یزدان منصوریان درباره اينكه آيا نگارش علمي در كشورهاي ديگر از شيوهنامه يكساني پيروي ميكند، به خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، گفت: نگارش علمی بیش از آنکه از شیوهنامهای یکسان پیروی کند، مبتنی بر اصول و قواعدی است که میتواند در شیوهنامههای مختلف منعکس شود. به سخنی دیگر، قرار نیست همه آثار علمی بر اساس الگویی واحد منتشر شوند و ساختاری کاملاً مشابه داشته باشند.
وي ادامه داد: یکسانسازی در ساختار آثار علمی تا حدودی خلاقیت را از نویسندگان این آثار سلب میکند اما در مقابل قرار است در تدوین این آثار اصولی اساسی و پذیرفته شده در نگارش علمی رعایت شود. راستی و درستی، اصالت موضوعی، پایبندی به زبان معیار، شفافیت، ایجاز، سادهنویسی، امانتداری و استناد، از اصول اساسی در این زمینهاند.
وي توضيح داد: هر اثر علمی در هر زمینه موضوعی که باشد و بر اساس هر ساختار و شیوهنامهای که تنظیم میشود، باید اصیل، دقیق، درست، جامع، مبتنی بر زبان معیار، مستند، موجز و مدون باشد. بنابراین، در فرایند نگارش علمی اصولی بنیادین حاکم است که هرگاه امکان تحقق آنها در شیوهنامهای فراهم آید آن شیوهنامه مورد پذیرش پژوهشگران و نویسندگان خواهد بود. بنابراین، بیش از آنکه در صدد یکسانسازی ساختار آثار علمی باشیم، باید زمینههای لازم را برای آموزش و ترویج اصول و مبانی نگارش علمی فراهم آوریم.
به گفته اين استاد كتابداري، به این ترتیب مجلهها و نویسندگان مختلف میتوانند ضمن پایبندی به این اصول، از نوآوری و خلاقیت خود در ارايه مطالب نیز استفاده کنند.
وي در پاسخ به اين سوال كه با توجه به شيوههاي متعدد نگارش علمي، در ايران بيشتر از چه اصولي استفاده ميشود، عنوان كرد: اغلب مجلهها شیوهنامههایی را مبنای کار خود قرار میدهند تا بیشترین یکدستی و انسجام را در محتوای مطالبی که منتشر میکنند، برقرار کنند. با وجود تفاوتهایی که این شیوهنامهها دارند، در اغلب آنها اصول اساسی نگارش مورد توجه مجلهها بوده است، اما اینکه تا چه میزان نویسندگان مقالهها خود را موظف به رعایت این رهنمودها میدانند، خود بحث مفصل و مستقل دیگری است.
منصوريان درباره ويژگيهاي اصلي مباني نگارش علمي در ايران گفت: از نظر اصول و قواعد حاکم بر رویکرد علمی در نگارش، ويژگيهاي اصلي نگارش علمي در کشور ما تفاوت زیادی با سایر کشورها ندارد؛ به عبارت دیگر، نمیتوان درباره اصول نگارش علمی بر اساس مرزهای جغرافیایی تفاوت قايل شد چون فرایند تولید و انتشار دانش بیش از آنکه فرایندی ملی یا منطقهای باشد، گسترهای جهانی دارد و تابع اصول و مقررات روشنی است که همه پژوهشگران در کشورهای مختلف خود را موظف به رعایت آنها میدانند.
عضو هيات علمي دانشگاه خوارزمي در اين باره توضيح داد: به طور مثال مستند بودن مطالب علمی که یا بر اساس استناد به یافتههای حاصل از پژوهشهای اصیل میسر میشود یا به کمک استناد به آثار معتبر به دست میآید از اصول بنیادین در نگارش علمی است که همواره باید رعایت شود. بنابراین، هر اثر علمی که در مجلهای داخلی یا بینالمللی منتشر شود باید از این ویژگی برخوردار باشد.
اين استاد كتابداري در پاسخ به سوال ديگري مبني بر اينكه تفاوتهاي موجود در نگارش علمي چگونه بايد حل شود، تاكيد كرد: تا زمانی که وجود این تفاوتها، اصول بنیادین در نگارش علمی را مخدوش نکند، به نظرم وجود آنها نه تنها مضر نیست، بلکه مفید است چراكه زمینه لازم را برای خلاقیت نویسندگان و تنوع مجلهها فراهم میآورد.
وي اضافه كرد: نباید فراموش کنیم که با توجه به ماهیت و محتوای رشتههای مختلف تفاوتهای متعددی میان چگونگی تدوین آثار آنها وجود دارد؛ مثلاً نمیتوان انتظار داشت که مقالههای علوم انسانی و اجتماعی که ماهیتی تفسیری دارند، از الگویی مشابه با علوم فنی و مهندسی پیروی کنند. طبیعی است که ساختار و مولفههای سازنده آثار در این حوزهها با هم متفاوت باشند.
يزدانيان همچنين درباره اينكه مخاطبان اصلي كتاب «مباني نگارش علمي» چه كساني هستند، گفت: مخاطبان اصلی این اثر دانشجویان و پژوهشگرانی هستند که به دستنامهای ساده و مختصر برای آشنایی با اصول پایه و مقدماتی نگارش علمی نیاز دارند؛ به طور مثال دانشجویانی که در حال تدوین پایاننامه یا مقاله علمی هستند، میتوانند برای آشنایی با این اصول به کتاب حاضر و آثار مشابه در این زمینه مراجعه کنند.
دانشیار گروه كتابداري دانشگاه خوارزمی افزود: بر این اساس، کتاب «مبانی نگارش علمی» مقدمهای است برای آشنایی آنان با رویکرد علمی در نگارش چراكه این کتاب به اصول و روشهایی میپردازد که معمولاً در نگارش علمی، همچون قراردادی نانوشتهای، مورد توافق پژوهشگران رشتههای مختلف است. اصولی بنیادین همچون صداقت، صراحت، شفافیت، انسجام، یکدستی، امانتداری، ایجاز و سادهنویسی که باید در نگارش و تدوین آثار علمی رعایت شوند.
وي يادآور شد: البته همانطور که در مقدمه کتاب اشاره کردهام محتوای این اثر درباره رویکرد علمی در نگارش است و درباره دستور زبان و اصول سجاوندی نیست زیرا در زمینه مبانی درستنویسی تا کنون آثار متعددی منتشر شده است و علاقهمندان میتوانند به آن آثار مراجعه کنند.
به گفته اين استاد كتابداري، آنچه در کتاب مبانی نگارش علمی محور اصلی بحث را به خود اختصاص میدهد معیارها و نکتههایی است که دانشجویان و پژوهشگران باید در فرایند تدوین و تنظیم گزارشهای پژوهشی نظیر مقاله و پایاننامه به آنها توجه کنند.
كتاب «مباني نگارش علمي» از سوي نشر كتابدار با شمارگان دوهزار و 200 نسخه و بهاي 6 هزار تومان منتشر شده است.
یکشنبه ۳۰ مهر ۱۳۹۱ - ۰۸:۰۰
نظر شما