دو نظریه درباره حقیقت کلّی
اساساً در مورد کلی دو نظریه وجود دارد ارسطو معقتد است که در درک کلیات احتیاجی به ماوراءالطبیعه نداریم این نظر را حکماء تجربی پذیرفته‌اند و در اینجا همه پیرو ارسطو شدند. بلکه اراده و قدرت شناخت، صورت کلی را می‌سازد. ارسطو و حکماء تجربی می‌گویند معلوماتی جز همین امور تجربی نداریم و این ذهن ماست که با تجرید، صورت کلی را می‌سازد. و اگر از این عده بپرسید که این کلیات در کجا حاصل می‌شوند نهایتاً می‌گویند در عقل.
عده دیگر می‌گویند کلی یک جمع‌بندی از صورت‌هاست. و کلی غیر از جمع‌بندی چیز دیگری نیست و نیاز به مابعدالطبیعه نداریم. پس اولی پالودگی و تجرید است و دومی جمع‌بندی است.
ما به صحت و سقم این دو نظر کار نداریم بلکه فقط می‌خواهیم رابطه حس و عقل را بیان کنیم. فلاسفه می‌گویند «من فقد حسّاًَ فقد فقد علماً» اگر کسی حس را از دست داد علمی که از طریق آن حس به دست می‌آید نیز از دست خواهد داد مانند کوری که قادر به علم و صور اشیاء نیست و امکان دارد فقط معنای کلّی اشیاء را درک کند. این فقدان برای کسانی است که آمادگی و قدرت این پالودگی را داشته باشند. انسان نوعاً این چنین است و این مراتب شناخت را دارد. اما حیوانات این گونه نیستند چون حس و خیال را دارند اما عقل را ندارند. گاهی اوقات انسان‌ها در عین اینکه سمع و بصر را دارند اما در اثر توغّل در جهالت نسبت به مراتب شناخت کور می‌شوند و پالودگی لازم از حس تا عقل را نمی‌توانند انجام دهند.
صفحه 153/ شرح اصول کافی/ آیت‌الله مهدی حائری یزدی/ تقریر پرویز پویان/ موسسه انتشارات حکمت/ چاپ اول/ سال 1391/ 568 صفحه/ 22000 تومان
چهارشنبه ۲۰ دی ۱۳۹۱ - ۱۴:۰۰
نظر شما