به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست نقد کتاب «دستور زبان ادبی معاصر» اثر «یوری آرانوویچ روبینچیک»، ایران‌شناس فقید روس، عصر دیروز، سوم اردیبهشت، با حضور کوروش صفوی، مجتبی منشی‌زاده و مترجم کتاب مریم شفقی به همراه علی‌اصغر محمدخانی با عنوان دبیر نشست در موسسه فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.

کوروش صفوی در این نشست گفت: معمولا کتاب‌های دستور زبان فارسی که غربی‌ها برای فارسی نوشته و یا می‌نویسند، برای فارسی‌زبانان مفید نیست. این کتاب‌ها برای ما صرفا منابعی هستند که از طریق آن‌ها می‌توانیم متوجه شویم که خارجی‌ها در حوزه زبان و ادبیات فارسی چه کرده‌اند و درباره آن چه تفکری دارند.

وی افزود: ترجمه چنین آثاری این حسن را برای ما دارد که متوجه خواهیم شد خارجی‌ها در چه سطحی از زبان‌شناسی فارسی قرار دارند. البته نباید این نکته را فراموش کنیم که به هر حال یک غیر ایرانی این کتاب را تالیف و منتشر کرده و منابعی که در اختیارش بوده متعلق به 50 سال پیش است. 

صفوی در ادامه با اشاره به این نکته که اگر با نگاه به منابع در دسترس روبینچیک به تحقیق‌اش نگاه کنیم، نظرمان نسبت به کار او تغییر خواهد کرد، گفت: با توجه به منابع و امکانات در دست روبینچیک، شاید بتوانیم کار او را در این زمینه ارزشمند بدانیم. روس‌ها در حالات و رفتار خود و در همه زمینه‌ها، حتی در ساختن اتومبیل و آپارتمان به صورت کشکولی کار می‌کنند. 

صفوی گفت: کشکولی کار کردن روس‌ها در دستور نوشتن‌ آن‌ها نیز وجود دارد. حتی آن‌ها این توانایی را دارند که یک شب تا صبح را در یک اتاق کوچک با یک مداد ریز، بگذرانند و برای نوشتن مدام نوک این مداد را با آب دهان خیس کنند و دوباره با همان بنویسند. 

این عضو هیات علمی دانشگاه علامه در ادامه با اشاره به این نکته که عنوان کتاب از سوی نویسنده به غلط گذاشته شده، گفت: عنوان این کتاب به اشتباه «دستور زبان ادبی معاصر فارسی» گذاشته شده است، زیرا اگر حوزه، حوزه ادبیات است،‌ نمی‌تواند دستور باشد. من ابتدا گمان کردم که مترجم کتاب، یعنی خانم شفقی در ترجمه نام کتاب دچار اشتباه شده است، اما بعد فهمیدم که نویسنده چنین عنوانی را برای کتاب خود انتخاب کرده است. با این همه پیشرفت در حوزه زبان‌شناسی دیگر نمی‌توان این عنوان را پذیرفت. 

نویسنده کتاب «آشنایی با نظام‌های نوشتاری» در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که کتاب «دستور زبان فارسی» برای فارسی‌زبان‌ها کارآیی چندانی نخواهد داشت، گفت: این کتاب بیشتر برای دانشجویان و محققان روسی که می‌خواهند یادگیری زبان فارسی را شروع کنند، مفید است. البته به گمان من پس از این‌که مقداری در زمینه زبان فارسی پیشرفت کردند باید به سراغ کتاب‌هایی که ایرانی‌ها نوشته‌اند، بروند.

مجتبی منشی‌زاده، دیگر منتقد حاضر در جلسه ضمن تایید کلام کوروش صفوی مبنی بر کشکول بودن کتاب گفت: کتاب مجموعه‌ای از دستورهای زبان فارسی از آوا و واج تا جمله‌های مرکب است. بر این اساس مطالب کتاب از ابتدایی‌ترین مسایل زبان فارسی تا پیچیده‌ترین آن است، یعنی کتاب مجموعه‌ مطالبی است از همه موارد کلی و جزیی در زبان فارسی، به جز حوزه‌های مهم معناشناسی. 

وی افزود: من هم مانند آقای صفوی معتقدم که کتاب روبینچیک، کتابی برای غیرمتخصص‌هاست و برای کسانی که سال‌ها در حوزه‌های زبان‌شناسی و معناشناسی کار کرده‌اند، کارآیی چندانی نخواهد داشت. 

سردبیر نشریه زبان‌شناسی در ادامه گفت که باید این کتاب را با توجه به کتاب‌هایی که منتشر می‌‌شوند، نقد کرد و نه مباحث فنی و تخصصی که در دانشکده‌های معتبر ایرانی تدریس می‌شود. 

منشی همچنین به برخی از اشکالات ویرایشی کتاب اشاره کرد و گفت: این اثر یک کتاب دستور است که توسط یک غیر ایرانی که فارسی یاد گرفته به رشته تحریر درآمده، بنابراین شاید کتاب صرفا برای روس‌ها نوشته شده است. من زبان روسی نمی‌دانم، بنابراین قضاوتی درباره ترجمه ندارم، اما زمانی‌که ترجمه را مطالعه می‌کنم متوجه برخی ایرادها می‌شوم. در این کتاب جمله‌هایی آمده که چندان مفهوم نیستند و برخی افعال هم پشت سر هم آمده‌ و ترجمه را از روانی انداخته است. این دو اشکال را می‌توان در چاپ بعدی برطرف کرد.

کتاب «دستور زبان فارسی ادبی معاصر» نوشته روبینچیک، با ترجمه مریم شفقی در ابتدای امسال (1392) از سوی انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شد. 

یوری آرانوویچ روبینچیک، استاد زبان‌شناسی است. او در سال 1953 از رساله خود با عنوان «جملات مرکب در زبان فارسی امروز» دفاع کرد و در سال 1960 کتاب «دستور زبان فارسی معاصر» را نوشت. پس از آن، به عنوان استاد زبان فارسی در سراسر شوروی سابق شناخته شد. 

«دوره مقدماتی آموزش زبان فارسی»، «فرهنگ لغت دوجلدی فارسی به روسی»، «واژه‌شناسی زبان فارسی» و «اصول اصطلاحات زبان فارسی» نام برخی از کتاب‌های این ایران‌شناس مطرح و فقید روسی است.