خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) ـ جهاد سازندگی در تاریخ ۲۷ خرداد سال ۱۳۵۸ به فرمان امام‌خمینی (ره) برای رسیدگی به مناطق محروم و دورافتاده ایران تاسیس شد. با آغاز جنگ‌تحميلي عراق عليه ايران نیز نيروهاي جهاد سازندگي كمر همت بستند و نيازهاي مهندسي و پشتيباني جبهه‌هاي غرب و جنوب را تامین كردند. 

نام «سنگرسازان بي‌سنگر»، ياد مردان پشتيباني و مهندسي جنگ جهادسازندگي و حماسه‌ها و ابتكاراتي همچون ساخت پل 900 متري بعثت بر اروند رود، بيمارستان‌هاي صحرايي و سنگرها را تداعي مي‌كند. لودرچي‌ها و بلدوزرچي‌هاي جهادسازندگي، بدون سلاح و پناه و در زير آتش سنگين و مستقيم دشمن، مشغول سنگرسازي و آماده كردن فضا براي حضور رزمندگان می‌شدند و با شهادت هر راننده،‌ با وجود خطرات زياد، بلافاصله شخص ديگري جاي او را مي‌گرفت تا احداث خاكريز به تاخير نيفتد.

جهادسازندگي با استعداد بيش از 6 قرارگاه فرماندهي، چهار تيپ و 40 گردان پشتيباني و مهندسي جنگ و 25 ستاد پشتيباني در محورهاي عملياتي جنوب و غرب کشور با اعزام 540 هزار نيروي جهادگر (که بيش از 31 هزار نفر آنان شهيد، 21 هزار نفر آنان جانباز و 1100 آنان اسیر شدند) نقش برجسته‌اي در دوران دفاع‌مقدس داشته است.

اما ثبت و تدوين كتاب درباره ايثارگران و شهداي جهادسازندگي 20 سال پس از پایان جنگ و ‌از سال 1387 توسط دفتر امور ايثارگران وزارت جهاد كشاورزي به صورت جدي آغاز شد. هدايت‌الله نواب، مديركل دفتر امور ايثارگران وزارت جهاد كشاورزي در اين‌‌باره گفت: «با آغاز اين حركت و با توجه به حجم بالاي اطلاعات و گذر زمان، تنها هدف دفتر امور ايثارگران وزارت جهاد كشاورزي، چاپ زندگينامه شهدا بوده و ادارات امور ايثارگران سازمان‌هاي جهاد كشاورزي سراسر كشور نيز با احساس وظيفه، تمام توان خود را در اين زمينه به كار گرفته‌اند.»

بيش از 120 عنوان كتاب تاكنون در زمينه جهادسازندگي و 8 سال دفاع‌مقدس منتشر شده و محتواي غالب اين آثار خاطرات ايثارگران، زندگينامه شهدا و فرماندهان ارشد دفاع‌مقدس‌اند.

سرويس دفاع‌مقدس خبرگزاري كتاب ايران به مناسبت فرا رسيدن سي‌وسومين سالگرد تاسيس جهادسازندگي، ديدگاه «نصرت‌الله محمودزاده»، داور شاخه زندگينامه داستاني در پانزدهمين دوره انتخاب كتاب سال دفاع‌مقدس و يكي از نويسندگان فعال حوزه زندگينامه شهداي جهادسازندگي درباره وضعيت كمي و كيفي كتاب‌هاي منتشر شده در دفتر امور ايثارگران وزارت جهاد كشاورزي را جويا شده است.

محتواي کلیشه‌ای
نصرت‌الله محمودزاده كه تازه‌هاي نشر مرتبط با شهداي جهاد سازندگي را در پانزدهمين جشنواره انتخاب كتاب سال دفاع‌مقدس مطالعه كرده، يادآور شد: بسيج مهندسان، سال گذشته چند عنوان كتاب همچون «هميشه مسافر: زندگينامه داستاني شهيد مصطفي چمران»، «وداع يك مرد: زندگينامه داستاني شهيد سيد محمدتقي رضوي» و «گزارش يك مرد: زندگينامه داستاني شهيد عبدالحسين ناجيان» را منتشر كرده بود كه بسيار ضعيف به نظر مي‌رسيدند. بارها از مسوولان برگزاري اين جشنواره درخواست كرديم كه نقاط ضعف اين آثار را به ناشران و نويسندگانشان ابلاغ كنند.

وي با اشاره به نقاط ضعف محتوايي زندگينامه شهداي جهادگر تصريح كرد: وقتي براي داوري كتاب سال دفاع‌مقدس اين كتاب‌ها را مطالعه مي‌كردم، متوجه شدم كه متن آن‌ها فقط بر اساس متن پياده شده مصاحبه با خانواده شهدا تنظيم شده است. اين در حالي است كه شهيداني مانند عبدالحسين ناجيان و سيد محمدتقي رضوي كه مسووليت مهندسي جنگ جهاد را برعهده داشته‌‌اند، ابتكارات و خلاقيت‌هاي جالبي در طول جنگ از خود نشان داده‌اند.

نويسنده كتاب «جاده بهشتيان» با انتقاد از وحدت قلم به وجود آمده در زندگينامه‌نویسی از شهداي جهادسازندگي توضيح داد:‌ اين كتاب‌ها، بيانگر شخصيت واقعي شهداي جهادگر نيستند. غالب اين شهدا، راهكارهاي مهندسي اعجاب‌انگيزي همچون ساخت پل‌هاي مهم بر رودخانه‌هاي جنوب كشور براي تسهيل نبردها را ارايه داده‌اند كه متاسفانه اين زاويه از شخصيت شهدا در كتاب‌هاي ياد شده ديده نمي‌شود.

محمودزاده با اشاره به نقش كليدي مهندسان يگان‌هاي پشتيباني و مهندسي جنگ جهاد در سال‌هاي دفاع‌مقدس افزود: ابتكارات و خلاقيت‌هاي اين نيروها بايد در زندگينامه‌هاي آنان بيان شود. متاسفانه نويسندگان اين كتاب‌ها فقط صفات ظاهري شهداي جهادگر را توصيف مي‌كنند و اگر چند كلمه كليشه‌اي را از آن‌ها بگيريم، حرفي براي گفتن ندارند. 

شهداي جهادگر هنوز گمنام‌اند 
نصرت‌الله محمودزاده در ادامه از حضور خود در كنار نيروهاي پشتيباني و مهندسي جنگ جهادسازندگي در طول جنگ و تدوين چندين اثر در اين‌باره ياد كرد و گفت: در زمان جنگ، همزمان با نيروهاي جهادگر كار مي‌كردم و مشغول گردآوري اطلاعات و خاطرات هم بودم. جهادگران غالباً بعد از پس زدن عراقي‌ها، خاكريز مي‌زدند و دوشادوش خط شكنان پيش مي‌‌رفتند.

وي يادآور شد: من در كتاب «شب‌هاي قدر كربلاي 5» كه در جشنواره ربع قرن كتاب دفاع‌مقدس از  آن قدرداني شد، به اين حماسه‌ها اشاره كرده‌ام. روحيه نيروهاي جهادسازندگي در عمليات‌ها باعث شده بود که از هيچ  فداكاري و شجاعتي كوتاهي نمي‌كردند.

اين نويسنده دفاع‌مقدس به ارزيابي مجموعه كتاب‌هاي «ره‌يافتگان» پرداخت و تاكيد كرد: نويسندگان اين مجموعه (كه زندگينامه شهداي جهادسازندگي را به صورت استاني شامل شده) با شهدا به صورت فيزيكي برخورد كرده و مخاطب در پايان كتاب شناختي خاص از شخصيت شهدا به دست نمي‌آورد. به همين سبب اين كتاب‌ها در همان چاپ اول متوقف مي‌مانند.

محمودزاده در پايان يادآور شد: پيشنهاد مي‌كنم كه متوليان نشر این آثار براي بهبود اين وضعيت اجازه دهند كه دلسوختگان جهادسازندگي، حتي بدون حمايت آن‌ها قلم به دست گيرند و چند كتاب شاخص دراين‌‌باره بنويسند. همان‌طور كه شهداي جهادگر هنوز گمنام هستند، نويسندگاني گمنام هم به ثبت حماسه‌هاي آنان در تاريخ خواهند پرداخت.