به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، این نشست با حضور دکتر خلیل سپهرسبحانی، جامعه‌شناس، امیر حاج‌رضایی، کارشناس و مفسر فوتبال، حمیدرضا صدر، نویسنده و کارشناس فوتبال و عادل فردوسی‌پور، نویسنده و گزارشگر فوتبال کشورمان برگزار شد.

سپهر سبحانی در این نشست با اشاره به فقر محتوایی و دانشی ما در حوزه مطالعات اجتماعی فوتبال گفت: با جستجو در منابع موجود در پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران مشاهده می‌کنیم که سهم پایان‌نامه‌های دکتری و ارشد سال 87 و 90 ثبت شده در این پایگاه، 29 هزار و 800 پایان‌نامه در این سال‌هاست که از این میان 40 عدد مرتبط با فوتبال بوده و در این میان، با اغماض می‌توان 6 پایان نامه را دارای محوریت مطالعات اجتماعی دانست. یعنی 13 صدم درصد عناوین فوتبالی را دربرگرفته است! 

وی ادامه داد: همچنین سهم مقالات علمی منتشر شده در مجلات علمی کشور به استناد پایگاه SID (پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی) حدود 15 هزار مقاله است که از این میان تنها 61 مورد مرتبط با فوتبال بوده و در این میان نیز 13 عنوان مرتبط با مطالعات اجتماعی است.

وی با اشاره به آمار پایین کتاب‌های موجود در حوزه مطالعات اجتماعی و فوتبال افزود: آن چه در پایگاه اطلاعاتی موسسه خانه کتاب درباره کتاب‌های منتشر شده ثبت شده است نشان می‌دهد سال گذشته، 69 هزار عنوان کتاب در ایران به چاپ رسیده است که در این میان تنها 68 عنوان، یعنی 6 صدم درصد مرتبط با فوتبال بوده است. 
 
این جامعه‌شناس در بیان نسبت میان فوتبال و مطالعات اجتماعی گفت: دامنه بحث مطالعات اجتماعی در فوتبال به دهه اخیر می‌رسد و می‌توان بازی میان ایران و استرالیا را نقطه عطفی در حوزه مطالعات اجتماعی و فوتبال دانست.

سپهرسبحانی ادامه داد: پس از این مسابقه و پیامدهای عمیق آن بود که کارشناسان و پژوهشگرانی که منطق اجتماعی فوتبال را تا آن موقع کمرنگ می‌دیدند، نگاه دوباره‌ای به فوتبال داشتند. پس از این بازی و خیزی که فوتبال ملی ما به سمت جام جهانی برداشت، همهمه، احساس غرور و آن چه به تظاهر جمعی آحاد جامعه ما منجر شد، سبب شد بسیاری از مراجع رسمی و غیر رسمی نگاه تازه‌ای به فوتبال و مطالعات اجتماعی این موضوع داشته باشند.

وی افزود: درآن هنگام مطالعات اجتماعی مراجع رسمی به فوتبال، بر آسیب‌شناسی شرایط موجود متمرکز بود که با توجه به شکل بروز احساسات مردم و شکل‌گیری برخی بزهکاری‌ها و نابهنجاری‌ها، محل مطالعه و توجه قرار گرفت و به تدریج دامنه توجه به این موضوع از منطق آسیب‌شناسی به سمتی رفت که شرایط تازه‌تری را برای مطالعه این موضوع شکل داد.

این پژوهشگر گفت: در این هنگام توجه عموم جامعه به فوتبال به عنوان یک منزلت اجتماعی رایج شد و اهتمام گسترده‌ای نسبت به فوتبال، به‌ویژه درمیان خانواده‌هایی شکل گرفت که تا پیش از آن شاید چندان از فوتبال استقبال نمی‌کردند.
سپهرسبحانی اظهار کرد: بنابراین یکی از نقاط عطفی که ذایقه پژوهشگران مطالعات اجتماعی را تحریک کرد تا به سمت موضوع فوتبال حرکت کنند،بازی ایران و استرالیا بود و از آن به بعد شاهد ارایه درک جدیدی از ارزش اجتماعی فوتبال در جامعه هستیم.

این جامعه‌شناس فوتبال را یک «فرا ورزش» دانست و اظهار کرد: با توجهی که عموم مردم به فوتبال داشتند، کسانی که مقام نقش‌آفرین در عرصه فوتبال ‌بودند به تدریج در زمره افرادی مانند هنرمندان قرار گرفتند و خود را در مقام مرجعیت اجتماعی جای دادند، یعنی رفتار، سلوک و سبک زندگی بخش عمده‌ای از فوتبالیست‌ها مورد توجه و تقلید مخاطبان، به‌ویژه جوانان قرار گرفت.

وی افزود: ارزش اقتصادی فوتبال به موازات گسترش منطق اجتماعی در فوتبال قوت گرفت و فضایی را ایجاد کرد که در حال حاضر مطالعات اجتماعی ما در حوزه فوتبال وارد مرحله جدیدی شده است، یعنی مطالعات اجتماعی امروز ما در حوزه فوتبال نه تنها از منظر آسیب‌شناسی به مساله نگاه نمی‌کند، بلکه درصدد آن است که به نوعی مطالعات اجتماعی حوزه فوتبال را فرصت بداند.

سپهرسبحانی با بیان این‌که «مثال این موضوع، مطالعاتی است که در حوزه بازار شکل گرفت» در بیان ظرفیت‌های ایجاد شده از طریق فوتبال گفت: در حال حاضر بخشی از مطالعات اجتماعی فوتبال با قابلیت‌هایی گره خورده که به بازار کار فوتبال برمی‌گردند، به طوری که اکنون مطالعات بازار کار فوتبال قوت زیادی گرفته است.

وی افزود: همچنین با اغماض می‌توان گفت نگاه گفتمان رسمی نسبت به فوتبال تغییر کرده است و به نگاهی تبدیل شده است که قوت نسبی مطالعات اجتماعی را در کنار فوتبال مطرح می‌کند و ‌می‌توان ادعا کرد که این گفتمان به سمتی می‌رود که از منظر مهندسی اجتماعی، نگاه سازه‌ای و مهندسی به فوتبال داشته باشد، یعنی فوتبال ظرفیت‌هایی در حوزه اقتصاد، انسجام اجتماعی و در عرصه دیپلماتیک ایجاد می‌کند. همچنین تمامی ظرفیت‌های خفته و مستعد، فوتبال را به تدریج به سمتی می‌برد که گفتمان رسمی، فوتبال را به عنوان یکی از سازه‌های محوری دنیای امروز و مدرن در زمره سازه‌های مهندسی خود تعریف کند.

بخش دوم این نشست به زودی در «ایبنا» منتشر می‌شود.