به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست بررسی اقتباس سینمایی فیلم چکمه عصر دیروز، 12 دی با حضور محمدرضا یوسفی، مزدا مرادعباسی و محمد علی طالبی، کارگردان فیلم در سرای داستان، بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان برگزار شد.
یوسفی در این نشست گفت: اغلب اقتباس‌های سینمایی در ایران ضعیف هستند، من به ندرت فیلمی اقتباسی دیده‌ام که از متن اصلی و مکتوب قوی‌تر و بهتر باشد. البته این مقوله به سختی کار اقتباس نیز برمی‌گردد.
وی افزود: به عنوان مثال اقتباس از فیلم رمان «شازده احتجاب» اثر مرحوم هوشنگ گلشیری کار بسیار سختی است و اقتباس صورت گرفته از این رمان نیز کار موفقی نبوده است. باید بیان کنم که فیلم‌های اقتباسی موفق در تاریخ سینمای ایران به تعداد انگشتان دو دست هم نمی‌رسد.
این منتقد در ادامه با اشاره به نوع داستان مرادی‌کرمانی گفت: داستان «چکمه» یک اثر رئال متمایل به ملودرام است. پیرنگ اصلی داستان ضعیف و به جای روابط علی و معلولی، رخ‌دادهای داستان مبتنی بر حادثه است. حال اگر با این پیش‌فرض‌ها به فیلم نگاه کنیم به سختی کار فیلمنامه‌نویس و کارگردان پی می‌بریم.
یوسفی گفت: فیلمنامه‌نویسان این اثر بسیار هوشمند بوده‌اند، چرا که برای فیلم پیرنگ و روابط علی و معلولی را برقرار ساخته‌اند. به عنوان مثال در داستان شخصیت‌های «علی» و «نمکی» بر حسب حادثه وارد قصه اصلی می‌شوند، اما در فیلم این ورود بر حسب روابط علی و معلولی شکل می‌گیرد. این شخصیت‌ها حضورشان اتفاقی نیست و تعریف و نقش خاص خود را در پازل فیلم ایفا می‌کنند و اگر نباشند ساختار فیلم به هم می‌ریزد.
یوسفی در ادامه با اشاره به این نکته که فیلم «چکمه» ملودرام نیست، گفت: هوشمندی فیلمنامه‌نویسان سبب شده که فیلم یک اثر رئالیستی درست و کلاسیک باشد و به سمت ملودرام نرود. از دیگر موارد درست رنگ چکمه در فیلم است. چکمه در داستان نخودی رنگ است، اما در فیلم سرخ‌رنگ، یعنی رنگ مورد علاقه کودکان است. این نشان می‌دهد فیلمنامه‌نویسان با دنیای کودکان آشنایی بسیاری دارند.
این منتقد در ادامه با اشاره به بازی بازیگران کودک فیلم گفت: بازیگران کودک فیلم بسیار هوشمندانه انتخاب شده‌اند و یکی از دلایلی که مخاطب تا پایان با فیلم همراه می‌شود، بازی عالی این کودکان است. به طور کلی من به محمدعلی طالبی تبریک می‌گویم چرا که اقتباس هوشمندانه و موفقی را صورت داده است.
مزدا مرادعباسی، دبیر این نشست نیز در ادامه جلسه با اشاره به کتاب تالیفی خود بانام «رویاهاتو از دست نده» گفت: چندی پیش کتابی از من منتشر شد که درباره سینمای کودک و نوجوان ایران با تکیه بر فیلم‌های محمدعلی طالبی بود. من در این کتاب، به سه ویژگی و مولفه مشترک فیلم‌های طالبی اشاره کرده‌ام. یکی از این مولفه‌های مهم، نگاه شریف کارگردان به قهرمانان کودک فیلم است. طالبی هیچگاه نخواسته تا حالت حزن‌انگیز در قهرمانانش به وجود بیاورد. به یمن دلیل فیلم چکمه بسیار موفق بوده است.
مرادعباسی در ادامه به برخی از تفاوت‌های داستان و فیلم اشاره کرد: داستان یک فضای ایده‌آلیستی دارد، اما در فیلم این فضا تعدیل شده تا به زندگی روزمره نزدیک شود. همچنین پسرکی که در داستان فرفره فروشی می‌کند و اسمی هم ندارد، در فیلم تبدیل به شخصیت جذابی شده که نام‌اش «علی» است.
مرادعباسی در ادامه با اشاره به این نکته که یکی از ویژگی‌های مهم فیلم ایجاز آن است و بر این مبنا هیچ چیز در فیلم اغراق‌آمیز و مبالغه نیست، از طالبی پرسید که «تا چه حد به اصل ایجاز پایبند بوده و چرا سعی نکرده مدت زمان فیلم را بیشتر کند؟
و طالبی در پاسخ به این سوال گفت: من به ایجاز اعتقاد بسیار دارم و در بسیاری از امور روزمره‌ام نیز به این اصل پایبند هستم. به عنوان مثال من رباعیات خیام را بیشتر از شعرهای کلاسیک و کهن ایران می‌پسندم و حوصله خواندن اشعار طولانی را ندارم. خیام در دو بیت همه حرف‌های خود را بیان می‌کند و کل اشعار او به 20 صفحه هم نمی‌رسد، اما بسیار ماندگار و تاثیرگذار شده است.
وی افزود: اکثر قصه‌ها و داستان‌های هوشنگ مرادی‌کرمانی نیز کوتاه است و به همین دلیل من به سراغ داستان‌های او رفتم و بهتر است بیان کنم که مقوله ایجاز، من و هوشنگ مرادی کرمانی را به هم نزدیک کرد. خود من اصرار داشتم که مدت زمان فیلم 60 دقیقه باشد، البته این مساله به کار ما ضربه هم زد، چرا که فیلم قرار بود به جشنواره کن برود که به دلیل زمان کم‌اش این امر امکان پذیر نشد و فیلم در نهایت به فستیوال فیلم «برلین» رفت.
این کارگردان و فیلمنامه‌نویس در ادامه با اشاره به مدت زمان برخی آثار مشهور تاریخ سینما گفت: بسیاری از فیلم‌های کارگردانان مشهور تاریخ سینما نیز زمان کوتاهی در حد 70 یا 80 دقیقه دارند. به عنوان مثال آثار «روبر برسون»، کارگردان شهیر فرانسوی هیچگاه طولانی نبوده‌اند.
فیلمی که سهراب شهید ثالث را به گریه انداخت
طالبی در بخشی از این نشست با ذکر خاطره‌ای از زمان نمایش فیلم چکمه در جشنواره فیلم برلین، گفت: فیلم در نهایت سادگی و مدت کم خود در برلین به نمایش درآمد و تحسین همگان را برانگیخت. سهراب شهید ثالث، کارگردان فقید ایرانی و صاحب آثاری چون «طبیعت بی‌جان» در سالن و هنگام تماشای فیلم گریه کرد و بعدها در مصاحبه‌ای گفت که فیلم چکمه، بهترین فیلمی است که در تمام طول عمرش دیده است.
کارگردان فیلم «چکمه» افزود: در یکی از سکانس‌های مهم فیلم یکی از دیالوگ‌های علی، پسربچه‌ای که در فیلم یک‌پا ندارد، تاثیر بسیاری بر سهراب شهیدثالث گذاشت و آن این بود: «من خیلی راه اومدم، خسته‌ام.»
طالبی گفت: به نظر من دلیل مهمی که باعث شد این فیلم خوب دربیاید و در ریزه‌کاری‌ها موفق و تاثیرگذار باشد گروهی ساخته شدن این فیلم بود. من و هوشنگ مرادی‌کرمانی، فرهاد صبا، مدیر فیلمبرداری و محمود سماک‌باشی، صدابردار هرکدام قسمتی از کودکی‌های خود را در این فیلم گذاشتیم.
طالبی در پایان گفت: هوشنگ مرادی‌کرمانی در هنگام فیلمبرداری مدام در کنار ما بود. این مساله باعث همکاری ما در سه فیلم دیگر نیز شد. در حال حاضر نیز داستان‌های بسیاری برای ساختن داریم، اما شرایط ساختن فیلم دشوار شده است.
داستان «چکمه» نوشته هوشنگ مرادی‌کرمانی برای نخستین بار در سال 1361 از سوی انتشارات سحاب به کتابفروشی‌ها عرضه شد.
فیلم چکمه با اقتباس از داستان «چکمه» نوشته هوشنگ مرادی کرمانی در سال 1371 در مدت زمان 60 دقیقه به کارگردانی محمدعلی طالبی و با تهیه کنندگی گروه تلویزیونی شاهد ساخته شد. فیلمنامه‌نویسان این اثر محمدعلی طالبی و هوشنگ مرادی‌کرمانی بودند.
برخی از جوایز داخلی و بین‌المللی فیلم چکمه از این قرارند:
- جایزه گلدن گیت (بهترین فیلم) در بخش مسابقه سی و هفتمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم سانفرانسیسکو
- جایزه فیل نقره‌ای بهترین کارگردانی در بخش مسابقه هشتمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کودکان هند
- جایزه بهترین فیلم منتخب تماشاگران در جشنواره بین‌المللی فیلم کودکان وین در اتریش
- پروانه زرین بهترین فیلم در بخش مسابقه سینمای ایران هشتمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کودکان و نوجوانان ایران
چهارشنبه ۱۳ دی ۱۳۹۱ - ۱۰:۲۱
نظر شما