در منابع تاریخی آمده است که ایرانیان نخستین ملتی بودند که از حدود سه هزار سال پیش در زمان هخامنشیان اقدام به تاسیس تشکیلات منظم پست با عنوان چاپار کردند اما نخستین تمبر پستی جهان (پنی‌سیاه که تصویر ملکه ویکتوریا بر آن بود) در سال 1840 میلادی در انگلستان منتشر شد. با تاسیس دفتر پستی انگلستان در ریشهرِ بوشهر در سال 1279 و استفاده از تمبر هندوستان در محموله‌های پستی، تمبر نخستین‌بار در ایران رواج پیدا کرد.
با این اطلاعات تاریخی که به پیشینه تمبر در ایران و جهان می‌پردازد به سراغ یکی از کلکسیون‌دارهای تمبر رفته‌ایم که فروشگاهی در خیابان ولی‌عصر کمی پایین‌تر از چهارراه ولی‌عصر دارد و در میان بازار خریدوفروش لباس و مغازه‌های شیرینی‌فروشی و فست‌فود ذهن مخاطب را به روزگاران گذشته و تمبرهای تاریخی می‌برد و می‌توان با نگاهی گذرا تاریخ تمبر را در ایران از گذشته تا به امروز مرور کرد.
فروشگاه جهان تمبر (انتشارات فرح‌بخش) جایی است برای دوستداران تمبر. فریدون نوین فرح‌بخش، مدیر فروشگاه که از بزرگترین کلکسیون‌دارهای تمبر در ایران است برای گسترش فرهنگ جمع‌آوری تمبر، کتاب‌هایی مانند «تمبرهای اولیه ایران» و «راهنمای تمبرهای ایران» را منتشر کرده است.
وی درباره چاپ تمبر در ایران گفت: آغاز جمع‌آوری تمبر همزمان با آغاز کار پست شروع شد اما این مساله در ایران، پس از آشنایی بیشتر افراد با دیگر کشورها رونق بیشتری گرفت. نخستین تمبر ایران با نقش «شیر و خورشید» در چهار قطعه و در دوره ناصرالدین‌شاه قاجار، به سال 1285 منتشر شد که به «سری باقری» معروف است.
فرح‌بخش ادامه داد: آشنایی من با تمبر به واسطه زندگی در خانواده‌ای که تمبردوست بودند مساله‌ای طبیعی بود اما شروع به جمع‌آوری تمبر و کلکسیون مستقل را از سال 1332 آغاز و تا به‌حال آن را دنبال کرده‌ام.
وی درباره نخستين كتابي كه با موضوع تمبر در ايران به چاپ رسيد توضيح داد: كتاب «راهنمای تمبرهای ایران» را در سال ۱۳۴۰ چاپ کردم كه هر سال با افزودن تمبرهای جدید، بازچاپ شده است. «تمبرهای اولیه ایران»، «مجموعه کارت‌پستال‌های رسمی، پاکت‌های تمبردار، کارت‌پستال‌های عکس‌دار، لفاف روزنامه، نامه‌های هوایی، پاکت بیمه پستی و دفترچه پست» و «مجموعه مهرهای پستی ایران 1304ـ 1254» نیز کتاب‌های دیگری است که برای علاقه‌مندان به تمبر منتشر کرده‌ام.
پزشکی که 40 سال به تاریخ پست ایران پرداخته است
فریدون عبدلی‌فرد پزشکی است که بیش از چهل سال از عمر خود را به نوشتن کتاب‌هایی درباره تاریخ پست ایران گذرانده است.
وی درباره پست الکترونیک گفت: این روزها بیشتر افراد به جای نوشتن روی کاغذ، به پست الکترونیک روی آورده‌اند اما هیچ احساسی مانند دیدن دست‌خط دوست یا خانواده روی کاغذ احساسات آدمی را برنمی‌انگیزد.
این پزشک متخصص کودکان و علاقه‌مند به تمبر گفت: از چهل سال پیش به جمع‌آوری تمبر علاقه داشته‌ام و کلکسیون‌های زیادی جمع‌آوری کرده بودم تا این‌که روزی تمبرهای تقلبی گرانقیمتی خریدم و بعد متوجه این اشتباه شدم؛ همین مساله انگیزه‌ای شد تا برای تشخیص اصل بودن یک تمبر شروع به مطالعه درباره تاریخ تمبر و پست کنم و این آغاز کار پژوهشی در حوزه پست و تاریخ آن شد.
عبدلی‌فرد درباره کتاب «پست در انقلاب‌های ايران» توضیح داد: این کتاب که به‌تازگی منتشر شده است به‌جای پرداختن صرف به موضوع پست، جنبش‌ها و شورش‌های منطقه‌ای در ایران را بررسی کرده که در آن پست نقش مهمی ایفا کرده است. این جنبش‌ها همزمان با پست دولتی، به انتشار تمبرهای غیررسمی و ایجاد تشکیلات پستی مستقلی دست زده است. غائله‌های آذربایجان و کردستان درباره این مساله بسیار پررنگ‌اند.
این نویسنده با اشاره به تاریخ پنج هزار ساله پست در ایران ادامه داد: با این‌که پست را ایرانیان ایجاد کرده‌اند اما به تاریخ‌نگاری این مساله توجه کافی نمی‌کنند و همچنین برای کتاب‌هایی که در دست انتشار دارم از سوی شرکت پست و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات حمایت نمی‌شود.
این تاریخ‌نگار پست ایران به کتاب‌های در دست چاپ اشاره کرد و افزود: دو کتاب دیگر با نام‌های «تاریخچه هواپیمایی و پست هوایی در ایران» و «تاریخچه تلگراف در ایران» در دست انتشار دارم.
فریدون عبدلی‌فرد، متولد 1320 پزشک متخصص کودکان است. کتاب‌های «تاريخ پست در ايران: از صدارت اميركبير تا وزارت امين‌الدوله (1267 - 1297 هجری قمری)»، «تاريخ پست در ايران: تمبرهای شیر و خورشيدی اولیه ايران»، «چاپارخانه‌ها و راه‌های چاپاری در ايران» در دو جلد و «پست در انقلاب‌های ایران» از آثار وی است. عبدلی‌فرد مقاله‌هایی نیز در زمینه پست در نشریات مختلف به چاپ رسانده است.
نظر شما