وفایی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره کتاب «با چراغ و آینه» توضیح داد: بخش‌های اصلی کتاب حاصل تاملات شخصی نویسنده درباره شعر معاصر و ریشه‌های تحول آن است. به عبارت دیگر جز آن‌که کتاب به قسمت‌های اصلی و مهم تاریخ ادبیات مشروطه می‌پردازد، به‌طور کلی ریشه‌های تحولات آن‌را نیز با جزئیات بررسی می‌کند و سپس به شعر نو و شعر سپید و بنیانگذاران آن‌ می‌پردازد.

وی ادامه داد: دانش بسیار استاد شفیعی‌کدکنی در حوزه‌های مختلف همراه با انصاف او باعث شده است، کتاب به عنوان بهترین مرجع برای موضوع مورد بحث قرار گیرد و از آن‌جا که استاد شفیعی‌کدکنی این کتاب را در روزگاران جوانی و میانسالی نوشته است، صراحت آن سال‌های وی در این کتاب دیده می‌شود. بی‌آن‌که نگران غوغای عوام روشنفکر باشد.

وفایی با تاکید بر این موضوع که این مساله کتاب را خواندنی‌تر کرده است گفت: بخش‌های اصلی این کتاب حدود نیم قرن پیش نوشته شده و جدیدترین بخش‌‌های آن حدود 20 سال پیش به رشته تحریر در آمده است، اما چاپ کتاب به تازگی صورت گرفته است.

وی درباره محتوای کلی این کتاب اظهار کرد: استاد شفیعی‌کدکنی در این کتاب خوب و بد شعر معاصر را به خوبی نشان داده است و در آن به بررسی روابط شاعران معاصر ایران با شعر فرنگی پرداخته است.

این پژوهشگر به خواندنی‌ترین بخش‌های این کتاب اشاره و تشریح کرد: از خواندنی‌ترین بخش‌های این کتاب، بخش‌ها یا بحث‌هایی است، که استاد شفیعی‌کدکنی در آن‌ها به ایرج میرزا، ملک‌الشعرای بهار، عارف قزوینی، میرزاده عشقی، پرویز ناتل خانلری، احمد شاملو و نیما یوشیج پرداخته است. به ویژه فصل مربوط به شعر شاملو بسیار خواندنی است.


کتاب «با چراغ و آینه در جستجوی ریشه‌های تحول شعر معاصر ایران» در 680 صفحه و به کوشش محمدرضا شفیعی‌کدکنی به تازگی از سوی نشر سخن به چاپ رسید. این اثر علاوه بر مقدمه، پنج فصل کلی و بخش پیوست‌ها را شامل می‌شود.

فصل نخست با عنوان «چشم‌اندازی دیگر» مباحث دگرگونی در نهادهای اجتماعی، دگرگونی در اقتصاد، اصلاحات عباس میرزا، آزادی آرمان اصلی، میهن‌پرستی، نقد دین یا تجدد دینی، نقد خرافات، زندقه و الهاد، پلورئالیسیم دینی،این دین و نیروهای مذهبی، مذهب و شعر مذهبی، شعر کودکان و غیره را شامل می‌شود.

در فصل دوم با عنوان «پیشاهنگان تحول» مباحثی درباره میرزا فتحعلی آخوندزاده، میرزا ملکم‌خان، سیدجمال‌آلدین اسدآبادی و میرزا آقاخان کرمانی دیده می‌شود. فصل سوم نیز «جای پای شعر فرنگی» نام دارد و به موضوعات مراحل آشنایی ما با شعر فرنگی، کوشش‌گران راه، سهم کشورهای اروپایی و صف‌آرایی دانشکده/ آزادیستان، اختصاص دارد.

در فصل چهارم با عنوان «دگرگونی ساخت و صورت‌ها» مباحث در برخورد با فرنگ، نخستین ترجمه‌ها، نهضت ترجمه، آغاز ترجمه شعر فرنگی، قدیمی‌‌ترین ترجمه‌های فابل اروپایی، اصطلاح شعر آزاد و سپید، تاثیرات بلاغت شعر فرنگی، بیانیه‌های شعری و تاثیر شعر اروپایی آمده است.

آخرین فصل این کتاب «سفر از سنت به نوآوری» نام دارد و مباحثی درباره ادیب نیشابوری، ادیب پیشاوری، ادبی الممالک، ایرج میرزا، علی‌اصغر لاهوتی، عارف قزوینی، میرزاده عشقی، محمدعلی انوشه، بدیع‌الزمان فروزان‌فر، نیما یوشجی، وثوق‌الدوله، مهدی اخوان‌ثالث، فروغ فرخ‌زاد، شهریار، پرویز ناتل خانلری، مهدی حمیدی، فریدون توللی و احمد شاملو به چشم می‌آید.

در بخش پیوست‌ها چند مقاله با عنوان‌های «نخستین گام‌ها در راه تحول شعر معاصر»، «تلقی قدما از وطن» و «شمایل غزل فارسی در فرنگ» دیده می‌شود.

شفیعی‌کدکنی در بخشی از مقدمه این اثر گفته است: «شعر مانند هر هنر دیگری خیابانی است دو طرفه. از یک سو هنرمند در حرکت است و از سوی دیگر جامعه و تاریخ. اگر از طرف مقابل نشانی از پذیرفته شدن دیده نشود، هنر راستین به سامان نرسیده است. در شکل یک طرفه ماجرا، همه‌کس می‌تواند نظریه‌پردازی کند و خود را نامزد جایزه نوبل بداند. راه از آن طرف تا بی‌نهایت همیشه باز است.»

وی در ادامه آورده است: «روزنامه‌ها خوراک روزانه خود را همیشه می‌طلبند، اما شعر، شعر حقیقی، در تاریخ ادبیات هر ملتی همان است که بر زبان همگان یا بخش‌هایی از جامعه جاری باشد.»

محمد رضا شفیعی کَدکَنی متولد ۱۹ مهر ۱۳۱۸ کدکن است. تخلص وی در شعر «م. سرشک» است. «زمزمه‌ها»، «شبخوانی»، «از زبان برگ»، «در کوچه باغ‌های نیشابور»، «بوی جوی مولیان»، «از بودن و سرودن»، «مثل درخت در شب باران» و «هزاره دوم آهوی کوهی» از مجموعه شعرهای منتشر شده وی هستند.