گرامی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره ویژگی‌های کتابش گفت: مهم‌ترین ویژگی این اثر، طرح گفتمان جدیدی در حوزه تاریخ اندیشه امامیه است. این اثر در واقع تاریخ اندیشه غلو و اعتقادات شیعیان متقدم در سده‌های نخستین اسلامی را درباره غلو تبیین می‌کند.
وی به رویکرد آکادمیک تحقیقات کتابش اشاره کرد و گفت: سعی کردم رویکردی علمی و تاریخی به موضوع کتاب داشته باشم و به دور از گرایش‌های کلامی یا سنتی که در برخی آثار مشابه دیده می‌شود موضوع را بررسی کنم.
درباره غلو کتاب‌های متعددی نوشته شده‌اند که غالب آن‌ها روشی سنتی دارند، یعنی عده‌ای از نویسندگان گرایش‌های سنتی درباره غلو دارند و معمولا در کتاب‌هایشان در پی تثبیت آن‌ها هستند. عده‌ای نیز با نگاه نقادانه غلو را بررسی کرده، اما باز هم روشی سنتی و غیرعلمی را به کار برده‌اند. به اعتقاد من این کتاب‌ها به دنبال کشف واقعیت نبوده‌اند و بیشتر قصد داشته‌اند مدعای خود را اثبات کنند.
گرامی، نگاه جریانی به تاریخ متقدم شیعه را یکی دیگر از ویژگی‌های کتابش دانست و گفت: در این اثر خواستم با شناسایی همه جریان‌ها، آن‌ها را جریان‌هایی اجتماعی معرفی کنم؛ در واقع تقاوت‌های عقیدتی بهانه‌ای بودند که سبب شدند یک هویت اجتماعی جدی مانند جریان هشام بن حکم برجسته شود، اگرنه در بسیاری از موارد تفاوت عقاید کمتر از آن چیزی است که در وهله نخست به نظر می‌رسد.
وی تاکید کرد: به دلیل جریان‌سازی‌هایی که در تاریخ شیعه وجود داشت، باید میان واقعیت اعتقاد افراد و آن‌چه جامعه درباره اعتقاد آنان فکر می‌کنند تفاوت قایل شویم زیرا ممکن است بسیاری از اختلافاتی که به نظرمان می‌آید، حاصل نوعی جنگ روانی باشد.
به گفته این نویسنده، مفاهیمی مانند غلو از دیدگاه مولفه‌ای، علم و عصمت امام از موضوعاتی است که در جریان‌شناسی ائمه آن‌ها را بررسی کرده است.
وی به کتاب مدرسی طباطبایی با عنوان «مکتب در فرآیند تکامل» اشاره کرد و گفت: این اثر موضوع مشابه با کتاب من دارد، اما متاسفانه نکته‌ای که نویسنده به آن توجه زیادی نداشت این است که او جایگاه سخنان و تبلیغاتی را که حاصل تبلیغات و جریان‌سازی‌ها بود مورد توجه قرار نداد. برای مثال شواهد تاریخی نشان می‌دهند که حلقه مفضل بن عمر که به تفویض متهم شدند تنها یک اتهام بود و نتیجه یک جریان‌سازی بود.
گرامی یادآوری کرد: رویکردی که در این کتاب اتخاذ کردم نه رویکردی سنتی است و نه روشنفکرانه، به همین دلیی شاید بخشی از برداشت‌های من نزدیک به روشنفکران و بخشی از آن‌ها نیز نزدیک به سنتی‌ها باشد.
چاپ نخست کتاب «نخستين مناسبات فكري تشيع: بازخواني مفهوم غلو در انديشه جريان‌هاي متقدم امامي» سال جاری از سوی انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) منتشر شده است.
یکشنبه ۲۴ دی ۱۳۹۱ - ۱۲:۴۹
نظر شما