نادمی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره آسیب‌شناسی مجموعه‌های شعر انتظار توضیح داد: در این بحث باید دید که آیا ما به شعر انتظار به عنوان یک پدیده ادبی مستقل در شعر عام نگاه می‌کنیم و بررسی می‌کنیم که کدام‌یک به مقصود اصلی نزدیک‌ترند یا در مفهوم کلی شعر بدان می‌نگریم.
وی ادامه داد: در بررسی شعر انتظار در مفهوم کلی شعر و ارزیابی آن ابتدا باید دید معیارهای زیبایی‌شناسی شعر امروز و آن‌چه سبب برتری آن می‌شود چیست؟ یکی از برتری‌های شعر ابداع یا نوآوری است. اگر از این منظر شعرهای انتظار را بررسی کنیم بسیاری از آثار این حوزه حذف می‌شوند.
این منتقد درباره علت این امر گفت: یکی از عناصر آسیب‌رسان به شعر انتظار تکرار مضامین، تصاویر و حتی لحن است. به عبارت دیگر باید اذعان کرد که در چنین سروده‌هایی با یک حرکت شعری روبه‌رو نشده‌ایم و تنها از یک موقعیت تثبیت شده، رونوشتی را ارایه کرده‌ایم. حتی اگر ساختار شعری، وزن و واژه‌های ما متفاوت باشد.
وی افزود: تصاویر و مضامین تکرار شده در شعر چیز جدیدی را ایجاد نمی‌کند. برهمین اساس در سال‌های اخیر جز مجموعه رباعی «اونویسی» جلیل صفربیگی یا مجموعه شعر سیدحبیب نظاری اثر دیگری در حوزه شعر انتظار در ذهنم ماندگار نشده است. بنابراین می‌توان گفت آثار دیگر برتری ویژهای نداشته‌اند که در ذهن باقی بمانند.
نادمی با تاکید بر ابداع شاعر به عنوان یک ویژگی شعر که در نگاه نخست خود را نشان می‌دهد اظهار کرد: اگر قرار باشد ابداع شاعر در شعر حذف شود و شاعران از یکسری پیش‌داشته‌های مشترک استفاده کنند، شاید مضامین و تصاویر رایج چنین شعرهایی در نگاه نخست شنیده یا دیده شود، اما به‌طور حتم ماندگار نمی‌شود.
وی توضیح داد: در جایی بر ضرورت استفاده نکردن از مضامین تکراری تاکید کرده بودم و این بحث با استناد به بیت حافظ مبنی بر «یک نکته بیش نیست غم عشق وین عجب/ از هر زبان که می‌شنوم نامکرر است» مطرح شد. فراموش نکنيم که در این‌جا بحث بر سر نکته‌های مختلف نیست و زمانی‌که از شعر سخن می‌گوییم در حقیقت از یک پیکره هنری صحبت می‌کنیم که در قالب کلمات ریخته شده است.
این مترجم از مفهوم انتظار به عنوان یک عمل فردی یاد و تصریح کرد: اگر از ابزار جمعی مانند شعر برای مفهوم انتظار استفاده کنیم، این مفهوم و به‌طور کلی شعر انتظار در فضای جمعی قرار می‌گیرد و مساله مقایسه پیش می‌آید. در این بخش شاعری موفق است که ابداع و نوآوری داشته باشد.
وی درباره عوامل موثر و تاثیرگذار این حوزه برای ارتقا شعر انتظار گفت: هر نکته‌ای می‌تواند به شاعر کمک کند و به‌طور حتم مطالعه و گسترش دانش یکی از عوامل مهم در این زمینه است، البته فراموش نکنیم که شاعر بیش از آن‌که به دانش خود در شعر متکی باشد باید به پیوند بی‌واسطه خود با سوژه متکی باشد.
نادمی ادامه داد: زمانی می‌توانیم درباره شعر به عنوان یک اثر هنری سخن بگوییم که از تجربه شخصی ما منشا بگیرد. بنابراین دانش در این زمینه به کمک شعر می‌آید، اما شرط کافی نیست. باید انتظار برای شاعر یک ضرورت باشد، تا شعر او با مفهوم انتظار یک شعر زنده و جاندار باشد. در چنین شعری ابداع و نوآوری خود را ناخودآگاه نشان می‌دهد.
وی در ادامه با تاکید بر این موضوع که تنها یک نقد ادبی منصفانه و بدون جهت‌گیری‌های ویژه می‌تواند نشان دهد شعر انتظار ما از چه جایگاهی برخوردار است، گفت: خوشبختانه ما با یک میراث بزرگ و ماندگار از ادبیات دینی و از جمله شعر انتظار در تاریخ ادبی خود روبه‌رو هستیم، اما متاسفانه آن‌چه در عصر حاضر می‌بینیم، جز معدود آثار شاعران قدرتمند معاصر، جایگاه ویژهای ندارد.
این منتقد در پایان یادآور شد: هرچند تک شعرهای بسیار خوبی از شاعرانی چون سلمان هراتی، قیصر امین‌پور و سیدحسن حسینی در ذهن‌ها ماندگار شده است که بسیار قوی و تاثیرگذار هستند، اما در حوزه کتاب و مجموعه شعر انتظار اثر چشمگیری نداریم.
پنجشنبه ۱۵ تیر ۱۳۹۱ - ۱۱:۰۰
نظر شما