به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، «خجندی‌نامه» ضمیمه 26 «آینه میراث» دوفصلنامه ویژه کتاب‌شناسی، نقد کتاب و اطلاع‌رسانی در حوزه متون است که به‌قلم «خورشید فیض‌الله یویچ عبدالله‌زاده» و «نعمان نعمت‌اف» تالیف شده و باقر مظفرزاده آن را از زبان روسی به فارسی برگردان کرده است. این کتاب به بررسی زندگی، آثار و تالیفات ابومحمود خجندی، اخترشناس و ریاضیدان، سده چهارم هجری می‌پردازد.
«خجندی‌نامه» به مناسبت دو هزار و پانصدمین سالگرد بنای زادگاه ابومحمود، شهر خجند و پنجاهمین سال تغییر نام این شهر به لنین‌آباد، از سوی نویسندگان آن گردآوری و تجزیه و تحلیل شده است.
«خجندی‌نامه» در چهار فصل با عنوان‌های «دوران، زندگی و خلاقیت خجندی»، «خجندی و بیرونی»، «خجندی ریاضیدان» و «خجندی اخترشناس و ابزارساز» تالیف شده است. بخش‌های مختلف پیوست این کتاب «رساله خجندی در میل و عرض بلد»، «گزارش ابوریحان درباره سدس فخری»، «نام اخترشناسان معاصر خجندی» نام دارند.
در مقدمه «خجندی‌نامه» آمده است: «سرنوشت تاریخی دانشمندان، بسته به وضع سیاسی ـ اجتماعی و دیگر شرایط زمان آن‌ها و دوران بعدی گوناگون است. ابومحمد خجندی دانشمند سده دهم میلادی/ چهارم هجری معاصر ابوعلی سینا و ابوریحان بیرونی از جمله این دانشمندان است. او اهل شهر باستانی خجند تاجیکستان بود، در دوران بلوغ به خوارزم و از آن‌جا به ری، مرکز بزرگ علمی خاورمیانه، رفت و در آن‌جا ساختمان‌های تازه‌ای برای ابزار اخترشناسی ساخت. او ابزار مهم رصدخانه‌های اخترشناسی سده‌های میانه ـ سدس ـ را اختراع کرد.»
فصل اول این کتاب با عنوان «دوران، زندگی و خلاقیت خجندی» به بررسی اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خجند با استفاده از متون دیگر دانشمندان هم‌دوره با خجندی می‌پردازد و فعالیت‌های اخترشناسی این دوره را نیز بررسی می‌کند.
فصل دوم «خجندی و بیرونی» نام دارد و دیدارهای این دو دانشمند و تاثیر آن بر علم آن دوره را به‌تصویر می‌کشد. در فصل سوم با عنوان «خجندی ریاضیدان» به تشریح فعالیت‌های این ریاضیدان می‌پردازد و وی را استاد اثبات قضیه‌ها و حل مساله‌ها برای ساختمان محاسبه‌های هندسی معرفی می‌کند.
در فصل «خجندی اخترشناس و ابزارساز» نیز فعالیت‌های رصدی گوناگون، ابداع و ساخت ابزارهای اخترشناسی، به‌ویژه سدس خجندی و شیوه ساخت آن بررسی شده است.
در بخشی از این فصل آمده است: «خجندی بارها به ضرورت طرح و ساخت ابزارهای فوق پی برده بود، این نارسایی‌ها را به خوبی درک می‌کرد و هنگام اختراع سدس خود، شالوده‌اش را بر دو اصل متضاد قرار داد. دقت رصد با این ابزار از بسیاری جهات از پیشینیان خود بیشتر بود.»
در بخش پیوست این کتاب، در سه متن جدا، تصحیح طول و عرض جغرافیایی شهر ری، داستان چگونگی ساخت سدس و نام مهندسان در عراق، خراسان و ماوراء‌النهر در دولت دیلمیان و پس از آن آمده است. در پایان نیز شرح کوتاهی بر اسطرلاب خجندی دارد.
بیست‌وششمین ضمیمه «آینه میراث» دوفصلنامه ویژه کتاب‌شناسی، نقد کتاب و اطلاع‌رسانی در حوزه متون با نام «خجندی‌نامه» در 98 صفحه و بهای سه هزار تومان از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب منتشر شده است.
سه‌شنبه ۲۵ مهر ۱۳۹۱ - ۰۹:۳۰
نظر شما