مهرداد رايجيان‌اصلي در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، درباره عامل گرايشش به اين رشته گفت: نقطه آغاز آشنایی‌ام با بزه‌دیده‌شناسی به دوره کارشناسی ارشدم در رشته حقوق جنایی و جرم‌شناسی در اواخر دهه 70 خورشیدی برمی‌گردد. در آن زمان در بستر متون جرم‌شناسی برای نخستین بار با این حوزه مطالعاتی آشنا شدم و یکی از موضوع‌های مربوط به آن را به عنوان پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود برگزیدم. دو سال بعد اين پايان‌نامه را با ویرایشی جدید در قالب یک کتاب تدوين كردم كه منتشر شد.
عضو هيات علمي دانشگاه تربيت مدرس با مرتبط دانستن بزه‌ديده‌شناسي و حقوق بشر، درباره نوع اين ارتباط توضيح داد: ارتباط بزه‌دیده‌شناسی با حقوق بشر به طور مشخص در پرتو مفهوم «نقض‌های حقوق بشری» مصداق پیدا می‌کند. از آن‌جا كه نقض این حق‌ها به‌ویژه حق‌های بنیادی بشر در قالب سوء‌استفاده از قدرت سیاسی و اقتصادی در سطح بین‌المللی به جرم‌انگاری «جنایت‌های بین‌المللی» می‌انجامد، به این ترتیب مطالعه علت‌شناسانه این بزه‌دیدگی‌ها و شناخت راه‌های حمایت از بزه‌دیدگان این جنایت‌ها، به یکی از موضوعات موردعلاقه جرم‌شناسان و بزه‌دیده‌شناسان و حتي حقوقدانان در چند دهه اخیر تبديل شده است.
وي ادامه داد: بزه‌دیدگان بین‌المللی به طور عمده از گروه‌های آسیب‌پذیر سنی و جنسی چون کودکان و زنان بزه‌دیده هستند که اغلب آماج جرم‌هایی مانند نسل‌زدایی و دیگر جنایت‌های علیه بشریت واقع می‌شوند.
اين نويسنده و پژوهشگر يادآوري كرد: البته ارتباط بزه‌دیده‌شناسی و حقوق بشر علاوه بر جنبه بین‌المللی، جنبه ملی یا داخلی نیز دارد، زیرا نه تنها جنایت‌هایی که بین‌المللی توصیف می‌شوند توسط عاملان و کارگزاران دولتی ارتکاب می‌یابند، بلکه در هر قلمرو سرزمینی نیز ممکن است با نقض حق‌ها و آزادی‌های مندرج در قانون اساسی، چنین بزه‌دیدگی‌هایی نیز رخ دهد. بزه‌دیدگی شکنجه يكي از اين موارد است كه در سطح داخلي كشورها رخ مي‌دهد.
رايجيان‌اصلي درباره محتواي اين كتاب و انگيزه نويسندگان از نگارش آن گفت: این کتاب يا بهتر بگویم کتابچه، توسط یک بنیاد بین‌المللی غیرانتفاعی به نام «بنیاد جبران» که در زمینه حمایت از بزه‌دیدگان شکنجه فعالیت می‌کند تهيه و تدوين شده است. نويسندگان اين كتاب تلاش كرده‌اند مفاد یکی از قطعنامه‌های مجمع عمومی سازمان ملل، مصوب سال 2005 میلادی را تفسیر كنند. هدف كتاب، شناساندن اهمیت مساله حمایت از بزه‌دیدگان شکنجه به طور خاص و بزه‌دیدگان بین‌المللی به معنای عام و به‌ویژه احقاق حق‌های این بزه‌دیدگان در سطح بین‌المللی بوده است. همچنین، تبيين تحولات این حوزه از علوم اجتماعی و پیشرفت‌های سیاستگذاری‌های بین‌المللی، از دیگر اهداف تدوین‌کنندگان این کتابچه به حساب مي‌آيد.
وي در پاسخ به اين سوال كه شما نيز در ترجمه اين اثر، انگيزه‌هايي مشابه نويسندگان آن داشتيد، گفت: انگیزه اصلی من در ترجمه این کتاب، ادامه گرایش مطالعاتی خود در حوزه بزه‌دیده‌شناسی بود که بیش از یک دهه از آن سپری می‌شود. همچنین انتخاب این اثر، بخشی از یک پروژه پژوهشی شخصی برای معرفی جنبه‌های مختلف بزه‌دیده‌شناسی و توسعه متون و منابع دانشگاهی آن است و به همین دلیل اين كتاب را به منزله جلد نخست مجموعه‌ای با عنوان کلیِ «کتابچه بزه‌دیده‌شناسی» منتشر کرده‌ام.
اين مدرس دانشگاه با اشاره به نقدهايي كه مي‌توان به اين كتاب وارد آورد گفت: زبان متن اصلی این کتابچه ساده و روان به نظر می‌رسد و تدوین‌کنندگان آن کوشیده‌اند تا تفسیری روشن از بزه‌دیده‌شناسی حمایتی در قالب یکی از اسناد بین‌المللی سازمان ملل متحد ارايه دهند.
رايجيان‌اصلي افزود: در مجموع، اثر حاضر به عنوان یک تفسیریه بر یکی از قطعنامه‌های مجمع عمومی، با محوریت قلمرو بزه‌دیده‌شناسی، کار مطالعاتیِ جالبی به نظر می‌رسد.
وي در پاسخ به سوال ديگري مبني بر اين‌كه آيا در نظام حقوقي ايران خلأهاي قانوني براي احقاق حق بزه‌ديدگان وجود دارند، گفت: به طور قطع، نظام حقوقی ایران با استانداردهای مطلوبِ یک سامانه حمایت از بزه‌دیدگان هنوز فاصله دارد که البته دلایل مختلفی می‌توان برای آن برشمرد.
مدير گروه‌هاي حقوق عمومي و حقوق بين‌المللي دانشگاه تربيت مدرس ادامه داد: جوان بودن مطالعات بزه‌دیده‌شناسی در ایران و عقب بودن سیاستگذاری‌های تقنینی، قضایی و اجرایی نسبت به همين اندازه از مطالعاتی که در دهه گذشته انجام شده است از دلايل اين خلأ است.
نویسنده کتاب‌های حوزه حقوق يادآوري كرد: در چند سال گذشته، جلوه‌‌هایی از این تحولات و مطالعات در برخی لوایح قضایی و قانونی مانند لایحه قانون مجازات اسلامی و آیین دادرسی کیفری بازتاب پیدا کرده است که رسمیت یافتن و میزان اعتبار آن‌ها در عمل، به تصویب این لوایح در قوه مقننه بستگی دارد.
چاپ نخست «كتاب بزه‌ديده‌شناسي، اجرای حق‌هاي بزه‌ديدگان» با شمارگان هزار نسخه، در 78 صفحه و به بهاي چهار هزار تومان از سوي انتشارات آرمان حقوق منتشر شده است.
دوشنبه ۱ آبان ۱۳۹۱ - ۰۸:۰۰
نظر شما