به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين نشست صبح امروز (سه‌شنبه، 13 دي) به همت سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی و همچنين سازمان فعاليت‌های قرآنی دانشجويان كشور در معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی كشور برگزار شد.
حسين استادولي، مترجم قرآن و حديث‌شناس و حجت‌الاسلام محمد نقدي، رييس موسسه قرآني «ترجمان وحي» در اين نشست سخنراني كردند.
استاد ولي درباره «اصالت ترجمه‌هاي قرآن منتشر شده پس از انقلاب» گفت: بعد از انقلاب ترجمه‌هاي زيادي از قرآن منتشر شده‌اند كه مي‌توان آن‌ها را به دو دسته تقسيم كرد. نخست، ترجمه‌هايي كه اصيل‌اند و ديگري، ترجمه‌هايي كه حالت رونويسي از ترجمه‌هاي ديگر را دارند كه خوشبختانه به تدريج سياست جلوگيري از اين ترجمه‌ها آغاز شده است.
استاد ولي افزود: ترجمه‌هاي اصيل قرآن، ترجمه‌هايي‌اند كه مترجمان آن‌ها خود اقدام به ترجمه كرده باشند، يعني ابتدا يك دور كامل قرآن را ترجمه كنند و سپس ترجمه‌هاي ديگران از قرآن را ببيند. در واقع، اين‌چنين نباشد كه مترجم مطلب را نفهمد و براي فهم بهتر معناي آيات سراغ ترجمه‌هاي ديگران برود و متوجه شود آنان چه نگاهي به مطالب داشته‌اند.
اين مترجم قرآن، ترجمه اصيل قرآن را ترجمه‌اي دانست كه مترجم بتواند از آن دفاع كند و گفت: ميان اين‌كه مترجم از فهم ديگران براي زيباسازي ترجمه خود استفاده كند و اين‌كه از ترجمه‌هاي ديگران رونويسي كند و نتواند از ترجمه خود دفاع كند، تفاوت وجود دارد. برخي از ترجمه‌هاي قرآن، رونويسي از ترجمه‌هاي ديگرانند كه من به شدت با انجام و انتشار چنين ترجمه‌هايي مخالفم.
وي تعداد ترجمه‌هاي اصيل قرآن پس از انقلاب را فراوان دانست و گفت: برخي از ترجمه‌ها توسط مترجم مشهوري ارايه شده‌اند اما اصالت كافي را ندارند. البته قرار شده است از اين پس مترجمان قرآن از ترجمه‌شان دفاع كنند. چنين كاري به يقين نتايج مثبتي خواهد داشت، زيرا سبب مي‌شود حجم ترجمه‌هاي انجام شده از قرآن كم شود و كيفيت كار بالا برود و مردم در انتخاب ترجمه‌هاي باكيفيت سرگردان نشوند.
در ادامه اين نشست، حجت‌الاسلام نقدي پس از معرفي فعاليت‌هاي موسسه قرآني «ترجمان وحي» اظهار كرد: به بركت انقلاب اسلامي عشق مردم به قرآن فزوني يافته است. اين انقلاب حتي توجه جهانيان به قرآن را نيز افزايش داده است. انقلاب اسلامي ايران برگرفته از آموزه‌هاي قرآني بود و به همين دليل مردم دنيا علاقه‌مند شدند كه بدانند قرآن چگونه كتابي است. اكنون قرآن يكي از پر شمارگان‌ترين كتاب‌هايي است كه در جهان چاپ مي‌شود و تقاضاي زيادي براي دريافت آن در سراسر دنيا وجود دارد.
نقدي افزود: تاكنون بيش از 150 ترجمه مختلف از قرآن به زبان انگليسي در دنيا منتشر شده‌اند. 174 ترجمه فارسي نيز از اين كتاب آسماني منتشر شده كه در اين ميان، 114 ترجمه كامل‌اند و 60 ترجمه به صورت پراكنده و از جزءهاي مختلف صورت گرفته‌اند. از اين تعداد، حدود 40 ترجمه پس از انقلاب صورت گرفته‌اند.
رييس موسسه «ترجمان وحي» درباره آثار مثبت و منفي تعدد ترجمه‌هاي قرآن گفت: من تعدد ترجمه‌ها را مثبت مي‌دانم، زيرا باعث رقابت تنگاتنگ و همچنين رشد ترجمه‌ها مي‌شود. البته هر فردي نبايد به خود اجازه دهد كه وارد اين عرصه شود و با تركيب و تقليد از ترجمه‌هاي ديگران، ترجمه‌اي ارايه دهد، زيرا ترجمه قرآن، شان و منزلت خاص خودش را دارد.
وي با نادرست خواندن ترجمه‌هاي تحت‌اللفظي از قرآن با توجه به رشد زبان و ادبيات فارسي عنوان كرد: مترجمان نبايد به محض اين‌كه احساس كردند در ترجمه ماهر شده‌اند، دست به ترجمه قرآن بزنند، زيرا گام نخست در اين وادي، فهم دقيق كلام خداست كه لازمه آن فهم زبان و ادبيات عربي و آشنايي كامل با آن است و در گام بعدي نيز مترجم بايد بتواند اين كلام را در قالب زبان مقصد (فارسي) بريزد.
نقدي با انتقاد از ترجمه‌هاي تحت‌اللفظي صورت گرفته از قرآن گفت: اگرچه نكته مثبت تعدد ترجمه‌ها اين است كه رقابت را به اوج مي‌رساند و سره را از ناسره مشخص مي‌كند اما آفت آن هم اين است كه هر فردي به خودش اجازه ورود به عرصه ترجمه قرآن را مي‌دهد. البته نمي‌توان جلوي اين افراد را گرفت، مگر اين‌كه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي تمهيدي در اين باره بينديشد و آن را سامان‌دهي كند.
سپس حسين استاد ولي با بيان اين كه شهرت يك مترجم قرآن، دليل خوب بودن ترجمه او نيست، گفت: علل مختلفي در اين شهرت نقش دارند. به عنوان مثال، گاهي مترجم به لحاظ سني و پيشكسوت بودن، فرد شناخته شده‌اي در جامعه است و گاهي نيز واعظ است و مردم او را مي‌شناسند. گاهي نيز ناشر براي يك ترجمه يا يك مترجم تبليغ زيادي مي‌كند. بنابراين، شهرت يك مترجم الزاما نمي‌تواند دليلي بر صحت و درست بودن ترجمه او باشد.
وي درباره ويرايش ترجمه قرآن گفت: هرچند ويرايش نقش مهمي در ترجمه دارد اما من استفاده از ويراستار فارسي در ترجمه قرآن را چندان به مصلحت نمي‌دانم، زيرا گاهي ويراستار فارسي، كار مترجم قرآن را خراب مي‌كند.
استاد ولي بر لزوم نگارش ترجمه قرآن به نثر معيار و پرهيز از «سره‌نويسي» تاكيد كرد و گفت: نثر معيار، نثري است كه امروز همه افراد بتوانند آن را بخوانند و بفهمند. مترجم بايد «سره‌شناس» باشد، يعني فردي كه زبان سره را بفهمد و بتواند از متون قديمي استفاده كند. ما سره‌نويس لازم نداريم، زيرا در دنياي كنوني «سره‌خوان» وجود ندارد و ترجمه‌ها بايد به زبان امروزي نوشته شوند.
اين مترجم قرآن با اشاره به رسميت يافتن جريان نقد ترجمه‌هاي قرآن پس از انقلاب اسلامي گفت: منتقدان بايد بدانند كه ترجمه‌هايي را نقد كنند كه قابل توجيه نباشند، نه اين‌كه هر اشكال سليقه‌اي را نقد بدانند. شايد برخي منتقدان هنوز روش نقد را نمي‌دانند و از همين رو، بايد به آنان روش صحيح نقد را آموخت و متذكر شد كه نقد تنها زماني توجيه منطقي دارد كه نويسنده نتواند به آن اشكال مورد نظر پاسخ دهد. به عنوان مثال، مرحوم دكتر شهيدي نقدي را كه بر ترجمه او از قرآن نوشته بودم، پذيرفت و در چاپ‌هاي بعدي اعمال كرد و در مقدمه نيز متذكر شد.
استاد ولي با انتقاد از ترجمه‌هاي تحت‌اللفظي و آزاد از قرآن، بر لزوم ترجمه مفهومي تاكيد كرد و افزود: ترجمه قرآن بايد مفهومي و محتوايي باشد، به شرط اين‌كه شخص مترجم آيه را به درستي بفمهد و سپس آن را به زبان مقصد انتقال دهد. اين امر در هر ترجمه‌اي لازم است و به‌ويژه در ترجمه كلام وحي، نكته بسيار مهمي محسوب مي‌شود.
اين حديث‌شناس در ادامه درباره انواع ترجمه‌هاي موجود از قرآن اظهار كرد: گاهي مي‌خواهيم ترجمه قرآن را براي ترويج و امر تبليغ به كار گيريم و به عنوان مثال، بعضي جملات آن را «تابلو نوشته» كنيم، يعني ترجمه قرآن را براي امر ترويجي و تبليغي مي‌خواهيم. براي اين كار مي‌توان ترجمه‌هاي افرادي مانند موسوي گرمارودي يا حدادعادل را توصيه كرد كه نثر زيبا و رواني دارند.
استاد ولي ادامه داد: گاهي هم در ترجمه قرآن به دنبال فهم مخاطبيم و مي‌خواهيم مخاطب با مطالب و جزييات كلام حق آشنا شود. در اين صورت بايد از ترجمه‌هايي كه شرح دارند، استفاده كرد، زيرا ترجمه بسياري از تعابير و جملات قرآن بدون توضيح و پاورقي، ابهام و حتي انحراف ايجاد مي‌كنند. از آنجا كه برخي جزييات يا حتي كليات در قرآن به صراحت بيان نشده‌اند، ترجمه بدون توضيح كامل نخواهد بود.
وي درباره ترجمه منظوم قرآن گفت: نظم يك كار كيفي است و به دليل قافيه و عروض، اين كار در ترجمه قرآن مجال بيان همه مفاهيم را نمي‌دهد و ترجمه منظوم، يك ترجمه ادبي از قرآن محسوب مي‌شود.
سه‌شنبه ۱۳ دی ۱۳۹۰ - ۱۵:۱۱
نظر شما