به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)،‌ نخستين نشست از سلسله نشست‌هاي پنجاهمين سال شروع نهضت امام خميني (ره) با موضوع «علل و فرايند مخالفت روحانيت با مصوبه اصلاح قانون انجمن‌هاي ايالتي و ولايتي در سال 1341» پیش از ظهر امروز (شنبه 29 مهر ماه) با حضور اسحاق صلاحي، رييس سازمان اسناد و كتابخانه ملي و محمدحسن رجبي، محقق و پژوهشگر و محمدجواد مرادي‌نيا، مدیر مرکز پژوهش‌های ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی در مركز همايش‌هاي كتابخانه ملي برگزار شد.

مرادي‌نيا در آغاز اين نشست با اشاره به گذشت پنجاه سال از نخستين جرقه‌هاي انقلاب در سال 1341 گفت: گذشت نيم قرن از اين حادثه تاريخي زمان مناسبي را براي ارزيابي وقايع آن دوران فراهم آورده است. به همين دليل تصميم گرفتيم حوادثي را كه در نهايت منجر به سقوط حكومت پهلوي و برقراري نظام جمهوري اسلامي شد مورد بازخواني قرار دهيم.

مدیر مرکز پژوهش‌های ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی افزود: در اين بازخواني سعي داريم با نگاهي علمي وقايع آن دوران را مورد بررسي و تحليل قرار دهيم و ابهاماتي كه احيانا براي نسل جوان وجود دارد، پاسخ دهيم. اين نشست‌ها به صورت ماهانه تا آبان ماه سال 1391 ادامه خواهد داشت.

صلاحي نيز در اين مراسم به نگرش سازمان اسناد و كتابخانه ملي اشاره كرد و توضيح داد: يكي از وظايف اصلي سازمان اسناد و كتابخانه ملي كه در اساسنامه خود به آن اشاره دارد توجه به مباني و مباحثي همچون اسلام‌شناسي، ايران شناسي و انقلاب اسلامي است.

وي ادامه داد: در حوزه ايران شناسي كار‌هايی انجام شده است كه نياز به كاوش بيشتري دارد. در حوزه اسلام شناسي برحسب ضرورت و مناسبت‌هاي تقويمي مراسم‌هاي مختلفي را برگزار مي‌كنيم و تا چند ماه آينده نيز سايت اسلامي شناسي و تالار آن آماده بهربرداري مي‌شود. در بحث محتوايي نيز اولين فصل‌نامه ايران و اسلام منتشر شد و تا دو هفته ديگر شماره دوم آن نيز منتشر خواهد شد.

صلاحي گفت: در حوزه انقلاب اسلامي با برگزاري اين نشست‌هاي تخصصي بر آن بوديم تا وقايع مهر ماه سال 1341 را در مهر ماه سال 1391 به عنوان قيام امام خميني (ره) در برابر انجمن‌هاي ايالتي و ولايتي پس از پنجاه سال با نگاهي تحصصي بازگو كنيم. در واقع اين سازمان قصد دارد تا توسط مجمع‌ هماهنگی مراکز تاریخ‌پژوهی و بانک‌های اسنادی (مهتاب) پس از پايان اين نشست‌هاي تخصصي همايشي بين‌المللي را به مناسبت قيام امام خميني (ره) در سال 42، در خرداد ماه سال 1392 برگزار كند.

محمدحسن رجبي نیز به عنوان سخنران نخستين نشست از سلسله نشست‌هاي پنجاهمين سال شروع نهضت امام خميني (ره) به مقوله استعمار در ايران و ديگر كشور‌هاي اسلامي اشاره كرد و سپس مصوبه اصلاح قانون انجمن‌هاي ايالتي و ولايتي در سال 1341 و مخالفت روحانيت به ويژه امام خميني (ره) را به اجمال بازگو كرد و گفت: اين حادثه تاريخي ظرفيت‌هاي زيادي در جامعه ايجاد كرد و اهميت و نقش روحانيت را به جامعه بازگرداند زيرا در سال 1339 آزادي نسبي در فضاي سياسي كشور به وجود آمد و جامعه ملي و سوسياليست‌ها با توجه به فعاليت‌ها و تبليغاتي كه انجام مي‌دادند هرگز نتوانستند مانند روحانيت، مردم را در مقابل تصميمات حكومت بسيج كنند.

وي ادامه داد: اما حركت امام (ره) در مخالفت با قانون انجمن‌هاي ايالتي و ولايتي توانست بطن جامعه را تكان دهد و به صورت يك نيروي سياسي مهم رژيم پهلوي را به عقب براند. نكته ديگري كه در اين حادثه تاريخي وجود دارد دقت و آگاهي امام (ره) نسبت به مخالفت با تصويب اين قانون بود كه در صورت موفقيت راه را براي بهائيان و نفوذ در پست‌هاي مهم مديرتي باز مي‌كرد و ايران را به كشوري هم پيمان با اسرائيل تبديل مي‌كرد. امام (ره) در مقابل اين حادثه  موضع خود را نشان داد و در بيانيه‌اي از فرقه بهائيت به عنوان عامل اسرائيل نام برد زيرا بهائيت از نگاه امام خميني (ره) ستون پنجم استعمار بود كه پيوندي تنگاتنگ با اسرائيل داشت.

رجبي گفت: در اين حادثه تاريخي امام (ره) به مسايل ديگري همچون اتهام مخالفت روحانيت با تمدن و حق راي زنان در اعلاميه‌اي پاسخ مي‌دهد و اين اتفاق سرآغاز حركت‌هاي جديدي مي‌شود كه ادامه آن را در قيام پانزده خرداد سال 1342 و سپس تدوين كتاب ولايت فقيه مي‌بينيم. در اين جا تقاضاي روحانيت مقطي نيست هرچند در ميان علما آمادگي ادامه اين راه ديده نمي‌شود و از‌ آن پس امام خميني (ره) به تنهايي پرچم اين حركت را به دست مي‌گيرد و حركت ايدئولوژيك را رقم مي‌زند.

اين محقق در ادامه به كاستي منابع درباره تاريخ‌نگاري انقلاب اشاره كرد و گفت: متاسفانه در آن دوران تاريخ‌نگاران وقايع و حوادث را ثبت نكرده‌اند و تنها مرحوم پدرم (حجت‌الاسلام علی دوانی) اعلاميه‌‌ها، نامه‌ها و سخنراني‌هاي امام (ره) را در آذر ماه سال 1341 جمع‌آوري و در دي ماه همان سال منتشر كرد. اين كتاب پس از مدت كوتاهي توسط ساواك توقيف و جمع‌ شد و تنها چند نسخه از‌ آن باقي ماند و بعد‌ها به مجموعه 10 جلدي «نهضت روحانيت در ايران» تبدیل شد. اما مورخان ما نيز به اين دوره كمتر توجه داشته‌اند.