به گزارش خبرگزاری كتاب ایران (ایبنا)، به نقل از ستاد خبری سرای اهل قلم بیست و پنجمین نمایشگاه بين المللي کتاب تهران، نشست «بحران کتابسازی و تولید محتوا در نشر علمی و دانشگاهی» عصر دیروز، ۱۷ اردیبهشت، با حضور داریوش مطلبی، عباس حری، ابراهیم افشار و حمیدرضا جمالی در سالن کارنامه نشر بیست و پنجمین نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.
در ابتدای این نشست جمالی، دبیر نشست، سخنانش را با انگیزه‌های شکل‌گیری چنین جلساتی آغاز کرد و گفت: برخی کتاب‌ها با عنوان تالیف و ترجمه منتشر می‌شوند در حالی که مرز بین این دو در کتاب مشخص نشده و اغلب در بخش‌هایی که ترجمه شده هم اغلب این کار متناسب با نیاز مترجم تغییر کرده است.
وی در ابتدا سوالی را مبنی بر این‌که «چرا عرضه و تقاضا هر دو روندی رو به رشد دارند؟» مطرح کرد و از کارشناسان حاضر در برنامه خواست به این سوال پاسخ دهند.
مطلبی سخنانش را در خصوص تاریخچه کتابسازی آغاز کرد و گفت: این موضوع، پدیده جدیدی نیست و حتی می‌توان سابقه آن را تا آغاز نگارش هم پیگیری کرد. کتاب‌هایی در کشورمان از سوی بیش از ۲۰ مترجم منتشر می‌شوند و با نگاهی به آن‌ها می‌توان پدیده کتابسازی را مشاهده کرد. در برخی از آن‌ها حتی اشتباهات آثار قبلی هم اصلاح نشده است.
وی افزود: این موضوع در حوزه دانشگاهی هم وجود دارد. برخی استادان جوان برای تدریس از کتابهای مختلف استفاده می‌کنند و بعد از چند سال به این باور می‌رسند، جزوه‌ای که این‌گونه به دست آورده‌اند و با آن تدریس کرده‌اند اثر خودشان است و آن را در یک کتاب و به نام خودشان منتشر می‌کنند.
به اعتقاد مطلبی انتشار آثار بسیار زیاد در طول پنج سال، توسط یک فرد، فقط می‌تواند حاصل کتابسازی باشد، آن‌هم توسط شخصی که تاکنون حتی یک مقاله هم از خود به جای نگذاشته.
وی خریداری کردن برخی کتاب‌ها توسط سازمان‌های مختلف را یکی دیگر از مشکلاتی دانست که به پدیده کتابسازی کمک می‌کند. وی درباره این مبحث چنین توضیح داد: گاه کتاب‌هایی با محتوای ضعیف تولید می‌شوند و سازمان‌هایی هم هستند که نسخه‌های زیادی از آن را بدون اطلاع از ضعف‌هایش، بر اساس نیاز سازمان تهیه می‌کنند. این نشان می‌دهد که کتابسازها بازار را به خوبی می‌شناسند، نیازها را درک کرده‌اند و این‌گونه به تولید کتاب می‌پردازند.
حری سخنانش را با اشاراتی به ابن خلدون آغاز کرد و گفت: من دو سال پیش در هنگام مطالعه کتاب وی مشاهده کردم که او نظریات جالبی در این رابطه دارد. وی از فواید کتاب سخن گفته و تعریفی برای آن ارایه داده است.
وی ویژگی‌هایی را که ابن خلدون برای انتشار یک کتاب واقعی برشمرده ذکر کرد و گفت: اگر کتابی این ویژگی‌ها را نداشته باشد نمی‌توان به آن کتاب گفت و آن چه تولید می‌شود جز تکرار نیست و این تکرار گناه بزرگ است. این ادعای ابن‌خلدون نشان می‌دهد که از همان زمان پدیده کتابسازی وجود داشته و علم از اخلاق جدا نبوده.
افشار بحثش را با انگیزه کتابسازی آغاز کرد و گفت: عده‌ای هستند که علاقه زیادی به نوشتن کتاب دارند و این نوشتن نمی‌تواند انگیزه‌ای جز نام و نان داشته باشد.
وی نظام امتیازدهی به اساتید را در دانشگاههای کشور، مهمترین عامل برای رشد کتابسازی دانست و گفت: مکانیزم بازدارنده‌ای در کشور وجود ندارد و این موضوع سبب می‌شود یک کتاب چند بار ترجمه و چاپ شود. در همین نمایشگاه هم می‌توان مشاهده کرد که تعداد زیادی ناشر وجود دارند که چرخه اقتصادی آن‌ها با خرید کتاب‌هایشان توسط وزارت ارشاد می‌چرخد.
به اعتقاد افشار بیش از این‌که کتابساز مورد نکوهش قرار بگیرد باید نهادهای مربوطه و سازمان‌ها را مقصر دانست. وی افزود: متاسفانه این فرایند معیوب به نشر و بازار کتاب آسیب می‌زند.
جمالی این مشکل را در خارج از کشور هم بررسی کرد و گفت: زمینه‌های گسترش این پدیده در خارج از کشور هم وجود دارد اما هنوز به گستردگی ایران نیست. باید بررسی کنیم تا دریابم چه حلقه‌ای در بازار نشر کشورمان گم شده که این کتاب‌ها به فروش خوبی هم دست پیدا می‌کنند.
مطلبی به پدیده‌ای به نام «ارتباطات غیر علمی» در حوزه آثار علمی و محیط‌های دانشگاهی اشاره کرد و گفت: در مراکز دانشگاهی ارتباط نادرستی بین رییس و مرئوس وجود دارد و این نوع ارتباط سبب رونق کتابسازی شده است. مثلا در بخش کتابهای درسی، ناشر پورسانتی به معلم یک مدرسه می‌دهد تا موسسه آموزشی آن کتاب را به عنوان کتاب درسی برگزیند و همین موضوع سبب فروش کتاب می‌شود، فارغ از این‌که کیفیت کتاب در چه حد است. با همین روش و حتی بدون نیاز به بازاریابی درصد زیادی از شمارگان کتاب به فروش می‌رسد.
نشست «بحران کتابسازی و تولید محتوا در نشر علمی و دانشگاهی» با حضور داریوش مطلبی، دكترعباس حری، ابراهیم افشار و حمیدرضا جمالی عصر یکشنبه ۱۷ اردیبهشت ماه از ساعت ۱۶در سالن کارنامه نشر بیست و پنجمین نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.
لزوم ویرایش علمی برای کتاب‌ها و بازار کاذب ایجاد شده از موارد دیگری بود که در این نشست مطرح شد. در پایان هم کارشناسان حاضر در نشست به سوالات حضار پاسخ دادند.
بیست و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران، از 13 اردیبهشت تا 23 اردیبهشت ماه در مصلای امام خمینی (ره) برپاست.
دوشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۱ - ۱۵:۴۹
نظر شما