به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، زنده‌ياد عليرضا شهبازي، آن گونه که خود در مقدمه کتاب «تاريخ ساسانيان» توضيح داده،  اين اثر را به دو منظور نگاشته است؛ نخست شناساندن تاريخ گرانبهاي طبري و دوم روشن‌تر کردن دوره تاريخي ساسانيان با ياري جستن از منابع تاريخي و پژوهش‌هاي مورخان جديد.

پيش از شاپور شهبازي، دو تن از خاورشناسان نامدار، تئودور نلدکه و چارلز ادموند بازورث، تاريخ طبري را با حواشي مفصل و دانشورانه، ترجمه و چاپ کرده بودند. شهبازي در توضيح اين که چرا با وجود آن دو اثر، باز به برگردان تاريخ طبري و افزودن حواشي به آن، پرداخته است؟ مي‌نويسد که پژوهش‌هاي تازه درباره تاريخ ساسانيان، به ويژه پژوهش‌هاي زبان‌شناختي و باستان‌شناختي در يکصد سال اخير، او را برانگيخت تا سخنان طبري را درباب تاريخ ساسانيان، يک جا گرد آورد و با دقت به فارسي برگردان کند. افزون بر اين که کار آن دو دانشمند، به دور از لغزش و کج فهمي نيست.

شاپور شهبازي براي به سرانجام رساندن کار بزرگ و کم مانند خود، نخست فصلي درباره اهميت تاريخ کهن ايران، به ويژه دوره پرحادثه ساسانيان، آورده است. او معتقد است که ساسانيان با کوششي خستگي‌ناپذير، استقلال و هويت ملي و اجتماعي و ديني و ادبي ايرانيان را در برابر هجوم بيگانگان، نگاه داشتند و فرهنگ درخشاني را پديد آوردند.

اهميت تاريخ ايران در دوره ساسانيان
شهبازي مي‌نويسد: «دوره ساساني (224 تا 650 ميلادي) براي شکفتن تمدن ايراني با سجاياي ملي، مرحله‌اي است که در درجه اول اهميت در تاريخ ايران به شمار مي‌رود. شالوده دولت ساساني برپايه سنت‌هاي پارسي و اوستايي و اشکاني و ميراث هلني بنا شد و با تشکيلات منظم اداري و سياسي و نظامي مرکزيت يافت. ساسانيان هم خطر تهاجمات نظامي صحراگردان آسيايي را دفع کردند و بارها آنان را عقب راندند و هم جلوي گسترش نظامي و انديشه ايرانگيري روميان را گرفتند و چند بار آنان را از مرزهاي ايران بيرون راندند.» (صفحه 10).

آن گاه در فصلي ديگر، درباره زندگي و انديشه‌ها و آثار طبري (ابوجعفر محمد بن جرير) سخن مي‌گويد، تا ارزش کار بزرگ او در تاريخ‌نگاري، بهتر شناخته شود. اشاره به مآخذ تاريخ ساسانيان و توصيفي از تحول تاريخ‌نگاري در ايران کهن و چگونگي فراهم آمدن «خداي‌نامه» در ادامه آمده است. سپس متن تاريخ طبري (بخش ساسانيان) واژه به واژه به فارسي ترجمه شده و براي هر مطلب، توضيحات لازم و بايسته افزوده شده است. در اين بخش، شاپور شهبازي از همه اسناد ديني و تاريخي و زبان‌شناختي و جغرافيايي بهره مي‌برد و در نقل سخنان ديگران، امانتدار و دقيق است.

شاپور شهبازي تمام نام‌ها و اصطلاحات و مطالب تاريخي و ديني و ادبي را که در بخش ساسانيان تاريخ طبري آمده است، بررسي مي‌کند و ريشه لغات و نام‌هاي خاص و اصطلاحات سياسي و اداري و ديني و لشکري را مشخص مي‌سازد. در بهره‌جويي از منابع ارمني، يوناني، رومي و سرياني نيز پيگير است و آن‌ها را از نظر دور نداشته است.

روشن‌تر ساختن بخش ساسانيان در تاريخ طبري
يادداشت‌هاي بسيار دقيق و مفصل کتاب نيز خود نشان دهنده رنج و کوشش بسيار او براي روشن‌تر ساختن بخش ساسانيان تاريخ طبري است. او توضيح مي‌دهد که توجه بيشتري به «تاريخ سياسي و نظامي» ساسانيان داشته است. چون چنين توجهي را سازگار با طبيعت تاريخ طبري مي‌داند. ضمن آن که جاي اين گونه مباحث در کتاب‌هاي محققان کنوني خالي است.

کار ديگر شاپور شهبازي در کتاب «تاريخ ساسانيان»، بهره جويي از «تاريخ بلعمي» است. او مي‌نويسد که هرچند بلعمي در برگردان فارسي تاريخ طبري دست به «گلچين و اقتباس» مطالب مي‌زند و تنها در موارد نادري عين سخن طبري را مي‌آورد و گاه مطالب طبري را پس و پيش مي‌سازد اما براي آگاهي از دستکاري‌هاي او و نيز شناخت نثر شيواي بلعمي، از ترجمه او نيز سود برده تا موارد اختلاف روايت بلعمي و طبري روشن شود.

توضيحات ديگر شاپور شهبازي در مقدمه کتاب، درباره شيوه به دست دادن سنوات تاريخي است. او مي‌نويسد که گزينشش برپايه کتيبه‌ها و سکه‌ها و گاهشماريي است که در متون سرياني و مانوي و يوناني و اسلامي يافته شده است. سپس درباره املاي نام‌ها و اصطلاحات توضيح مي‌دهد. يادداشت‌ها و توضيحات او نيز اغلب فشرده است اما در جاهايي که نياز به تفسير مطالب بوده، يادداشت‌ها به صورت فصل‌هايي جداگانه آورده شده‌اند.

کتاب «تاريخ ساسانيان؛ ترجمه بخش ساسانيان از کتاب تاريخ طبري و مقايسه آن با تاريخ بلعمي» با ترجمه، تحقيق و تعليقات عليرضا شاپور شهبازي كه شايسته تقدير بيست و نهمين دوره جايزه کتاب سال ايران شده بود، به دستياري مرکز نشر دانشگاهي در هزار نسخه چاپ و پخش شده است. اين کتاب به بهاي 19500 تومان به فروش مي‌رسد.