به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در این مراسم که با عنوان «شب مهدی محقق» در بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار برگزار شد، خرمشاهی افزود: آغاز آشنایی من با دکتر محقق سال 1343 بود که دروس دانشگاهی و حوزوی را نزد وی فرامی‌گرفتم.

این نویسنده و حافظ‌پژوه با بیان این‌که محقق در زمینه‌های مختلف علمی  صاحب‌نظر است، گفت: ايشان در همه این زمینه‌ها برجسته‌اند. او در زبان و ادبیات عربی و فارسی استادی بی‌بدیل است. توانایی نوشتن و سخن گفتن به زبان انگلیسی را نیز دارد. همچنین سخنرانی‌های مهمی در مجامع علمی معتبر جهان انجام داده است.

خرمشاهی مدیریت فرهنگی را از دیگر ویژگی‌ها و توانایی‌های وی برشمرد و افزود: دکتر محقق در 40 سازمان علمی، ادبی و زبانی و حتی مرتبط با طب اسلامی فعالیت کرده است. بی‌تردید او بزرگترین دانشمند ایرانی در زمینه تاریخ طب اسلامی و ایرانی است.

در ادامه این مراسم، نوش‌آفرین انصاری، همسر محقق، درباره زندگی مشترکش با او گفت: سال 1342 ازدواج کردیم. دلیل گرمای این زندگی تاکنون دعاي خیر دیگران، حضور معنویت، سخاوتمندی و تلاش برای شادمانی در زندگی‌مان بوده است.

این نویسنده و استاد کتابداری افزود: با توجه به این‌که دکتر محقق شاگرد استادان بسیار بزرگی بود و سپس دوستان و همکاران فاضلی داشت، همواره نام این بزرگان در میان ما برده می‌شود.

انصاری افزود: دکتر محقق انسان مبتکری است. تأسیس انجمن مطالعات اسلامی، دایره المعارف تشیع، بنیاد دایره المعارف بزرگ اسلامی و انجمن ترويج زبان فارسي از ابتكارات وي است.

سیدعبدالله انوار، نسخه‌شناس، فهرست‌نگار و نویسنده، سخنران بعدی «شب مهدی محقق» بود. وی با قدردانی از اقدامات و تلاش‌های فرهنگی محقق گفت: آشنایی من با دکتر محقق زمانی آغاز شد که هر دو به وادی حیرت و سپس علم قدم نهادیم.

انوار افزود: پس از چند دهه فعالیت علمی و فرهنگی، دکتر محقق همچنان مانند 60 سال پیش با توان بسیار زیاد در حال خدمت به فرهنگ و تاریخ این سرزمین است.

کامران فانی نیز در سخنانی گفت: سال 1343 به همراه بهاءالدین خرمشاهی از رشته پزشکی به ادبیات فارسی تغییر رشته دادیم و در درس عربی دکتر محقق حاضر شدیم. از همان آغاز متوجه شدیم که او ذاتاً معلم است، چرا که با شور و شیفتگی بسیار و شیوه‌ای بدیع تدریس می‌کرد.

این نویسنده ادامه داد: پس از تغییر رشته به کتابداری نیز با خانم انصاری، همسر ایشان که استاد رشته کتابداری بودند آشنا شدیم و نهایتاً آشنایی ما با این خانواده فرهنگی بیشتر شد.

فانی افزود: محقق مدتی ريیس بخش نسخ خطی کتابخانه ملی بود و اولین فهرست نسخ خطی این کتابخانه را تهیه کرد که بعدها با همکاری سیدعبدالله انوار این فهرست کامل شد.

به گفته وی، محقق و انصاری با سفر به شهرهای مختلف کشور و دیدار از کتابخانه‌های آن شهرها تأثیر بسیاری بر کتابداران شهرستانی گذاشتند.

فانی با بیان این‌که یکی از فضایل محقق، تلمذ نزد استادان بزرگی چون میرزا مهدی آشتیانی، سیدمحمدکاظم عصار و سیدابوالحسن شعرانی است، گفت: محقق علاوه بر دروس دانشگاهی، دروس حوزوی را نیز در مدارس سپهسالار و مروی خواند. بنابراین، هم در معارف گذشته و هم در علم معاصر و جدید، از دانشی گسترده برخوردار است.

وی افزود: افرادی که گستره مطالعاتی وسیعی دارند، معمولاً دانش عمیقی ندارند، اما محقق در این زمینه یک استثنا است که همزمان در زمینه تاریخ پزشکی اسلامی، ادبیات فارسی و عربی، کلام و فقه و فلسفه صاحب‌نظر است.

این عضو دایره المعارف تشیع، محقق را پایه‌گذار این دایره المعارف خواند و گفت: محقق در کنار تصحیح متون و تدریس، در مديريت فرهنگي نيز موفق بوده است، چنان‌که طرح نخستین دایره المعارف پس از انقلاب اسلامی را به خوبی تدوین کرد که تاکنون نیز با موفقیت 14 جلد آن منتشر شده است.

در ادامه این نشست، مهدی محقق در سخنانی کوتاه، خواستار توجه بیشتر مسوولان فرهنگی به دانشمندان کشور شد و گفت: اگر می‌خواهیم نسل جوان کشور الگوهایی مناسب و صالح داشته باشند، باید آن‌ها را به جوانان معرفی کنیم، همان‌طور که در 10 سال مدیریت بر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی 106 مراسم بزرگداشت برای بزرگان فرهنگی کشور برگزار کردیم.

وی افزود: بیشترین احترام به عالمان این است که وسایل مورد نیازشان برای فعالیت‌های علمی فراهم شود.

در این مراسم، فریبا افکاری از شاگردان محقق نیز درباره جایگاه علمی وی سخن گفت. همچنین پیام سیدحسن نصر و احمد مهدوی دامغانی به این نشست خوانده شد. سیدعلی موسوی گرمارودی نیز شعری را درباره محقق خواند.

«شب مهدی محقق» شنبه 28 بهمن، با همکاری مجله بخارا، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، گنجینه علمی دکتر ایرج افشار، مؤسسه فرهنگی- هنری ملت و مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی برگزار شد.

مهدي محقق سال 1308 شمسي در مشهد به دنيا آمد. وي علاوه بر تحصيلات دانشگاهي، علوم حوزوي را نيز تا درجه اجتهاد طي كرد. او در رشته‌هاي الهيات و معارف اسلامي و نيز زبان و ادبيات فارسي مدرك دكتري دريافت كرد و سپس به درجه استادي در دانشگاه تهران رسيد. محقق در چند دانشگاه معتبر جهان نيز تدريس كرده است. او در سال 1380 به عنوان «چهره ماندگار» تقدير شد.

«فیلسوف ری محمد بن زکریای رازی»، «مفتاح الطب»، «مجموعه متون و مقالات در تاریخ و اخلاق پزشکی در اسلام و ایران»، تصحيح ديوان ناصرخسرو قبادياني و «اسماعيليه» از آثار محقق به شمار می‌آیند.