به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، به نقل از ستاد خبري سرای اهل قلم بیست و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نشست نقد و بررسی کتاب «جریان‌شناسی تفاسیر فقهی» عصر دیروز، پنجشنبه 14 اردیبهشت در غرفه دیدار نمایشگاه کتاب برگزار شد. این اثر در جشنواره کتاب فصل به عنوان اثر برگزیده شناخته شده است.

اکبر ثبوت، استاد فلسفه، حجت‌الاسلام محمدعلی مهدوی‌راد نویسنده کتاب و علی اسفندیاری، کتابشناس و پژوهشگر حوزه دین در این نشست حضور داشتند و به بیان نظراتشان درباره کتاب پرداختند.

ثبوت چند نکته انتقادی از کتاب ذکر کرد. وی در بخشی از گفته‌هایش به تمرکز برخی از نویسندگان شیعی و سنی بر اختلاف این دو مذهب اشاره کرد و گفت: بخش‌هایی از این اثر بر پرداختن به اختلاف‌های شیعه و سنی در بحث تفاسیر فقهی پرداخته و در برخی موارد به اهل سنت تاخته است. به اعتقاد من نباید بحث اصلی در چنین کتاب‌هایی، تحت‌الشعاع دعوای شیعه و سنی قرار بگیرد.

وی افزود: برای مثال، طبرسی در کتاب‌های ارزشمندی که نوشته است، در عین این‌که از منابع شیعی و سنی استفاده می‌کند، حرمت هر دو مذهب را نیز نگه داشته است. برخی دیگر از بزرگان تفسیر و حدیث شیعی و سنی نیز بر بحث اصلی کتاب متمرکز می‌شدند و موضوع را فدای مجادله کلامی نمی‌کردند.

ثبوت به بی‌توجهی برخی از علمای شیعه به منابع اهل سنت در مباحث کلامی، فقهی و تفسیری اشاره کرد و گفت: ما شیعیان در اقلیت بودیم و محدودیت تقیه داشتیم و به همین دلیل کتاب‌های ما به راحتی به دست اهالی سنت نمی‌رسیدند. اهل سنت چنین محدودیتی نداشتند و شیعیان به کتاب‌های آنان دسترسی داشتند، اما با وجود این، علمای شیعه به این کتاب‌ها توجه نداشتند. به همین دلیل بسیار غیرواقع‌بینانه خواهد بود اگر ما از اهالی سنت گله کنیم که چرا با منابع ما در حوزه فقه‌القرآن آشنا نبودید. توقعاتی که از دیگران داریم باید متناسب با عمل ما باشد.

وی افزود: در این کتاب، ابوحنیفه از تابعین معرفی شده است که چند تن از صحابه را درک کرده بود، در حالی که ابوحنیفه در سال 80 هجری به دنیا آمد و امکان این‌که برخی از صحابه را درک کرده باشد وجود ندارد.

این استاد فلسفه ادامه داد: نویسنده این اثر به تعصب اورنگ زیب، حاکم هند اشاره کرده است که برخی از معابد هندوان را تخریب کرد، در حالی که اورنگ زیب در میان سایر حکام هند، تعصبات مذهبی کمتری داشت و جزو حاکمان متعادل به شمار می‌آمد.

وی بار دیگر نحوه مواجهه برخی از عالمان شیعی با اهل سنت را درباره نقاط مورد اختلاف این دو مذهب، گفت: ما همیشه در مقام عمل ادعای وحدت بین مذاهب را داریم، اما هنگام عمل آنچنان كه بايد به ادعای خود عمل نمي كنيم.  

سپس اسفندیاری گفت: کتاب را به خوبی مطالعه نکرده‌ام و نمی‌توانم نظرات و سوالات دقیقی را درباره آن مطرح کنم، اما تا جایی که توانستم نگاهی به کتاب بیندازم، این نکته به نظرم رسید که بهتر بود نویسنده به چیستی تفسیر فقهی و معیارها و شاخصه‌های آن نیز می‌پرداخت.

وی افزود: متاسفانه ما در بررسی یک علم به تاریخ‌نگاری و پیشینه آن توجه نمی کنیم. روش تحقیق ما به صورت هلیکوپتری است، به این صورت که بدون بررسی سابقه یک بحث، به یک‌باره تنها به بخشی از آن می‌پردازیم.

سپس مهدوی‌راد گفت: هنگام مطالعه منابع اهل سنت به موارد اشتباه و ناحق زیادی درباره ائمه(ع) برخوردم که مرا برمی‌افروخت. این عصبانیت من به بخشی از مطالب کتاب هم رسوخ کرد، اما هنگام ویرایش کتاب از ویراستار خواستم که بسیاری از اظهار نظرهاي من را حذف کند، با وجود این بخشی از برافروختگی من نسبت به عالمان سنی در این کتاب باقی ماند که باعث اعتراض آقای ثبوت شد.

بیست و پنجمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران از 13 تا 23 اردیبهشت در مصلای امام خمینی(ره) برپاست.