به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «ساخت و کار ذهن» بر اساس برنامه‌های علمی ارایه شده توسط بلیک‌مور در برنامه رادیویی شبکه بی‌بی‌سی نوشته شده است؛ برنامه‌ای که در سال 1976 میلادی برای نخستین بار پخش شد و مطالب آن با برخی تغییرات جزیی، در قالب یک کتاب انتشار یافت.
تلاش نویسنده در کتاب بر این است که فهم درستی از مغز و کارکردهای آن به مخاطب ارایه کند. یکی از مطرح‌ترین مثال‌هایی که در این کتاب آمده، حل مساله‌های گوناگون توسط یک میمون است که برای فایق آمدن بر مشکلاتش درطبیعت، راه‌حل‌هایی را می‌یافت تا بتواند به زندگی ادامه بدهد.
بلیک‌مور در این کتاب می‌کوشد نشان دهد در دهه هفتاد میلادی و پیش از آن، چه حقایقی درباره ذهن وجود داشت و برای اثبات ادعاهایش از مثال‌های واقعی درباره خواب، حافظه، تفکر و احساسات استفاده می‌کند. او برخی نظریه‌های علمی قدیمی را به چالش می‌کشد و سوالاتی را درباره آگاهی مطرح می‌کند. از سویی نظریه‌های مختلفی درباره ارتباط میان بدن و ذهن، هنر و ادراک مطرح می‌کند که متفاوت از ادعاهای پذیرفته شده پیش از اوست؛ نظریه‌هایی که بسیاری از آن‌ها امروزه و بعد از حدود چهل سال، دستخوش تغییر و تحول شده‌اند.
بخش نخست کتاب با عنوان «ملکوتی‌ترین پاره ما» با سخنی از افلاطون آغاز می‌شود که در آن به اهمیت ذهن آدمی اشاره شده است: «به پیروی از شکل گرد عالم، آنان این دو انقلاب ملکوتی را در یک جسم کروی قرار دادند، همان چیزی که امروز به آن سر می‌گوییم و ملکوتی‌ترین پاره ماست و بر بقیه هستی‌مان فرمان می‌راند.»
«ساخت و کار ذهن» اثری علمی است که با هنر، فلسفه، تاریخ و فناوری در هم آمیخته و نویسنده می‌کوشد فعالیت‌های مغز را با تکیه بر روانشناسی فیزیولوژیکی توصیف کند.
برای مثال بلیک‌مور در بخش نخست کتاب، از لئوناردو داوینچی می‌نویسد و فعالیت‌های هنری و علمی او را برای شناخت مغز و کارکردش به مخاطب معرفی می‌کند. او چهره کمتر شناخته‌شده‌ای از داوینچی ارایه می‌دهد و بر این باور است که اعتقاد داوینچی به معجزه و مقاومت نکردن در برابر انجام کارهای سخت، سبب شده او در هنر و علم پیشرفت زیادی داشته باشد.
ارتباط زبان و تفکر در بخشی دیگری از کتاب مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده از جمجمه‌شناسی و شناخت کارکرد مغز، به قدرت تکلم انسان‌ها می‌رسد و می‌کوشد با استفاده از مثال‌های مختلف به پاسخ سوالاتی دست یابد که در زمان نگارش این کتاب مطرح بوده است.
در این اثر مستند، که تکیه‌اش بر سیستم عصبی انسان است، بلیک‌مور با استفاده از داستان‌های حقیقی یافته‌های علمی مختلف را به مخاطب نشان می‌دهد. از آنجایی که چندین دهه از انتشار این کتاب می‌گذرد و علم روانشناسی و پزشکی پیشرفت زیادی داشته، بسیاری از یافته‌های موجود در متن کتاب، امروزه تغییر کرده‌اند اما خواندن کتاب و نگاه نویسنده به موضوع می‌تواند جالب توجه باشد.
این کتاب از 6 مقاله مختلف تشکیل شده که همگی بر فعالیت‌های فیزیولوژیکی مغز تکیه دارند. در سراسر کتاب مغز به عنوان اندامی از بدن مورد توجه قرار می‌گیرد که رفتار هر انسانی را نسبت به همنوعانش تعیین می‌کند و به اعتقاد نویسنده، «تلاش مغز برای شناختن مغز در واقع تلاش جامعه برای شناختن و تبیین کردن خويش است.»
«ملکوتی‌ترین پاره ما»، «چوانگ-تسه و پروانه»، «تصویری از حقیقت»، «فرزند لحظه‌ها»، «شعله فروزان» و «دیوانگی و اخلاق» عناوین بخش‌های مختلف این کتابند. نویسنده در سراسر این مقالات معتقد است که شناخت مغز یکی از مهمترین فعالیت‌هایی است که بشر باید هر لحظه به دنبال آن باشد و رسیدن به این آگاهی در نهایت سبب می‌شود فرد شناخت بهتری از زندگی و طبیعت انسان به دست بیاورد.
بلیک‌مور در این کتاب از داستان‌هایی حقیقی بهره می‌گیرد تا به کمک آن‌ها بتواند مسایل پزشکی و فیزیولوژیکی را به مخاطب بشناساند و توجه او را به متن جلب کند. از همین رو کتاب «ساخت و کار ذهن» یک اثر علمی نیست که مخاطب در سراسر آن با یافته‌های خشک مواجه شود. حتی نویسنده در برخی بخش‌های کتاب از زبان طنز بهره می‌گیرد و دیدگاه‌های شخصی خود را در متن کتاب وارد می‌کند.
متن کتاب با تصاویر زیادی همراه شده است و این یکی از نکات مثبتی است که مخاطب را به خود جلب می‌کند. در پایان کتاب هم نمایه‌ای آورده شده که معادل اصلی نام‌ها و اصطلاحات موجود در متن ترجمه شده را نشان می‌دهد.
این کتاب به زبان فارسی نخستین بار در سال 1366 منتشر شده بود.
«ساخت و کار ذهن» اثر کالین بلیک‌مور با ترجمه محمدرضا باطنی در 299 صفحه با شمارگان سه‌هزار نسخه و به بهای 10 هزار تومان از سوی انتشارات «فرهنگ معاصر» منتشر شده است.
یکشنبه ۱۱ تیر ۱۳۹۱ - ۱۳:۵۹
نظر شما