محمود فاضلی بیرجندی، درباره این کتاب به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، گفت: کتاب «شاهنامه و پژوهش‌های تازه» ترجمه پنج پژوهش غنی و قوی در شاهنامه است که به مباحثی در تاریخ ایران از دوره باستان تا صفویه می‌پردازد.

مترجم کتاب افزود: نخستین مقاله با عنوان «شاهنامه متعلق به روزگار سامانیان است یا غزنویان؟» نوشته «غزاله دبیری» تاریخ پیدایش شاهنامه را در دو سلسله سامانیان و غزنویان بررسی کرده و معتقد است زمان پیدایش شاهنامه برخلاف باور عموم ارتباطی به روزگار سلطان محمود غزنوی ندارد بلکه پیش از آن‌که به دربار غزنویان وارد شود، سینه‌به‌سینه میان مردم منتقل می‌شد.

وی توضیح داد: نویسنده مقاله «چرا شاهنامه نگارگری شد؟» نوشته «اولگ گرابار» تابلوها و نگارگری‌های داستان‌های شاهنامه در دوره‌های مختلف را بررسی کرده است. به باور نویسنده مقاله این نگارگری‌ها که نخستین آن‌ها، 300 سال پس از شاهنامه شکل گرفته‌اند، در دوره مغولان اوج گرفت. 

مترجم کتاب افزود: این دوران یکی از زاویه‌های مثبت دوران مغولان به‌شمار می‌رود، چرا که مغولان با وجود خشونت و قساوتی که داشتند به هنر و دانش خدمت‌‌هایی کردند و اوج‌گیری نگارگری شاهنامه در دوره آن‌ها بخشی از آن خدمات است.

فاضلی‌بیرجندی با اشاره به مقاله سوم کتاب «شاهنامه و پژوهش‌‌های تازه»، بیان کرد: «تحلیل و تفسیر داستان سیاوش و وجوه تشابه ایزد نباتات» نوشته «مریم نعمت‌طاووسی» مطالعه‌ای تطبیقی بین داستان سیاوش و باورهای عامیانه در فرهنگ‌ها و اقوام درباره چرخه زندگی ـ مرگ و دوباره بازگشت به زندگی است.

مترجم کتاب «پارت‌ها و روزگارشان» ادامه داد: «سفر کعبه اسکندر به گزارش نگاره‌های شاهنامه» نوشته «ماریانا شرو سیمپسون» با مطالعه تابلوهایی که در دوران مختلف درباره سفر اسکندر مقدونی به مکه کشیده شده، برداشت‌های هر دوره از این داستان شاهنامه را بررسی می‌کند. وقایع مربوط به حمله و غارت اسکندر در ایران، یکی از رویدادهای مهم تاریخ ایران باستان به‌شمار می‌رود.

مترجم کتاب «شاهنامه و پژوهش‌های تازه» درباره مقاله پایانی کتاب نیز گفت: «هوشنگ اژدهاکش در دربار پادشاهان صفوی» نوشته «گالینا لاسیکووا» نیز پژوهشی درباره پارچه‌های نفیس و گرانبهایی است که در موزه‌های روسیه و آمریکا نگهداری می‌شوند و نمونه‌هایی از پارچه‌های نفیسی به‌شمار می‌روند که پادشاهان صفوی به‌عنوان هدیه و پیشکش به دربار تزار روسیه فرستاده بودند. 

وی ادامه داد: پژوهشگر در این مقاله رابطه میان این نقش‌بافته‌ها را با نیاز پادشاهان صفوی به سلاح گرم در دوره درگیری ایران و عثمانی بررسی کرده و به‌طور مثال نقش هوشنگ‌شاه در حال کشتن اژدها بر پارچه‌های اهدایی را نمادی از نیاز دولت صفوی به فروکوفتن دشمن می‌داند. هوشنگ‌شاه در شاهنامه، پادشاهی است که آتش را کشف کرده و از معدود شاهان اژدهاکش است.

فاضلی بیرجندی درباره مقاله‌های کتاب افزود: این مقاله‌ها که به‌مناسبت یک‌هزارمین سال سرایش شاهنامه در نشریه انگلیسی‌زبان «ایرانشناسی» در انگلستان نیز منتشر شده‌اند، نوشته «غزاله دبیری»، «اولگ گرابار»، «ماریانا شرو سیمپسون»، «گالینا لاسیکووا» و «مریم نعمت‌طاووسی» است که از جدیدترین پژوهش‌ها درباره شاهنامه و مربوط به سال ۲۰۱۰ میلادی‌اند. 

در بخشی از دیباچه مترجم آمده است: «شاهنامه زندگانی ایران را از عهد باستان، از روزگار اساطیر تا به روزگار حماسی پی گرفته تا سپس به دوران تاریخی رسیده است. این گذار دور و دراز در زندگانی ایران و ایرانی را با بهره‌گیری از خرد والایی سامان داده که هر اندازه در آن تعمق و تفحص شود منجر به شناختن جنبه‌های تازه‌تر از حیات ملی ایرانیان می‌شود.»

محمود فاضلی بیرجندی، پژوهشگر تاریخ ایران و مترجم کتاب‌هایی مانند «تذکره اربیل»، «پارت‌ها و روزگارشان» و «ناگفته‌های امپراتوری ساسانیان»، متولد ۱۳۴۱ و دانشجوی دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام است.

چاپ نخست کتاب «شاهنامه و پژوهش‌های تازه» (پیرامون تاریخ‌نگاری، هنر و جامعه ایرانی)، در ۱۳۶ صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و بهای پنج‌هزار و ۵۰۰ تومان از سوی نشر پایان در اختیار علاقه‌مندان به پژوهش‌های تاریخ ایران و شاهنامه قرار گرفته است.