به فاصله كوتاهي پس از صدور حكم كتابچهاي با عنوان «در ستايش ادبي آندرس بريويك» به قلم ريشار ميه از سوي نشر پيير-گيوم دو رو در فرانسه به بازار آمد كه جامعه فرهنگي فرانسه را از زمان جنگ جهاني دوم تاكنون در شوكي بي سابقه فرو برده است.
نظرات ميه درباره «زيباييشناسي فرماليستي» آدمكشي در جزيره اوتويا كه به زعم او نروژ «شايستگي» آن را داشته، چون زلزلهاي سهمگين دنياي ادبيات فرانسه را به لرزه درآورده است و موجي از محكوميت نويسندگاني چون طاهر بن جلون، آني ارنو و لاور آدلر را در انبوهي از مقالات و ويژهنامهها در روزنامههايي چون لوموند، فيگارو، هفتهنامه اكسپرس و روزنامه ليبراسيون را به دنبال داشته است.
از آنجا هم كه ريشار ميه در گروه ويراستاران انتشارات گاليمار فعاليت ميكند. پيكان بسياري از انتقادها آنتوان گاليمار را نیز نشانه گرفته و خواهان آن هستند که او هر چه سريعتر در اين باره موضعگيري كند. با اين حال اين سوال قديمي همچنان باقي ميماند كه چه واكنش مناسبي بايد در برابر اظهارات مروج فاشيسم و خشونت نژادي ريشار ميه اتخاذ شود، تا نام او در صف شهداي آزادي بيان ثبت نشود؟
طاهر بن جلون برنده جايزه گنكور 1987، از نخستين كساني بود كه بلافاصله در مصاحبه با راديو فرهنگ فرانسه انتشار اين كتاب را محكوم كرد. به زعم او چنين كتابي يك «تحريك مسخره، بيفايده و نفرتانگيز» است. او گفت: ريشار ميه به نوعي از پريشاني دچار است چرا كه تمدن مسيحي را به علت تهديد از سوي چند فرهنگي و اسلام، در حالت سقوط آزاد ميبيند. جامعهاي اين چنيني هم هرگز به مذاق او سازگار نيست.
بن جلون كه همواره آثارش را از سوي انتشارات گاليمار عرضه كرده بود در ادامه گفت: من كمي به پرت و پلاهاي نژادپرستانه او عادت داشتم، اما اين بار خيلي تند رفته است. ادبيات هرگز نبايد در دست افراد جاني و هرزه قرار بگيرد.
به باور بن جلون گفتههاي نفرتانگيز ميه صلاحيت او را براي فعاليت در انتشارات گاليمار زير سوال ميبرد. او می افزاید: اين مرا بسيار برميانگيزد كه او آن جا باشد، بايد از آن جا كنار برود. امكان ندارد او همراه ديگران در خانهاي باشد كه ارزشها و قواعدي دارد.
سپس آني ارنو نويسنده و استاد ادبيات دانشگاه روآن و برنده رنودوي 1984، در روزنامه لوموند به ريشار ميه تاخته و متن او را يك «كنش سياسي خطرناك» توصيف كرد. به باور ارنو «ايدئولوژي او و موضعگيريهاي او براي خانه (گاليمار) مسووليت ايجاد ميكنند.» در چنين شرايطي «اتخاذ يك واكنش جمعي بر عهده همه نويسندگان انتشارات گاليمار است.»
ژان-ماري لاكلاوتين از همكاران ميه هم مراتب نگراني خود را از استنتاج عجيب و بسيار نااميدكننده همكارش ابراز داشته و در گفت وگو با روزنامه لوموند ابراز ميكند: احساسي از تأسف و اندوه دارم اما عصباني نيستم. اين نخستين بار نيست كه او چيزهايي ناپذيرفتني منتشر ميكند. او متنهايي بسيار عالي مينويسد و آن گاه كه درباره موسيقي و ادبيات صحبت ميكند بسيار حساس و عميق است، اما وقتي كار به سياست ميكشد احمق ميشود. احساس ميكنم كه خودش نيست.
لاور آدلر نويسنده و فعال فرهنگي سرشناس فرانسوي كه زندگينامههاي متعددي از سوي انتشارات گاليمار منتشر كرده، باور دارد چنين برداشت ايدئولوژيكي از سوي ريشار ميه هرگز نبايد سبك شمرده شود. او ميگويد: ريشار ميه كتابهايي مينويسد كه اصول احترام به حقوق بشر را زير پا ميگذارند.
او در مصاحبه با راديو فرهنگ ميگويد: آنتوان گاليمار مجبور است زود تصميماتش را اتخاذ كند. آنچه مينويسد را بخواند و عواقب آن را مد نظر بگيرد. از يك آدمكش سريالي يك قهرمان روزگار ما را ساختن بسيار سنگين است.
آنتوان گاليمار: ميه از حق آزادي بيان برخوردار است
در همين حال هم آنتوان گاليمار به محض بازگشت از سفر در دو مصاحبه با خبرگزاري فرانسه و هفتهنامه اكسپرس موضع خود را در برابر مساله حاضر اعلام كرد. او ابتدا در مصاحبه با خبرگزاري فرانسه از انتشار عقايد ريشار ميه «شوكه» شده و در گفت وگو با پيير گيوم دو رو ناشر كتاب «در ستايش ادبي آندرس بريويك»، او را به تصميمگيري هشيار و صادقانه توصيه كرده است.
با اين حال گاليمار ميگوید: ريشار ميه هميشه يكي از ويراستاران متبحر و هشيار بود و هرگز نه رفتار حرفهاي او كمبودي داشته و نه نظرات ادبياش را بازيچه باورهاي ايدئولوژيك خود قرار داده است. گفتههاي او در كتاب «در ستايش ادبي آندرس بريويك» را كه من هرگز برنميتابم، بيشتر يك جنب و جوش روشنفكرانه و حركت به سوي نبردي عليه چندفرهنگي به نظر ميرسد. او حق دارد اينها را بیان كند. جايگاه او به عنوان ويراستار تا آنجا كه از انتشارات گاليمار به عنوان ميداني براي باورهايش استفاده نكند، به خطر نميافتد.
نظر شما