به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، سی و هفتمین شماره از فصلنامه «معرفت فلسفی» با هفت مقاله در حوزه فلسفه اسلامی به چاپ رسید. این فصلنامه، نشریه‌ای علمی ـ پژوهشی در زمینه علوم فلسفی است که به صاحب‌امتیازی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و سردبیری رضا اکبریان منتشر می‌شود.
هفت مقاله این اثر در حوزه فلسفه اسلامی جای می‌گیرند و به موضوعاتی در اندیشه ملاصدرا، ابن‌سینا و آیت‌الله مصباح می‌پردازند.
مرتضی رضایی نویسنده مقاله نخست با عنوان «چیستی آفرینش از نگاه ملاصدرا» بر این باور است که داشتن تصویری روشن از حقیقت آفرینش، زمینه‌ساز درکی صحیح از چگونگی ارتباط انسان با آفریدگار و نیز بندگی بهتر در برابر خداوند است. با توجه به جامعیت فلسفه ملاصدرا، نویسنده این تصویر را از حقیقت آفرینش جلوه می‌دهد که در پرتو نظریه وحدت شخصی وجود، آفرینش در قالب نظریه تجلی جلوه‌گر می‌شود.
مقاله دوم «پژوهشی درباره عقل نظری از دیدگاه ابن‌سینا و ملاصدرا» نام دارد که توسط محمد فنایی اشکوری و جمال سروش نوشته شده است. آنان در این مقاله به سوالات مبادی عقل نظری چیست؟ مراتب آن کدامند؟ آیا همه افراد می‌توانند به تمام مراتب آن نایل شوند؟ عقل نظری چه نقشی در تولید علم و اخلاق دارد؟ آیا این عقل می‌تواند در حصول سعادت و کمال انسان در دنیا و آخرت نقش ایفا کند و موانع این نقش کدامند؟ پاسخ داده‌اند.
آنان بر این عقیده‌اند که عقل نظری مهم‌ترین قوه نفس ناطقه است که اصلی‌ترین کارکرد آن از نظر فلاسفه ادراک کلیات است.
فلاسفه مسلمان قوه حافظه را از جهت کارکرد به قوه خیال تشبیه کرده‌اند. به این بیان که خیال مخزن صور محسوس حس مشترک و حافظه مخزن معانی وهم است. محمد نجاتی و مهدی اکبری نویسندگان مقاله «تبیین وجودی و معرفتی قوه حافظه در فلسفه اسلامی» این قوه را در دو قلمرو معرفتی و وجودی بررسی کرده‌اند.
در قلمرو وجودی با وجود معقولیت گرایش عمومی فلاسفه مسلمان بر رویکرد تقلیلی در باب قوای باطنی نفس، استقلال وجودی مقرون به صحت دانسته شده است. در قلمرو معرفتی با توجه به رویکرد همگون ملاصدرا و فلاسفه معاصر مسلمان، هر دو کارکرد حفظ و استرجاع معانی حافظه در حیطه حضور و تجرد قرار می‌گیرد.
مقاله چهارم این اثر «مفهوم امتدادمندی جسم طبیعی در طبیعیات سینوی» نام دارد. غلامحسین رحیمی نویسنده این اثر معتقد است برخلاف مفهوم جسم طبیعی که برخی آن را مرکب از ماده و صورت دانسته‌اند و عده‌ای این ترکیب را نفی کرده‌اند، مفهوم امتدادمندی جسم نزد حکمای مشاء، اشراقیون و پیروان حکمت متعالیه امری بدیهی تلقی شده است. ابن‌سینا جسم را مانند دکارت بعد محض تعریف نمی‌کند. وی می‌گوید علاوه بر کشش فضایی(امکان فرض امتدادهای سه‌گانه) جسم متشکل از دو جزء ماده و صورت و نیز طبیعت و اعراض است.
مسعود امید در مقاله پنجم این نشریه با عنوان «نگاهی به تاریخ فلسفه بر اساس دو جریان کلی‌گرایی و کل‌گرایی» در پی این است تا شیوه‌ای خاص برای فهم هر چه بهتر تاریخ فلسفه در پیش گیرد. بدین معنا که امکان نگاه به تاریخ فلسفه را بر اساس دو ایده منطق کلاسیک، یعنی دو ایده کلی و کل بررسی کند.
در جامعه امروز ما بحث از اسلامی‌سازی علوم انسانی با توجه به ضعف‌های علوم انسانی موجود و نیز نقاط قوت علوم انسانی اسلامی ضرورتی انکارناپذیر دارد. محمدعلی محیطی اردکان و علی مصباح، نویسندگان مقاله «بایدها و نبایدهای اسلامی‌سازی علوم انسانی از دیدگاه علامه مصباح» معتقدند باید با شناسایی و برطرف کردن موانع این مسیر به راهکارهایی برای اسلامی‌سازی علوم انسانی دست یافت.
درباره علوم انسانی موجود آیت‌الله مصباح معتقد است برای رهایی از تهدیدها و خطرهای جدی این علوم غیردینی و برای ایجاد تحول در این علوم از یک سو باید در مبانی آن‌ها بر اساس آموزه‌های اسلامی تجدیدنظر کرد و از سوی دیگر با بهره‌گیری از روش صحیح، احکام و ارزش‌های اسلامی را در آن‌ها مدنظر قرار داد.
مقاله پایانی این نشریه نیز به بررسی هنر و زیبایی در اندیشه آیت‌الله مصباح اختصاص دارد. علیرضا تاجیک و سیداکبر حسینی قلعه‌بهمن نویسندگان این مقاله تصریح می‌کنند که به عقیده آیت‌الله مصباح، زیبایی آن است که چیزی به گونه‌ای باشد یا کاری به گونه‌ای تحقق یابد که بر اثر ارتباط با آن اعجاب و لذتی برای انسان یا هر موجود ذی‌شعور دیگری پدید آید.
شماره سی و هفتم فصلنامه «معرفت فلسفی» در 216 صفحه و به بهای هزار تومان منتشر شده است.
سه‌شنبه ۱۵ اسفند ۱۳۹۱ - ۱۴:۱۶
نظر شما