به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، آيين گشايش كنگره سالانه «اخلاق و حقوق باروري با رويكرد چالش‌ها و راهكارهاي رحم جايگزين» يادواره زنده‌ياد دكتر سعيد كاظمي‌آشتياني، با حضور شخصيت‌هاي برجسته حقوق، فقه و پزشكي، صبح امروز (چهارشنبه، 14دي) در سالن همايش‌هاي پژوهشگاه رويان برگزار شد. 
 
آيت‌الله دكتر سيدمصطفي محقق داماد، نويسنده و پژوهشگر حوزه حقوق، در اين مراسم با اشاره به انتشار زودهنگام كتابي با عنوان «نظريه عمومي شروط» درباره شروط باروري و ناباروري گفت: همان‌طور كه در اين كتاب اشاره كرده‌‌ام، در حقوق اسلامي «تعهدات» با كلمه «شروط» مطرح شده‌اند. هرچند در فقه سنتي، كلمه شروط از باب عقود مطرح شده اما من معتقدم شروط همان تعهدات است كه مي‌توان آن را تحت يك نظريه براي عموم ارايه داد. از نظر حقوق اسلامي، شرط اگر بخواهد صحيح باشد، بايد داراي شرايطي باشد كه يكي از آن شرايط، مشروع بودن است و شرط نامشروع، باطل است و الزام‌آور نخواهد بود. مصاديق زيادي مي‌توان براي شرط نامشروع بيان كرد كه يكي از اين شرايط نامشروع، شرط ظالمانه است، يعني شرطي كه خلاف موازين انساني و كرامت بشري باشد.

وي با اشاره به مفاد قراردادي كه گاهي ميان زوج نابارور و مادر جانشين منعقد مي‌شود، گفت: از جمله شرايط اين قرارداد گاهي اين است كه مادري كه فرزند را به دنيا مي‌آورد، هيچ حقي در ادعاي مادري و ارتباط، اعم از حقوقي، عاطفي و... ندارد، يعني بايد فرزندي را كه به دنيا مي‌آورد، به طور كلي فراموش كند و نه احساس و ادعايي نسبت به او داشته باشد و نه رابطه‌اي براي خود نسبت به او متصور شود.

وي در ادامه پس از اشاره به نظرات مختلف برخي فقها درباره تشخيص اين‌كه در اين رابطه كدام مادر (مادر جايگزين و مادر جانشين) مادر واقعي است، با بيان اين‌كه «مادري را نمي‌توان با قراردادها سلب كرد و با قرارداد نمي‌توان مادري و نامادري را تغيير داد» گفت: البته انسان مي‌تواند قرارداد ببندد كه از واقعيت‌هايي كه براي او حق طبيعي ايجاد مي‌كند، استفاده نكند و استفاده نكردن از حقوق، در قلمرو اراده انسان است.

مولف كتاب «فقه پزشكي» با بيان مطالبي درباره شرايط ضمن عقد نكاح درباره داشتن يا نداشتن فرزند از سوي زوجين، با انتقاد از سخنان برخي درباره خلاف شرع بودن شرط نداشتن فرزند از سوي زوجين، گفت: اين سخن اشتباه است، زيرا داشتن يا نداشتن فرزند در قلمرو دين نيست و دين به عزت، صلح، مهرباني و آرامش توصيه مي‌كند و تشخيص اين‌كه داشتن فرزند به اين مسايل كمك مي‌كند يا آن‌ها را در معرض خطر قرار مي‌دهد، به عهده زوجين است.

وي در پايان گفت: بايد اين مسايل را در كتاب‌ها و همراه با مسايل فقهي به جامعه آموزش داد و در كنار آن با ارايه نظريات پزشكي، به فقها ياري داد تا درباره اموري مانند «رحم جايگزين» و همچنين شروط ضمن عقد درباره داشتن يا نداشتن فرزند، به درستي نظر فقهي دهند.
كيارش آرامش، دبيرعلمي كنگره ««اخلاق و حقوق باروري» نيز در ابتداي اين مراسم با ارايه گزارشي درباره مقالات رسيده به اين همايش گفت: بيش از 76 چكيده مقاله به دست ما رسيد كه 14 مقاله به دلايل مختلف، از جمله متناسب نبودن با موضوع كنگره رد شد.‌ چهار مقاله در قالب سخنراني و ساير مقالات نيز در قالب پوستر در اين كنگره ارايه مي‌شوند.

«آرامش» با بيان اين‌كه «رحم جايگزين (مادر جايگزين) يك فناوري كمك‌باروري است كه در حيطه‌هاي اخلاقي، فقهي، پزشكي و روانشناختي مسايل خاص خودش را دارد و راهكارهاي ويژه خود را مي‌طلبد» اظهار كرد: علاوه بر اين، اين امر يك نسب جديد ايجاد مي‌كند و فرزنداني كه به واسطه اين روش به دنيا مي‌آيند، دو مادر (زيست‌شناختي و زايماني) خواهند داشت كه به همين دليل چالش‌هاي اخلاقي و چالش‌هاي حقوقي در پي خواهد داشت و كل اين فرايند، از اصل موضوع ناباروري تا پيدا كردن راه حل و وارد شدن فرزند جديد به خانواده، تبعات روانشناختي و اجتماعي جدي در پي دارد.

در اين مراسم همچنين دكتر حميد گورابي، رييس كنگره، با اشاره به 14 دي‌ماه به عنوان سالروز فوت دكتر كاظمي آشتياني در سال 84 گفت: موضوع اين همايش، بسيار ارزشمند است و مي‌تواند مشكلات زيادي از جامعه ما را حل كند. ناباروري موضوع مهمي در جامعه ماست و متاسفانه زوجين نابارور تحت فشار خانواده‌ها حاضرند براي داشتن فرزند دست به هر كار عقلاني يا غيرعقلاني بزنند.

گورابي افزود: كساني كه در اين عرصه موثرند و اين امكان را دارند كه فرهنگ‌سازي كنند، بايد با ارايه برنامه‌هاي صحيح از اين فشارهاي اعمال شده به زوج نابارور بكاهند. به عنوان مثال صدا و سيما، وعاظ و نويسندگان و همه افرادي كه مي‌توانند راهنماي جامعه باشند، بايد در اين موضوع ياري كنند تا هم جامعه پزشكي در اين عرصه راحت‌تر جلو برود و هم جامعه حقوقي بتواند با حوصله و دقت به اين مسايل نگاه و تامل كند. 

اختتاميه كنگره سالانه «اخلاق و حقوق باروري با رويكرد چالش‌ها و راهكارهاي رحم جايگزين» يادواره زنده‌ياد دكتر سعيد كاظمي‌آشتياني، روز جمعه 16 دي‌ماه، در پژوهشكده رويان برگزار مي‌شود.