به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، «دومین اطلس جغرافیایی دوره قاجار شامل نقشه‌های ایران، تهران و قاره‌های جهان در یکصدوبیست سال قبل» به‌همت غلامرضا سحاب، جواد صفی‌نژاد و سعید بختیاری منتشر شده است. این کتاب به شرح نقشه‌های آن دوره و افرادی که آن‌ها را ترسیم کرده‌اند، می‌پردازد.

غلامرضا سحاب درباره نقشه‌های این دوره به «ایبنا» گفت: در طول سال‌های 1900 تا 1920 میلادی، کشورهای انگلیس، روسیه، آمریکا و آلمان به نقشه‌برداری نقاط مختلفی از جهان دست زدند که ایران نیز جزو آن کشورها بود و ترجمه این نقشه‌ها سهم بزرگی در آغاز نقشه‌کشی ایران داشت. در دوره قاجار نخستین نقشه‌های ایرانی در دارالفنون منتشر شدند که این نقشه‌ها به‌دلیل بزرگ مقیاس بودن سندیت زیادی نداشتند. 

مدیر انتشارات «دنیای سحاب» افزود: به‌ دلیل علاقه به نقشه‌ها و اطلس‌های تاریخی ایران و اطلاع از تعداد اندک این نقشه‌ها که دسترسی به آن‌ها را برای دیگر پژوهشگران این حوزه محدود می‌کرد، ترغیب شدیم تا این نقشه‌ها را در کتابی گردآوری کنیم.

وی همچنین گفت: «دومین اطلس جغرافیایی دوره قاجار» که از نسخه‌های کمیاب است برای نخستین‌بار منتشر می‌شود. اگر این نسخه با استقبال علاقه‌مندان جفرافیا روبه‌‌رو شود، نخستین اطلس را که توسط استاد عبدالغفار ترسیم شده است نیز به‌چاپ می‌رسانیم. 

سحاب افزود: «دومین اطلس جغرافیایی دوره قاجار» به شرح تاریخچه‌ای از نقشه‌برداری در ایران با تاسیس دارالفنون و معرفی استادان جغرافیای آن می‌پردازد. همچنین شیوه ترسیم نقشه‌ها، اندازه‌گیری‌های جغرافیایی و تعیین نصف‌النهار در ادامه آورده شده است. این کتاب با بیش از 12 نقشه و اطلس ترسیمی دوره قاجار، نقشه‌ها را معرفی می‌کند.

در مقدمه کتاب که به‌قلم غلامرضا سحاب نوشته شده، آمده است: «آغاز نقشه‌برداری علمی و فنی در ایران از زمان تاسیس مدرسه دارالفنون شروع گردید. این امر در ایران در زمانی اتفاق افتاد که از شروع اکتشافات جغرافیایی در قرن پانزدهم نزدیک به سه قرن می‌گذشت.»

«موسیو کرشیش (کرزیر) معلم توپخانه و مهندسی، در کلاس‌های درس مدرسه دارالفنون با کمک مترجم دانشمند خود میرزا ذکی مازندرانی، اول‌بار محصلان دارالفنون را با رموز فن نقشه‌برداری آشنا ساخت. کرشیش در سال 1275 قمری (1858 میلادی) موفق گردید با دستیاری ذوالفقاربیک و محمدتقی‌خان که از شاگردان مدرسه دارالفنون بودند، اولین نقشه دارالخلافه تهران را تهیه و با چاپ سنگی به طبع رساند.»

در ادامه آمده است: «این نقشه سرآغاز تهیه و انتشار نقشه‌های جغرافیایی در آن دوره شد. 26 سال پس از این جریان، استاد عبدالغفار نجم‌الدوله، استاد علم جغرافیا و ستاره‌شناسی با همکاری دانش‌آموختگان مدرسه دارالفنون در سال 1302 ه.ق (1884 م.) و براساس ترجمه اطلس‌های فرانسه نخستین اطلس جغرافیایی را با چاپ سنگی منتشر کرد.»
 
در بخشی دیگر از این کتاب مي‌خوانيم: «مولف «دومین اطلس جغرافیایی دوره قاجار» میرزا رضاخان مهندس مشهور به معتمدالسلطان و از فارغ‌التحصیلان مدرسه دارالفنون بود که پس از آن نیز در این مدرسه به تدریس اصول هندسه، ریاضی، ستاره‌شناسی و جغرافیا پرداخت. وی شاگردان بسیاری تربیت کرد که پس از او به کار نقشه‌برداری در ایران ادامه دادند.»

در این کتاب اطلس‌های مختلف دوره قاجار مانند «اطلس میرزا رضاخان»، «اطلس نخست عبدالغفار»، «اطلس دوم»، «اطلس سوم ـ احمدبن سلیمان»، «معرفی نقشه ایران و اطلس بغلی چاپ استانبول» و نقشه‌هایی مشتمل بر «نقشه طهران و نواحی»، «سلسله جبال البرز و اطراف تهران»، «نقشه آسیا»، «نقشه ایران»، «نقشه اروپا»، «نقشه آفریقا»، «نقشه آمریکای شمالی»، «نقشه آمریکای جنوبی و تنگه پاناما» و «نقشه‌های اقیانوسی و عالم بحری» آورده شده‌اند.

در این دوره کارتوگرافان و جغرافیدانان برجسته‌ای مانند سرتیپ مهندس عبدالرزاق‌خان بغایری، میرزا مهدی‌خان سرتیپ، محمدرضا قراچه‌داغی و علی‌اشرف قراچه‌داغی آثار ارزنده دیگری نیز به‌وجود آورده‌اند.

«دومین اطلس جغرافیایی دوره قاجار شامل نقشه‌های ایران، تهران و قاره‌های جهان در یکصدو بیست سال قبل» به اهتمام جواد صفی‌نژاد، غلامرضا سحاب و سعید بختیاری در 48 صفحه مصور، شمارگان یک‌هزار و 500 نسخه و بهای 18 هزار تومان از سوی انتشارات دنیای جغرافیای سحاب منتشر شده است.