كامران فاني در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، عنوان كرد: عجيب است كه ما مسلمانان تاكنون تاريخ فلسفه قابل توجهي ننوشته‌ايم. تنها كتابي كه مي‌توان آن را گونه‌اي از تاريخ فلسفه قلمداد كرد، «ماجراي فكر فلسفي در جهان اسلام» متعلق به ابراهيمي‌ديناني است كه البته نمي‌توان آن را به معناي سنتي كلمه، تاريخ فلسفه دانست، بلكه تاملي در سير فلسفه اسلامي محسوب مي‌شود.
وي اغلب تاريخ فلسفه‌هاي مرجعي را كه در اين حوزه نوشته شده‌اند، متعلق به مستشرقان و اسلام‌شناسان غربي دانست و گفت: اين آثار به صورت گروهي نوشته شده‌اند، زيرا بررسي فلسفه در طول چند صد سال توسط يك نفر بسيار دشوار است. اين در حالي است كه ما در كارهاي گروهي ضعف داريم و تاكنون چنين گروه‌هايي را تشكيل نداده‌ايم.
فاني درباره اصلي‌ترين دليل نبود تاريخ فلسفه بومي در حوزه اسلامي گفت: ما نگاه تاريخي به انديشه‌هاي گذشته‌مان نداريم و حس تاريخمنديمان ضعف دارد؛ هر چند افرادي كه بتوانند تاريخ فلسفه‌هاي قابل توجه بنويسند، در مملكتمان داريم. براي نمونه، شهيد آيت‌آلله مطهري در بخشي از كتاب «خدمات متقابل اسلام و ايران» به تاريخ فلسفه اسلامي پرداخت. وي متوجه شده بود كه ما به نگاه تاريخي به فلسفه نياز داريم.
وي درباره لزوم چنين نگاهي به فلسفه گفت: تاريخ‌مندي يكي از ويژگي‌هاي دنياي مدرن است. مسايل اين دنيا به صورت تاريخي بررسي مي‌شوند و هر فكري در آن، يك تاريخچه و سير تاريخي دارد.
اين كتابشناس و پژوهشگر يادآوري كرد: گذشتگان ما نيز نگاه تاريخي نداشتند. مصداق اين مدعا آن است كه تاريخ فلسفه‌هاي قديمي ما به «تذكره الفلاسفه» ختم مي‌شوند.
فاني ادامه داد: براي اين كه نياز به تاريخ‌مندي در ما به وجود بيايد، بايد اين نياز را در درونمان احساس كنيم. بايد به اين درك برسيم كه تمامي تفكرات ما حاصل يك تحول تاريخي‌اند و به دليل تغيير، تكامل و تطور آرا پديد آمده‌اند.
وي افزود: گذشتگان ما جهان را «ايستا» مي‌ديدند و مفهوم «پويايي» كه امروز از آن سخن مي‌گوييم، مفهومي مدرن است. با وجود اين، به نوشته شدن تاريخ فلسفه‌هاي اسلامي معتبر و جامع در كشورمان اميدوارم، زيرا به هر حال ما در دنيايي مدرن زندگي مي‌كنيم كه تاريخ‌مندي از ويژگي‌هاي بارز آن است.
وي درباره تاريخ فلسفه‌هاي اسلامي معتبري كه تاكنون منتشر شده‌اند، گفت: در دهه‌هاي گذشته، شمار تاريخ فلسفه‌هاي اسلامي بسيار اندك بود و شايد تنها يك عنوان مورد استفاده محققان قرار مي‌گرفت اما شمار اين كتاب‌ها به تدريج افزايش يافت.
فاني ادامه داد: انتشارات «حكمت» يك دوره تاريخ فلسفه اسلامي پنج جلدي و نشر دانشگاهي نيز مجموعه‌اي چهار جلدي را در پانزده سال اخير منتشر كرده‌اند كه از جامعيت بيشتري برخوردارند. البته اين دو اثر، ترجمه‌اند. يكي ديگر از تاريخ فلسفه‌هاي اسلامي كه مي‌توان به عنوان منبع از آن استفاده كرد، متعلق به «هانري كربن» است.
كامران فاني علاوه بر فعاليت چندين ساله در كتابخانه ملي و كتابخانه مجلس شوراي اسلامي، در شورای عالی مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی نيز عضو است. وي تاكنون مقالات را درباره تاريخ فلسفه و نحوه تاريخ‌نگاري فلسفه منتشر كرده است.
«فرهنگ موضوعی قرآن مجید»، «گسترش تاریخ ایران در رده‌بندی کنگره» و «گسترش فلسفه اسلامی در رده‌بندی کنگره» نيز عنوان برخي از تاليفات اويند.
دوشنبه ۳ بهمن ۱۳۹۰ - ۱۵:۱۹
نظر شما