به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، سرسخن شماره ۱۷۴ این ماهنامه از عبدالله متولی، «دریچه‌ای به گفتمان حاکم بر تاریخ‌نگاری عثمانی مطالعه موردی مکاتبات صفویان» نام دارد. در بخشی از این مقاله آمده است: «اگر تاریخ‌نگاری حکومتی را بخش عمده‌ای از جریان عمومی تاریخ‌نویسی در نزد هر سلسله‌ای در نظر بگیریم، نامه‌ها و مراسلات برون‌مرزی از جمله بخش‌های مکمل در این عرصه محسوب می‌شوند. برهم زدن بنیاد ساختارهای سیاسی ـ مذهبی صفویان یکی از ماموریت‌های اساسی مکتوبات ارسالی به‌سوی ایران بود. این شگرد تبلیغاتی بخش عمده‌ای از متن و فحوای نامه‌ها را تشکیل می‌داد. حمله به ارکان اساسی حیات سیاسی صفویان در مراجعه به متن نامه‌ها به‌خوبی مشهود است.»
نشست «ایران در تاریخ‌نگاری عثمانی و ترکیه»، گفتوگو با نصرالله صالحی، مدیرگروه تاریخ عثمانی دانشنامه جهان اسلام و حسن حضرتی، عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه تهران است. حضرتی در این گفتوگو آورده است: «در متون عثمانی توجه ویژه به ایران را می‌بینیم. در یک زمان، این توجه بسیار شدید بود و به‌خاطر نفوذ فکری و فرهنگی ایرانیان حتی زبان تاریخ‌نگاری آن‌جا فارسی بود.»
صالحی نیز می‌گوید: «تلقی مورخان عثمانی راجع به ایران یکسان نیست. باید دوره به دوره و در یک دوره، مورخ به مورخ بحث شود. مثلا دوره شاه اسماعیل با دوره شاه عباس خیلی فرق می‌کند. اگر روابط بین دو کشور دوستانه بود، نوع نگارش تاریخ تفاوت می‌کرد.»
در بخش نظرگاه سه مقاله آورده شده است. «مروری بر مطالعات عثمانی در ایران» از نصرالله صالحی که با دسته‌بندی پیشینه مطالعات عثمانی در ایران، فهرستی از مقاله‌های مربوط به این مطالعات که سال‌های اخیر در مجله‌ها منتشر شده را گردآوری کرده است. «سطوری از یک مصاحبه بلند با ایلبر اورتایلی: درباره ایران و تاریخ آن» با ترجمه رحیم رئیس‌نیا، بخشی از یک مصاحبه با اورتایلی نویسنده و تاریخ‌پژوه است که تالیف‌های زیادی در حوزه تمدن و فرهنگ عثمانی دارد.
«منابع ترکی در رابطه با مناسبات عثمانی ـ صفوی» به قلم مصطفی اَراوجی و ترجمه زهرا علیمحمدی سومین مقاله این بخش است. اراوجی می‌نویسد: «مناسبات عثمانی ـ صفوی از لحاظ سیاسی، نظامی، فرهنگی و دیپلماتیک در طول دو و نیم قرن بسیار تنش‌زا بوده است. منابع مکتوب برای روشن ساختن جنبه‌های مختلف این دوره‌ها شامل اسناد و دفاتر آرشیوی، وقایع‌نگاری‌های عمومی و تخصصی عثمانی، مجموعه منشآت، سیاست‌نامه‌ها، رسالات، سیاحت‌نامه‌ها و منابع جغرافیایی است.»
کنکاش کتاب ماه به معرفی و بررسی پنج کتاب در این بخش می‌پردازد. «نقشبندیه؛ الگویی از مناسبات اسلامی از دیرباز تا امروز» نوشته عباس برومند اعلم است. «طریقت صوفیانه نقشبندیه از قرن هشتم هجری/ چهاردهم میلادی در شهر بخارا شکل می‌گیرد که به برقراری پیوند میان طریقت و شریعت، انعطاف‌پذیری در برابر سایر جریان‌های فکری و تعامل با صاحبان قدرت اشاره می‌کند.»
«علویان در تبعید» از محمدحسن بهنام‌فر، کتاب «علویان ترکیه» را بررسی می‌کند. این کتاب که جزو نخستین آثار مستقل زیان فارسی است به معرفی علویان، تاریخ، فرهنگ و اندیشه آن‌ها در ترکیه اختصاص دارد. علوی‌گری، تاریخ مکتوب یا رسوم اعتقادی، مانند تشیع ندارد و مولف کتاب علاوه بر استناد به آثار قدیم و جدید علویان، به ارتباط مستقیم با خواص و عوام علویان استناد می‌کند.
«سفر سلطان مراد چهارم به ایروان و تبریز» از رضا صفری به گزارش یکی از سفرهای سلطان مراد چهارم به مرزهای شرقی امپراتوری عثمانی که توسط کاتب گمنامی نگاشته شده، می‌پردازد.
کتاب «امپراتوری عثمانی در عصر دگرگونی تنظیمات» مجموعه‌ای از مقاله‌های تحقیقی پژوهشگران ترک و غیرترک درباره تاریخ تنظیمات عثمانی است که به جنبه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این دوره به عنوان مهم‌ترین بخش تاریخ اصلاحات سده نوزدهم عثمانی می‌پردازد. رضوان علیمحمدی در «عصر تنظیمات» به معرفی این کتاب می‌پردازد.
عادل شعبانی‌مقدم در «تاریخ ترکان و اعراب» کتاب «تاریخ عثمانی و خاورمیانه» را معرفی و بررسی می‌کند. کتاب به شکل‌گیری دولت عثمانی از زمان امیرنشینی تا تشکیل یک امپراتوری بزرگ و همچنین تاسیس جمهوری ترکیه پرداخته است.
چهار کتاب دیگر در بازتاب ماهنامه معرفی شده‌اند. «چالش قره‌باغ» از عباس جداری‌کریمیان به مناقشه قره‌باغ که بحرانی از اواخر دهه ۸۰ میلادی در فضای سیاسی اتحاد جماهیر شوروی است، می‌پردازد. «اسناد سلطانی» مسعود عرفانیان، معرفی کتابی با همین نام است که ترجمه فهرستی از اسناد مربوط به ایران در آرشیوهای ترکیه در محدوده زمانی اواخر دوران پادشاهی شاه سلطان حسین صفوی تا پایان حاکمیت قاجار را دربرمی‌گیرد.
«کردهای ایزدی» از جواد بخشی درباره «تاریخ و حیات اجتماعی ـ فرهنگی کردهای ایزدی» است. علی‌اصغر چاهیان در «خیزش مسلمانان عراق» و درباره کتاب می‌نویسد: «این کتاب برخلاف بسیاری از کتب تاریخی از محتوای تحلیلی و منسجم برخوردار است و از روی آوردن به تاریخ سیاسی محض خودداری کرده و میان پدیده‌ها ارتباطی علّی برقرار کرده است. نویسنده قبل از پرداختن به موضوع پژوهش خود، حوادث را به‌خوبی ریشه‌یابی کرده و در شیوه نگارش از روش خوبی بهره‌مند شده است.»
در بخش تاریخ‌نگاران کتاب ماه نیز، زهرا علیمحمدی با «بزم و رزم» بخشی از کتاب عزیز بن اردشیر استرآبادی را ترجمه و ارایه کرده است.
پرتوهای تلاش با «خاطرات تهران» از سارا یارمهدوی، کتابی با همین نام را که یادداشت‌های سفیر ترکیه از ماجرای تغییر سلطنت در آبان تا بهمن ۱۳۰۴ است را معرفی می‌کند. امید اخوی در «روابط ایران و عثمانی به روایت سلانیکی» به کتاب «تاریخ سلانیکی» و وقایع یک دوره 37 ساله از رابطه ایران و عثمانی که بسیار پرتنش و همراه با جنگ‌های طولانی بوده است، می‌پردازد.
جعفر آقازاده نیز در «درباره آذربایجان» می‌نویسد: «با توجه به خاستگاه و جایگاه نویسنده کتاب در جمهوری آذربایجان و تاثیر آن در تحریف‌های تاریخی و سیاسی وارد شده در آن، کتاب تنها یک رساله سیاسی برای مشروعیت‌بخشی به اقدامات موسسان جمهوری آذربایجان همراه با تحریف‌های مسلم تاریخی است.»
در بخش همین ماه ماهنامه «تاریخ و جغرافیا»، «کوتاه از تاریخ» و «پیشخوان تاریخ» آمده که به معرفی تازه‌های کتاب و برنامه‌های حوزه تاریخ پرداخته است.
شماره ۱۷۴ کتاب ماه «تاریخ و جغرافیا» ماهنامه تخصصی اطلاع‌رسانی و نقد و بررسی کتاب ویژه آبان‌ماه در ۱۰۴ صفحه و بهای یک‌هزار و ۵۰۰ تومان از سوی موسسه خانه کتاب منتشر شده است.
سه‌شنبه ۹ آبان ۱۳۹۱ - ۱۲:۳۰
نظر شما