيك، رياضيات و منطق ابن‌سينا» را پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي منتشر كند.