به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) به نقل از ستاد خبري سراي اهل قلم بيست و پنجمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران، نشست «نظام‌هاي نوين سازماندهي اطلاعات» امروز (پنجشنبه 21 ارديبهشت) با حضور افشين موسوي چلك، محسن زين‌العابديني، يعقوب نوروزي و داريوش علي‌محمدي در سراي كارنامه نشر برگزار شد.

در ابتداي اين نشست، موسوي چلك درباره ابرداده «مارك» و نقش آن در فهرست‌نويسي كتابخانه‌اي، سخناني را ارايه كرد و گفت: مارك به‌رغم گسترشي كه در فهرست‌نويسي كتابخانه‌ها داشت، داراي مشكلاتي هم بود. به طور مثال با محيط وب سازگاري نداشت و منابع اطلاعاتي مانند منابع ديجيتال را پوشش نمي‌داد.

وي ادامه داد: بعدها استاندارد دابلين كور به وجود آمد كه 15 عنصر و قابليت پوشش منابع ديجيتالي را نيز داشت. در مرحله بعدي نيز استاندارد «مدز» آمد كه 19 عنصر داشت و هريك از آن براي يك بخش از اطلاعات كتابشناختي استفاده مي‌شد. تمامي اين استانداردهاي داده‌نويسي بر آن بودند تا ضعف‌هاي مارك را پوشش دهند. با اين وجود مارك هنوز هم در فهرست‌نويسي كتابخانه‌ها وجود دارد و تمامي ركوردهاي متني مبتني بر مارك قابليت تغيير دارند. 

موسوي چلك اضافه كرد: مارك مهمترين استانداردي است كه در نرم‌افزارهاي كتابشناختي وجود دارد اما بعدها استاندارد آر.دي.اي جايگزين مارك شد.

زين‌العابديني با بيان اين‌كه در سازماندهي اطلاعات در گذشته تمامي قوانين از انگلو امريكن و مارك گرفته شده بود، گفت: از اواخر دهه 1980 به دليل مشكلات استاندارد داده‌نويسي مارك روي اين زمينه كار شد و كتابخانه‌هايي مانند كتابخانه استراليا روي اين مباحث مطالعاتي را آغاز كردند تا در نهايت در سال 1998 استاندارد اف.آر. بي. آر. منتشر شد.

وي ادامه داد : در اف.‌آر.بي.‌آر اين سؤال مطرح شد كه كاربران چه انتظاري از فهرست‌نويسي دارند؟ براي پاسخ به اين نياز سه جزء موجوديت كتابشناختي، ويژگي‌هاي كتابشناختي و روابط كتابشناختي در اف.آر. بي. آر بوجود آمدند.

نوروزي در ادامه با اشاره به ناكارآمدي استاندارد مارك، گفت: استاندارد مارك در سال 2000 كنار گذاشته شد چرا كه كنترل اطلاعات كتابشناختي در آن ممكن نبود و هزينه‌بردار بود. به همين دليل استاندارد مدز به وجود آمد چون انعطاف‌پذير بود و با محيط وب هم سازگاري داشت. بنابراين مدز براي توصيف منابع اطلاعاتي بوجود آمد و پس از آن يك فراداده و شبه داده ديگر براي انتقال اطلاعات به عنوان مِتس ايجاد شد.

علي محمدي ديگر سخنران اين نشست درباره سازماندهي اطلاعات در دنياي چند رسانه‌اي‌ها، به ويژه فايل‌هاي موسيقي، سخناني را ارايه كرد و گفت: تمامي استانداردهايي كه در سازماندهي اطلاعات مانند مارك و آنگلو امريكن طراحي شده‌اند، وظيفه توصيف منابع اطلاعاتي را برعهده دارند، اما براي دسترسي و جستجو به اطلاعات در يك نرم‌افزار شيوه‌هاي متفاوتي وجود دارد كه معمولاً ما از آن با عنوان شيوه‌هاي متعارف نام مي‌بريم؛ به طور مثال در يك نرم‌افزار كتابخانه‌اي به دنبال نام نويسنده  يا نام يك اثريم؛ اين يك شيوه متعارف است.

وي ادامه داد: اما براي فايل‌هاي موسيقيايي از شيوه‌هاي غيرمتعارف براي جستجوي اطلاعات استفاده مي‌كنيم. در روانشناسي از واژه‌اي با نام مود نام برده مي‌شود كه به معناي حالات فرد است. تاكنون 18 مورد مود شناسايي شده كه 4 مورد از آن اصلي ترند. غم، شادي، عصبانيت و خنثي چهار مودي اند كه براي بازيابي اطلاعات در يك فايل موسيقي استفاده مي‌شوند. 

اين كارشناس كتابداري درباره تكنيك‌هاي استخراج مود از يك فايل موسيقي گفت: استخراج مود مي‌تواند از طريق متن ترانه صورت گيرد. براي اين كار بايد به دو روش عمل كرد.؛مي‌توان از تعدادي افراد خواست تا نظر خود را درباره حس و مود يك آهنگ ابراز نظر كنند و از سوي ديگر مي‌توان اين كار را از طريق نرم‌افزارهاي بازيابي و ذخيره اطلاعات انجام داد.

علي‌محمدي همچنين گفت: صدا و صوت ترانه نيز مي‌تواند بيانگر مود آن باشد. براي استخراج مود صدا نيز مي‌توان از همان روش انساني و يا نرم‌افزار استفاده كرد.
 
وي اضافه كرد: وقتي مود شناسايي شود براي اضافه كردن آن به فايل موسيقيايي پايگاه‌هاي اطلاعاتي طراحي مي‌كنند كه در آن از فايل معكوس استفاده مي‌شود و در آن فايل‌هايي كه كاربران حس‌ها و مودهاي خود را به آن تگ كرده‌اند(چسبانده) ‌، گذاشته مي‌شود.

موسوي در بخش ديگري از اين نشست درباره چگونگي پيدايش استاندارد آر. دي. اي سخناني را ارايه كرد و گفت: اين استاندارد از سال 1998 جايگزين انگلو امريكن شد. بسياري از قواعد انگلو امريكن در آر.دي.اي بدون تغيير ماند و بسياري از قواعد ديگر تغيير كرد.

نوروزي در بخش پاياني اين نشست درباره نرم‌افزارهاي كتابخانه‌اي در ايران گفت: متأسفانه بيشتر نرم‌افزارهاي كتابخانه‌اي ما تحت وب نيستند و تنها در محيط وب اجرا مي‌شوند به رغم اينكه در خارج از كشور استانداردهاي داده‌نويسي در حال تغييرند با اين وجود اين كار در ايران با سرعت چنداني دنبال نمي‌شود چرا كه  عرضه و تقاضايي وجود ندارد. 

بيست و پنجمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران تا 23 ارديبهشت ماه در مصلاي امام خميني (ره) برپاست.