به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، به نقل از ستاد خبري سراي اهل قلم بيست‌و‌پنجمبن نمايشگاه بين المللي كتاب تهران، مراسم بزرگداشت «عبدالوهاب عزام»، استاد زبان و ادبيات فارسي كشور مصر، امروز، يكشنبه  17 ارديبهشت، با حضور جمعي از استادان خارجي زبان و ادبيات فارسي به ويژه عرب‌زبانان، در سراي اهل قلم برگزار شد.

در اين مراسم كه با اجراي عباسعلي وفايي همراه بود، محمدرضا دربندي، ‌رييس مركز گسترش زبان و ادبيات فارسي در ابتدا گفت: در تاريخ هر كشور، موقعيت‌هايي وجود دارند كه توسط افراد خاصي هدايت مي‌شوند. اين موقعيت‌ها در بسياري اوقات، فرهنگ آن كشور را از نابودي نجات داده‌اند. البته در كشورهاي غربي پس از انقلاب فرانسه، هنگامي كه تغييرات جديد فرهنگي و اجتماعي از داخل و تهاجم از خارج صورت گرفت، كم كم سنت‌ها از ميان رفتند. به همين دليل در هند و مصر و برخي كشورهاي ديگر فرهيختگاني تلاش كردند ‌كشور خود را در آن پيچ خطرناك از بحران نجات دهند و مرحوم عزام از اين دسته بود. ايشان تصميم گرفتند كه با احياي زبان عربي اين زبان را ازخطر نابودي برهانند.

وي افزود: مرحوم عزام متوجه شدند كه غير از زبان‌هاي عربي‌، زبان‌هاي شرقي نيز مي‌توانند به پايه‌هاي زبان عربي كمك كنند و تلاش ايشان براي مستحكم‌تر كردن پايه‌هاي زبان عربي بر چهار ويژگي بنا شد كه «الفباي مشترك»، «واژگان مشترك»، «قدمت و غناي زبان و فرهنگ فارسي» و «د‌رآميختگي فرهنگ ايراني، اسلامي»، از آن جمله‌اند. ايشان همچنين به فرهنگ و تمدن هفت هزار ساله ايراني نيز علاقه بسيار داشتند.

دربندي در ادامه گفت: البته تفكر زنده‌ياد عزام هنوز هم بايد جاري باشد؛ چرا كه ما هنوز در معرض تهاجم فرهنگي هستيم؛ امروز اينترنت، ماهواره و فيس بوك ،هم تاثير مثبت و هم تاثيرات منفي خود را در عرصه فرهنگي، اجتماعي بر جاي مي‌گذارند.

محمد نور‌‌الدين عبدالمنعم، ديگر استاد زبان و ادبيات مصري كه در اين برنامه سخنراني كرد، در ابتدا گفت: همه مقامات مسوول در ايران به حفظ و گسترش زبان فارسي اهتمام و توجه خاصي دارند و تلاش‌هايشان ناگفته پيداست. ايران و مصر از ديرباز در پيشبرد تمدن بين‌المللي نقش حياتي ايفا كرده‌اند. دكتر عزام در مراكز تعليم زبان فارسي در مصر تلاش‌هاي موثري را به ثمر رساند. هم‌اكنون نيز زبان فارسي به عنوان زبان دوم در دانشگاه‌هاي مصر تدريس مي‌شود و اين تعامل از سال‌ها پيش آغاز شده است.

وي افزود: مصري‌ها معتقدند كه زبان فارسي سبب وحدت اسلامي است و كتاب‌هاي متعددي با موضوع زبان و ادبيات فارسي به زبان عربي نوشته شده‌اند. همچنين آثار زيادي نيز از زبان فارسي به عربي ترجمه شده‌اند. ايشان در تاسيس دانشگاه‌هايي براي تدريس زبان فارسي بسيار كوشا بودند و مناسبات فرهنگي از يك سو و روابط ايران و مصراز سوي ديگر، در تحكيم اين مناسبات موثر بودند.


در ادامه اين برنامه، سيدمحمد صد‌رهاشمي، استاد ادبيات و رايزن فرهنگي ايران در مصر گفت: بعد از خروج انگليس از مصر و بروز تحولات اجتماعي، ‌سياسي در دهه‌هاي مياني قرن بيستم، مجموعه‌اي از متفكران به دنبال دريافت‌هايي براي جبران آسيب‌هاي وارد شده به كشور مصر بودند. پس از تشكيل دانشگاه رسمي مصر،‌ زنده‌ياد عزام و مجموعه‌اي از متفكران، تلاش‌هايي را براي ارتباط با زبان‌هاي اردو، فارسي و تركي پي گرفتند. ايشان به خوبي دريافته بودند كه زبان و فارسي و عربي، ‌تاثيرات فراواني بر يكديگر داشتند.

اين استاد دانشگاه در ادامه درباره مهم‌ترين آثار عزام گفت: تصحيح و ترجمه شاهنامه فردوسي از مهم‌ترين آثار ايشان بود. زنده‌ياد عزام غير از نسخ خطي موجود در مصر، نسخ ديگري از شاهنامه را با سفر به كشورهاي ديگر براي تصحيح و ترجمه اين كتاب به دست آوردند.

سپس احمد عاطف، استاد زبان و ادبيات فارسي از كشور مصر و فارغ‌التحصيل مقطع دكتراي رشته زبان و ادبيات فارسي از دانشگاه تهران، نيز درباره عزام و موقعيت زبان فارسي در كشور مصر نيز توضيحاتي داد و گفت: مصري‌ها همواره به ادبيات فارسي توجه داشتند و كم كم كتابخانه‌هاي عربي را به آثار و پژوهش‌هاي فارسي مجهز كردند. استاد عزام كه از انديشمندان و ادب‌دوستان قرن بيستم است،‌ در سال 1932 در مقطع دكتراي زبان و ادبيات فارسي فارغ‌التحصيل شدند و موضوع پايان‌نامه ايشان شاهنامه فردوسي بود. «مقدمه‌اي بر شاهنامه عربي»، «تصوف در شعر اسلامي» و ديوان «رازها و مرزها» و كتاب‌هاي متعدد ديگر از آثار اين استاد زبان و ادبيات فارسي است. ايشان يكي از شاهنامه‌شناسان مصرند كه شاهنامه فردوسي را به جهان عرب شناسانده‌اند.

در بخش پاياني اين برنامه، وفايي نيز درباره وضعيت آموزش زبان عربي در كشورمان گفت: در اغلب دانشگاه‌هاي بزرگ و مهم ما تا سطح دكترا رشته زبان و ادبيات عرب توسط استاداني معتبر كه در ايران يا كشورهاي ديگر آموزش ديده‌اند، تدريس مي‌شود و نكته جالب توجه اين است كه دانشجويان حتي در دوره كارشناسي، ‌به زبان عربي امتحان مي‌دهند و مي‌نويسند و حتي صحبت مي‌كنند و اين رويكرد در دانشگاه علامه طباطبايي با جديت دنبال مي‌شود.

وي با اشاره به تاسيس رشته ادبيات تطبيقي در دانشگاه شيراز گفت: حدود دو، ‌سه سالي است كه رشته ادبيات تطبيقي زبان فارسي و عربي در دانشگاه شيراز تاسيس شده است؛‌ چرا كه ضروري بود تاثيرات اين دو زبان بر يكديگر از بعد تطبيقي در دانشگاه‌ها مورد دقت نظر قرار گيرند. اميدوارم اين رشته نوظهور با ياري استادان زبان و ادبيات فارسي و استادان زبان و ادبيات عرب به شايستگي تدريس شود.

اين استاد دانشگاه در پايان گفت: من به عنوان رييس دانشكده ادبيات دانشگاه علامه، اعلام مي‌كنم كه ما آمادگي اين را داريم تا استادان مصري را براي تدريس اين رشته به ايران دعوت كنيم. اميدوارم دادوستدهاي فرهنگي بيشتري ميان دانشجويان و استادان مصري صورت گيرد؛ چرا كه ادبيات اگر به رسالت خود پايبند باشد، بهترين ناقل پيام‌ها،‌ انديشه‌ها و فرهنگ‌هاست.