به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) «شهر اجزاء فيزيکي و عملکردي دارد. در تقسيم‌بندي سنتي، مي‌توان اجزاي آن را اين گونه نام بُرد: ارک که محل حکومت است و در قديم به آن کهن دژ مي‌گفتند. شارستان که محل سکونت مردم است. بازار که جاي معيشت است. ربض که زمين‌هاي کشاورزي کوچکي است که در داخل برج و باروي شهر قرار داشته است.»
آن چه بازگو شد بخشي از سخنان دكتر محمدتقي رهنمايي، استاد رشته برنامه‌ريزي شهري بود كه در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) مطرح كرد. وي در ادامه سخنانش گفت: بخشي از اين كتاب به ميدان اختصاص دارد و مي‌توان گفت كه ميدان هم يک فضاي شهري است. همانند ميدان حسن‌آباد تهران که شناسنامه معماري و هنر و فرهنگ تهران بود.
وي به مساجد نيز اشاره كرد و افزود: مسجد نيز در فضاي شهر قديم، يک مرکز آموزشي و فرهنگي بود و نيز سرپناه مسافراني كه در راه‌ها و جاده‌ها مانده‌اند و همچنين محلي براي تشکيل کلاس‌هاي درس بوده است.
اين استاد بازنشسته جغرافياي دانشگاه تهران اظهار كرد: در فضاي شهري قديم، کوچه‌ها و خيابان‌ها داراي هويت و کارکرد بودند. حتي نامگذاري آن‌ها هم مهم بود. محله‌ها نيز واحدهاي جغرافيايي و اجتماعي شهر محسوب مي‌شدند و زير مجموعه‌اي از شهر بودند.
وي به بخش مهمي از كتاب اشاره كرد و گفت: در بخشي از كتاب به شهرهايي اشاره كرده‌ام كه از داشته‌هاي طبيعي و تاريخي بهره‌مند بوده يا نبوده‌اند اما در هر صورت در گردشگري توانسته‌اند نامشان را بشناسانند، به همين دليل برجستگي‌ها و ويژگي‌هايي براي خود كسب مي‌كنند تا ورود مسافر به آن‌ها بيشتر شود.
وي اظهار كرد: در بخشي از اين بررسي‌ها نشان داده‌ام كه شهرهايي كه مي‌خواهند تمايل گردشگر به سوي آن‌ها بيشتر شود نياز به عمل براساس ضابطه، دانش فني و تخصصي مديران شهري دارند و بايد اولويت‌هاي آن‌ها مورد بازنگري قرار گيرد.
وي در ادامه سخنانش گفت: بخشي ديگر از كتاب به روند شهرنشيني در ايران اختصاص دارد، اگر به اين مسأله نگاه کنيم، درمي‌يابيم که دو دوره شهرنشيني داشته‌ايم. يکي شهرنشيني بسته و ديگري شهرنشيني باز. در شهرنشيني بسته، شهر در حصار برج و باروها بود و به پس‌کرانه‌هاي خاص خودش وابستگي داشت. عملکرد تجاري، صنعتي و سياسي آن هم نسبتا محدود بود و شهرِ بسته معمولا محل استقرار حکومت بوده است.
رهنمايي به ويژگي شهر باز نيز اشاره كرد و افزود: اما يک ويژگي شهرِ باز اين است که ترکيب اجتماعي يکدستي ندارد. به هر حال اگر بخواهيم دوره‌هاي شهرنشيني در ايران را هم تفکيک کنيم، دو دوره قابل شناسايي است.
وي به تفكيك دوره‌هاي شهرنشيني در ايران نيز اشاره كرد و گفت: يکي دوره باستاني ايران است که در آن به منظر شهري بسيار توجه مي‌شده است. نمونه آن را در هگمتانه، چغازنبيل، تخت جمشيد و پاسارگاد داريم و به همين گونه در تيسفون و بيشابور. ديگري دوره بعد از اسلام است که نمونه شهرنشيني آن نيز شهر ري است.
وي در يك نتيجه‌گيري كلي اظهار كرد: پس شهرنشيني در ايران يک پديده جديد نيست. کشورهاي کنوني مانند شبه جزيره عربستان يا کويت يا بعضي از مستعمرات، پديده شهرنشيني نداشته‌اند. اگر ما حفاري‌هاي شهر سوخته و سيلک را نگاه کنيم، مي‌بينيم که ايران حداقل 7 هزار سال تاريخ شهرنشيني دارد.
دكتر محمدتقي رهنمايي، استاد بازنشسته جغرافياي دانشگاه تهران كتاب‌هاي بسياري در زمينه گردشگري و شهرسازي دارد كه مي‌توان به «فرايند برنامه‌ريزي شهري ايران»، «شهرشناسي تطبيقي ايران با تأكيد بر استان‌هاي مازندران و هرمزگان»، «مجموعه مباحث و روش‌هاي شهرسازي: جغرافيا»، «توزيع بهينه دانشگاه‌ها و مراكز علمي با نگاهي به جغرافياي فرهنگ در ايران» و «گردشگري شهري» اشاره كرد.
آن چه بازگو شد بخشي از سخنان دكتر محمدتقي رهنمايي، استاد رشته برنامه‌ريزي شهري بود كه در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) مطرح كرد. وي در ادامه سخنانش گفت: بخشي از اين كتاب به ميدان اختصاص دارد و مي‌توان گفت كه ميدان هم يک فضاي شهري است. همانند ميدان حسن‌آباد تهران که شناسنامه معماري و هنر و فرهنگ تهران بود.
وي به مساجد نيز اشاره كرد و افزود: مسجد نيز در فضاي شهر قديم، يک مرکز آموزشي و فرهنگي بود و نيز سرپناه مسافراني كه در راه‌ها و جاده‌ها مانده‌اند و همچنين محلي براي تشکيل کلاس‌هاي درس بوده است.
اين استاد بازنشسته جغرافياي دانشگاه تهران اظهار كرد: در فضاي شهري قديم، کوچه‌ها و خيابان‌ها داراي هويت و کارکرد بودند. حتي نامگذاري آن‌ها هم مهم بود. محله‌ها نيز واحدهاي جغرافيايي و اجتماعي شهر محسوب مي‌شدند و زير مجموعه‌اي از شهر بودند.
وي به بخش مهمي از كتاب اشاره كرد و گفت: در بخشي از كتاب به شهرهايي اشاره كرده‌ام كه از داشته‌هاي طبيعي و تاريخي بهره‌مند بوده يا نبوده‌اند اما در هر صورت در گردشگري توانسته‌اند نامشان را بشناسانند، به همين دليل برجستگي‌ها و ويژگي‌هايي براي خود كسب مي‌كنند تا ورود مسافر به آن‌ها بيشتر شود.
وي اظهار كرد: در بخشي از اين بررسي‌ها نشان داده‌ام كه شهرهايي كه مي‌خواهند تمايل گردشگر به سوي آن‌ها بيشتر شود نياز به عمل براساس ضابطه، دانش فني و تخصصي مديران شهري دارند و بايد اولويت‌هاي آن‌ها مورد بازنگري قرار گيرد.
وي در ادامه سخنانش گفت: بخشي ديگر از كتاب به روند شهرنشيني در ايران اختصاص دارد، اگر به اين مسأله نگاه کنيم، درمي‌يابيم که دو دوره شهرنشيني داشته‌ايم. يکي شهرنشيني بسته و ديگري شهرنشيني باز. در شهرنشيني بسته، شهر در حصار برج و باروها بود و به پس‌کرانه‌هاي خاص خودش وابستگي داشت. عملکرد تجاري، صنعتي و سياسي آن هم نسبتا محدود بود و شهرِ بسته معمولا محل استقرار حکومت بوده است.
رهنمايي به ويژگي شهر باز نيز اشاره كرد و افزود: اما يک ويژگي شهرِ باز اين است که ترکيب اجتماعي يکدستي ندارد. به هر حال اگر بخواهيم دوره‌هاي شهرنشيني در ايران را هم تفکيک کنيم، دو دوره قابل شناسايي است.
وي به تفكيك دوره‌هاي شهرنشيني در ايران نيز اشاره كرد و گفت: يکي دوره باستاني ايران است که در آن به منظر شهري بسيار توجه مي‌شده است. نمونه آن را در هگمتانه، چغازنبيل، تخت جمشيد و پاسارگاد داريم و به همين گونه در تيسفون و بيشابور. ديگري دوره بعد از اسلام است که نمونه شهرنشيني آن نيز شهر ري است.
وي در يك نتيجه‌گيري كلي اظهار كرد: پس شهرنشيني در ايران يک پديده جديد نيست. کشورهاي کنوني مانند شبه جزيره عربستان يا کويت يا بعضي از مستعمرات، پديده شهرنشيني نداشته‌اند. اگر ما حفاري‌هاي شهر سوخته و سيلک را نگاه کنيم، مي‌بينيم که ايران حداقل 7 هزار سال تاريخ شهرنشيني دارد.
دكتر محمدتقي رهنمايي، استاد بازنشسته جغرافياي دانشگاه تهران كتاب‌هاي بسياري در زمينه گردشگري و شهرسازي دارد كه مي‌توان به «فرايند برنامه‌ريزي شهري ايران»، «شهرشناسي تطبيقي ايران با تأكيد بر استان‌هاي مازندران و هرمزگان»، «مجموعه مباحث و روش‌هاي شهرسازي: جغرافيا»، «توزيع بهينه دانشگاه‌ها و مراكز علمي با نگاهي به جغرافياي فرهنگ در ايران» و «گردشگري شهري» اشاره كرد.
نظر شما