به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، «محمودخان ملك‌الشعرا» در كتاب‌ها اغلب به عنوان يك شاعر معرفي مي‌شود، اما او بيش از آن‌كه شاعر باشد يک هنرمند نقاش نوگرا با آثاري درخور توجه است. اين كتاب ضمن معرفي تمام و كمال محمودخان بر كارستان او در حوزه نقاشي تاكيد خاص دارد.
كتاب 6 فصل دارد كه عنوان‌هاي آن عبارتند از «دوره قاجار در يك نگاه»، «شرح احوال»، «كارستان ادبي»، «كارستان هنري: خطاطي»، «كارستان هنري: نقاشي» و «محمودخان ملك‌الشعرا در يك نگاه».
فصل نخست كتاب به طور مختصر اما كامل، به هنر در دوران قاجار مي‌پردازد. در اين دوران كشاكش سختي بين سنت و تجدد در همه زمينه‌ها شكل مي‌گيرد. از ديدگاه نويسنده كتاب، نقاشي دوره قاجار در شرايط دگرگوني سياسي و اجتماعي ، وجوه گوناگون يافته و از فرنگي‌سازي خام و ناپخته دوره فتحعلي شاه به دورنماسازي و پيكره پردازي پخته دوره محمد شاه و ناصرالدين شاه مي‌رسد و در انتهاي كار با پيروي كامل از مكتب ناتوراليسم به طور كل فرنگي مي‌شود.
يعقوب آژند آثار هنري محمودخان ملك الشعرا را باعث ايجاد يك راه جديد در نقاشي دوران قاجار مي‌داند. محمودخان نماد اصلي تجدد نقاشي دوران قاجار است، او هنرمندي است كه با استفاده از پيشينه نقاشي ايراني به تجربياتي در نقاشي با اصول هنر مدرن غربي دست مي‌زند. كار عمده محمودخان ابداع وجوه تازه‌اي از تركيب سنت‌هاي هنري ايران با اصول و قواعد غربي است.
نويسنده تاكيد دارد كه كارستان هنري محمودخان با توجه به نوآوري‌هايش در صدر نقاشي دوره قاجار قرار مي‌گيرد و نقاشي دوره قاجار با حضور او معناي بيشتري پيدا مي‌كند.
فصل دوم كتاب به شرح احوال و دوره زندگاني محمودخان ملك‌الشعرا مي‌پردازد. اين گفتار با نام نياكان محمودخان و سرنوشت آن‌ها شروع مي‌شود و در ادامه به چگونگي تولد و زندگاني محمودخان و همينطور شرح خصوصيات شخصي او مي‌پردازد. نويسنده در اين بخش با قلم قوي خود به ارتباط برخي اتفاق‌هاي زندگي محمودخان با هنرش مي‌پردازد.
در فصول كارستان‌هاي ادبي، هنري – خطاطي و هنري – نقاشي به سبك خاص محمودخان در اين هنرها مي‌پردازد و چگونگي «نوگرايي» او را شرح مي‌دهد. نكته جالب و بديع كتاب در فصل كارستان هنريِ نقاشي در اين است كه نويسنده ضمن ذكر خصوصيات كلي هنر محمودخان به معرفي تابلوهاي محمودخان پرداخته و همينطور چگونگي به سرانجام رسيدن آن تابلو را شرح مي‌دهد.
نويسنده پس از بازگو كردن اين مقدمات به تحليل و تفسير تابلوها مي‌پردازد. به همين سبب كتاب به‌جز هدف اصلي خود كه معرفي محمودخان است، چگونگي تفسير و تحليل آثار نقاشي را هم آموزش مي‌دهد.
درباره منابع و مآخذ اين كتاب هم بايد گفت كه آژند تقريبا همه منابع موجود (از جمله مقالاتي كه در مورد اين هنرمند برجسته عصر قاجار نوشته شده) را ديده است و از اين نظر مي‌توان كتاب را داراي اسنادي قوي و معتبر دانست. همچنين در انتهاي كتاب نيز مشهورترين تابلوهاي نقاشي محمودخان با چاپ رنگي و مناسب آمده و كمک شاياني به مخاطبان برای درک بيشتر است.
در پايان لازم به ذكر است كه تمام ارجاعات درون متني كتاب و همينطور طرز نگارش فهرست منابع همه بر اساس اصول صحيح و آكادميك است و اين نكته با توجه به اين‌كه در اكثر كتاب‌هاي تاليفي (حتي توسط استادان دانشگاه) رعايت نمي‌شود، حايز اهميت است و دانشجويان مي‌توانند علاوه بر مطالب كتاب با روش صحيح و آكادميک ارجاع هاي درون متني در كتاب و مقاله و همچنين نگارش درست، فهرست منابع و مآخذ، هم آشنا شوند.
كتاب «محمودخان ملك‌الشعرا» جلد دوازدهم از سري مجموعه مفاخر هنري ايران به قلم يعقوب آژند و توسط شركت سهامي كتاب‌هاي جيبي، وابسته به انتشارات اميركبير، در 104 صفحه و با قيمت هزار و 450 تومان وارد كتابفروشي‌ها شده است.
يعقوب آژند داراي مدرک دكتري تاريخ از دانشگاه تهران است و اكنون عضو هيات علمي دانشكده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران با گرايش تاريخ هنر است. آژند درسال 1383 به درجه استادی رسيد و تاکنون یک بار استاد نمونه شده و در سال 1386 نشان درجه یک پژوهش دانشگاه تهران به او اهدا شد و سپس از طرف وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان پژوهشگر برجسته در هنر و فرهنگ ایران شناخته شد. در همین سال سازمان میراث فرهنگی ایران هم از او تجلیل به عمل آورد.
آژند تاكنون كتاب‌هاي بسياري را در زمينه فرهنگ و هنر ايران و اسلام تاليف و ترجمه كرده است كه از آن ميان مي‌توان به «هنر و معماري اسلامي»، «هنر و ادب ايران»، «هنر نگارگري ايران»، «هنر مانوي و زرتشتي»، «هنر سلجوقي و خوارزمي»، «هنر ايلخاني و تيموري» و «نگرشي بر تاريخ ايران نوين» اشاره كرد.
جمعه ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ - ۰۹:۰۹
نظر شما