به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نخستین کنگره علوم انسانی اسلامی صبح امروز، 31 اردیبهشت با سخنرانی آیت‌الله محمدصادق آملی لاریجانی، رییس قوه قضاییه در مرکز پژوهش‌های صدا و سیما برگزار شد.

آملی‌لاریجانی در ابتدای سخنانش موضوع تحول در علوم انسانی را بسیار مهم و محقق کردن آن را به همان اندازه دشوار دانست و گفت: علوم انسانی در مغرب زمین بر اساس مبناهایی شکل گرفته است که این مبناها را نمی‌توان به یک باره تغییر داد. تحول در علوم انسانی به صرف وقت، مجاهده و سرمایه علمی و مادی نیاز دارد و امری نیست که بتوان آن را طی چند ماه محقق کرد. باید بر اساس مبانی اسلامی و قرآنی سراغ این علوم برویم و پیش از اقدام به تحول علوم انسانی غرب آن را به خوبی فرا بگیریم.

وی با تاکید بر پرهیز از هر گونه تعجیل در بومی‌سازی علوم انسانی گفت: علوم انسانی فعلی را که در دانشگاه‌ها تدریس می‌شوند باید ادامه دهیم، زیرا ما معتقد نیستیم که علوم انسانی فعلی را باید تعطیل کنیم، بلکه باید بر اساس تحقیق و پژوهش به این کار اقدام و جایگزینی برای آن تدوین کرد.

رییس قوه قضاییه درباره لزوم متحول کردن علوم انسانی گفت: نوع نگاه ما به انسان، در شکل‌گیری علوم انسانی دخیل است، بدیهی است اگر نگاه دینی را به این علوم وارد کنیم، علوم انسانی متفاوتی خواهیم داشت. انسان‌های مومن بر اساس کتاب و سنت، نگاه خاصی به انسان دارند که به یقین در علوم انسانی آن‌ها نیز موثر خواهد بود. افرادی که از تحول علوم انسانی در ایران ابراز نگرانی کرده‌اند و آن را امری سیاسی دانسته‌اند کاملا به بیراهه رفته‌اند.

وی درباره مجراهای تاثیرگذار بر شکل‌گیری علوم انسانی گفت: پیش‌فرض‌ها از جمله مهم‌ترین عوامل موثر بر شکل‌گیری علوم انسانی قلمداد می‌شوند. 

رييس قوه قضاييه با اشاره به آثاری از برخی فلاسفه غرب نظیر کالین وود و گادامر، درباره اهمیت پیش‌فرض‌ها در فهم بشر گفت: گادامر بخشی از کتاب مهمش با عنوان «حقیقت و روش» را به بحث پیش‌فرض‌ها اختصاص داده است. به اعتقاد وی تمام علوم و حتی کل فهم بشر در بستری از پیش‌فرض‌ها شکل می‌گیرند و در واقع، فهم بدون این پیش‌فرض‌ها میسر نیست.

وی به برخی آرای ویتگنشتاین درباره نحوه فهم بشر اشاره کرد و گفت: این فیلسوف در کتاب‌هایش به این موضوع اشاره می‌کند که کل فهم‌های ما در بازی‌های زبانی شکل می‌گیرند. او در نهایت به این نتیجه می رسد که نحوه حیات بشر در تفکر و فهم او موثرند. با استناد به آرای این فلاسفه غربی می‌توان دریافت که علوم انسانی غربی که ما با آن سر و کار داریم متاثر از این مجراها هستند.

لاريجاني، هدف عالم از علم اندوزی را دیگر عامل تاثیرگذار در شکل‌گیری علوم دانست و گفت: در همین مرجله است که ارزش‌ها وارد علم می‌شوند. اگر به مبانی علوم جدید دقت کنیم، درمی‌یابیم که این علوم، پیش‌فرض‌هایی قابل خدشه دارند. «رم هاره» فیلسوف علم در کتاب «خود و تنهایی» برای انسان روح و نفس قایل نیست، در حالی قرآن و به تبع آن تمام معارف دینی اسلام، روح و نفس را حقیقت انسان می‌داند. از همین جا می‌توان به تفاوت پیش‌فرض‌های غربیان با اسلام پی برد.

وی با ابراز تاسف از رسوخ تفکر غربی در جامعه اسلامی گفت: متاسفانه این تفکر در تمام تارو پود ما تنیده شده است؛ برای مثال، وقتی به‌تازگی مسوولیت را در قوه قضاییه به دست گرفته بودم، یکی از مسوولان پیشین قوه قضاییه کتابی را با موضوع نقد مجازات اسلامی به من داد. با خواندن مقدمه این کتاب متوجه شدم که نویسنده، با نقد برخی از قوانین مجازات اسلامی، به قوانین غربی در این حوزه استناد کرده پیشنهاد داده است که از این قوانین در قانون مجازات اسلامی بهره‌برداری شود. همین موضوع نشان می‌دهد که علوم انسانی غرب تا چه اندازه در تفکرات ما رسوخ کرده است.

آیت‌الله آملی‌لاریجانی به سیطره تفکر غربی بر برخی جوامع مسلمان اشاره کرد و گفت: ایرانیانی که داعیه تحول در علوم انسانی را دارند، بسیاری از کتاب‌های غربیان را مطالعه کرده‌اند، اما غربیانی که با تحول در علوم انسانی مخالفند، تا چه اندازه آثار فارابی، نراقی، ابن سینا و علامه طباطبایی را مطالعه کرده‌اند؟ مشکلی که وجود دارد، استفاده نکردن از تجربیات غربیان توسط ما نیست، بلکه موضوع، سیطره تفکر غربی بر ماست. غربیان با این سیطره، بنیان های فکری ما را می‌سازند.

اخبار تكميلي نخستين کنگر ه بین‌المللی علوم انسانی اسلامی متعاقبا منتشر مي‌شوند.