«نقد و بررسي انسجامگروي كيث لرر» عنوان كتابي است كه پژوهشگر گروه معرفتشناسي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي مشغول نگارش آن است./
حجتالاسلام مهدي عبداللهي، نويسنده اين اثر درباره كتابش به ايبنا گفت: در معرفتشناسي غرب، معرفت و شناخت را به باور صادق موجه نسبت ميدهند، يعني وقتي ميخواهند حقيقت معرفت و شناخت انساني را تعريف كنند سه جزء باور، صدق و توجيه را مشخص ميكنند و سپس سراغ اين سه جزء ميروند. درباره هر يك از مفاهيم صدق، باور و توجيه نظرات مختلفي ارايه شدهاند.
وي «توجيه» را مهمترين جزء اين معرفت سه جزئي دانست كه ديدگاههاي مختلفي نيز درباره آن وجود دارند و گفت: مهمترين اين نظريات، مبناگروي يا نظريه شالوده است كه تقرييا همه متفكران اسلامي اعم از متكلمان و فلاسفه معتقد به اين ديدگاه اند و در مغرب نيز تا قرن اخير همين ديدگاه رايج بود.
عبداللهي افزود: اما غربيان ديدگاه ديگري را در اين باره مطرح كردند كه «انسجامگروي» نام دارد. مبناي مدعاي اين ديدگاه اين است كه باورهاي بشري دو دسته اند، يك بخش از آن را باور پايه و يك بخش آن را باورهاي غيرپايه تشكيل ميدهد. صدق و مطابقت باورهاي پايه با واقع امري بديهي است و نياز به اثبات ندارد.
وي ادامه داد: اما دسته دوم باورها گزارههاي غيرپايه و نظري اند، يعني بايد آنها را اثبات كنيم و اين اثبات با كمك باورهاي پايه ممكن است. بنابراين طبق نظريه مبناگروي، باورها به دو دسته بديهي و نظري تقسيم ميشوند. آنان بر اين باورند كه موجهسازي باورهاي غيرپايه توسط باورهاي غيرپايه ممكن است، ديدگاهي كه غالب فلاسفه اسلامي و غربي آن را قبول دارند.
اين نويسنده به طرد اين ديدگاه از سوي برخي غربيان اشاره كرد و گفت: عدهاي از انديشمندان ديدگاههاي ديگري را مطرح كردند كه مهمترينشان ديدگاه انسجامگروي است و «لرر» مهمترين نظريهپرداز اين حوزه محسوب ميشود.
وي به توصيف اين ديدگاه پرداخت و گفت: انسجامگروي مدعاي اول مبناگروي را از اساس منكر ميشود و معتقد است كه باورها و گزارههاي ما هيچ تفاوتي با يكديگر ندارند و تقسيم باورها به پايه و غيرپايه صحيح نيست.
عبداللهي افزود: به اعتقاد انسجامگرايان گزارهها از نظر توجيه، هيچ يك بر ديگري برتري ندارند، بنابراين آن باوري را موجه ميدانند كه با بقيه باورهاي ما انسجام و هماهنگي داشته باشند. اين امر نيز مختص به برخي از گزارهها و باورها نيست و تمامي باورها بايد به اين روش موجهسازي شوند.
وي ادامه داد: در اين كتاب قصد دارم اول ديدگاه لرر را به دقت تبيين كنم، زيرا ديدگاههاي او در مجامع علمي و فلسفي ما تاكنون مطرح نشدهاند. سپس بر اساس معرفتشناسي و فلسفه اسلامي به نقد نظرات او ميپردازم.
نظر شما