علي درازي در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) با اشاره به 10 سال تحقيق و پژوهش و تدوين كتاب «تاريخ انقلاب اسلامي در اردبيل» اظهار كرد: اين اثر با تكيه بر تحقيقات ميداني، كتابخانه‌اي و اسنادي نوشته شده است. بخش اول كتاب، گذشته اردبيل از تاريخ باستان تا انقلاب مشروطه را مرور مي‌كند.

وي با اشاره به تحولات اردبيل در مقاطع تاريخي مختلف ادامه داد: برخي از شخصيت‌هاي مبارز اردبيل مانند شيخ صفي‌الدين اردبيلي در دوران شاه اسماعيل صفوي و بابا خان اردبيلي در دوران مشروطه در اين بخش از كتاب «تاريخ انقلاب اسلامي در اردبيل» براي مخاطب معرفي شده تا پيش از ورود به فصل انقلاب اسلامي، با پيشينه اردبيل آشنا شود.

اين پژوهشگر جوان انقلاب تاكيد كرد: مرحوم «بابا صفري» ‌مورخ بزرگ اردبيلي، دوران مشروطه و قبل از آن را به صورت گسترده مورد مطالعه قرار داده و من اين بخش از كتاب «تاريخ انقلاب اسلامي در اردبيل» را با تكيه بر آثار او و مورخان بزرگ آذربايجان نوشته‌ام.

درازي افزود: اردبيل در دوران بيست ساله سلطنت رضا خان، فراز و فرودهاي زيادي را متحمل مي‌شود. براي نگارش اين بخش از كتاب «تاريخ انقلاب اسلامي در اردبيل» با زنان و مردان بالاي 90 سال اردبيل كه شاهد آن دوران بوده‌اند، مصاحبه كرده‌ام كه خاطرات نابي از كشف حجاب و مقاومت مردم و روحانيت در قبال آن ثبت شد.
 
وي از انعكاس دشواري‌هاي پيش روي مردم اردبيل در دوران جنگ ‌جهاني دوم و اشغال آن توسط روس‌ها ياد كرد و افزود: فرقه دموكرات در سال 1324 با حمايت روسيه بر آذربايجان مسلط مي‌شود و آذر سال 1325 از كار كناره مي‌گيرد. اردبيل در آن زمان جزو آذربايجان بوده است. مردم و علماي اردبيل در مقابل جنايات اين فرقه مقاومت مي‌كنند و تمامي اين حوادث بر اساس تحقيقات ميداني و كتابخانه‌اي در كتاب «تاريخ انقلاب اسلامي در اردبيل» روايت شده‌اند.

نويسنده كتاب «زندگی و مبارزات شهید ابوالفضل پیرزاده» اولين جرقه‌هاي ورود مردم اردبيل به نهضت امام‌خميني(ره) را از سال 1330 دانست و تاكيد كرد: آيت‌الله سيد يونس يونسي از سال 1330 و آيت‌الله موسوي اردبيلي از سال 1338 دو پايگاه مذهبي اردبيل را شكل مي‌دهند و منبرها و سخنراني‌هاي آنان درباره مشكلاتي مانند حمايت محمدرضا پهلوي از اسراييل مورد استقبال مردم قرار مي‌گيرند.

علي درازي با اشاره به پيوستن آيات عظام حاج میرزا بیوک خلیل زاده مروج و ميرزا محمد مسايلي اردبيلي به حلقه علماي مبارز اردبيل تاكيد كرد: علماي برجسته اردبيل پس از نهضت 15 خرداد 1342 و در اعتراض به تبعيد امام(ره) به خارج از كشور در تلگراف‌خانه اردبيل تحصن و پس از آن انتخابات بيست‌ويكمين دوره مجلس شوراي ملي را تحريم مي‌كنند.

وي ادامه داد: توزيع اعلاميه‌ها و نوارهاي امام‌خميني(ره) در اردبيل به تدريج آغاز مي‌شود و اين فعاليت‌هاي مخفيانه در سال 1356 و با شهادت آيت‌الله سيد مصطفي خميني علني مي‌شود. دهم فروردين ماه 1357 يكي از دانشجويان اردبيلي به نام «اصغر مرادي» در مراسم روز چهلم شهادت تظاهرات‌كنندگان تبريز در يزد به شهادت مي‌رسد و 24 خرداد همان سال، دانشجوي ديگري از شهر اردبيل به نام «ايوب معادي» زير شكنجه ساواك در شهر بابلسر شهيد مي‌شود.

اين پ‍ژوهشگر تاريخ انقلاب يادآور شد: پيكر ايوب معادي 9 روز پس از شهادتش با همراهي 9 اتوبوس از همكلاسي‌هاي او در دانشگاه وارد اردبيل شده و اولين تظاهرات خياباني اردبيل آغاز مي‌شود. شهادت دانشجويان اردبيلي در روند انقلاب در اين شهر تاثير بسزايي داشته است.

علي درازي با اشاره به شهادت 47 زن و مرد در شهر اردبيل در طول مبارزات انقلاب اظهار كرد: مركز بررسي اسناد تاريخي و مركز اسناد انقلاب اسلامي، مدارك مربوط به فعاليت‌هاي انقلابي مردم اردبيل در ساواك، شهرباني، دادگستري، فرمانداري و استانداري آذربايجان شرقي و اسناد مربوط به علماي اردبيل را براي تدوين كتاب «تاريخ انقلاب اسلامي در اردبيل» در اختيار قرار دادند.

وي يادآور شد: بخش پاياني اين اثر به حوادث پس از انقلاب اسلامي تا سال 1360 در اردبيل پرداخته و چگونگي تشكيل سپاه پاسداران در اردبيل و فعاليت‌هاي حزب منحله توده و جنايات سازمان مجاهدين خلق(منافقين) در اردبيل نيز به تصوير كشيده شده‌اند.

علي درازي در پايان گفت: قرار بود كتاب «تاريخ انقلاب اسلامي در اردبيل» همزمان با دهه‌فجر امسال، به همت دفتر مطالعات و ادبيات پايداري مراكز استاني حوزه‌هنري و انتشارات سوره‌مهر به چاپ برسد كه اين امر محقق نشد. اميدوارم اين كتاب تا پايان امسال منتشر شود.