به گزارش خبرگزاری کتاب ایران به نقل از ستاد خبری بیست و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، این نشست با حضور دکتر غلامرضا جلالی، دکتر فرید قاسملو و محسن ناجی نصرآبادی عصر چهارشنبه (18 اردیبهشت) در سرای اهل قلم برگزار شد.
دکتر غلامرضا جلالی در این مراسم درباره جایگاه انساب در تمدن اسلامی عنوان کرد: به‌علت این‌که تراجم و انساب در طبقه‌بندی اسلامی تازیخ تا حدودی به عنوان یکی از فرعیات تاریخ محسوب می‌شود، لازم است که بدانیم تاریخ به چه معناست و جایگاه نسب‌شناسی و تراجم‌نگاری و بیوگرافی کجاست.
وی افزود: وقتی یک موضوع را در ظرف زمان بررسی می‌کنیم، باید به پدیده تاریخ اشاره کنیم، زیرا حرکت و فعالیت یک موضوع در طول تاریخ آن را به وجود می‌آورد. شکل‌گیری تاریخ در فهم فلسفه اسلامی یک عنصر ارادی است. لازم است انسان هم نقش انسان و هم اراده خداوند را در پیدایش تاریخ مد‌نظر قرار دهد.
این پژوهشگر با بیان این‌که وقتی در بحث تراجم یا انساب سخن می‌گوییم می‌خواهیم طول موج این پدیده‌ها را در طول تاریخ تعیین کنیم، بیان کرد: تراجم‌نگاری وقتی اهمیت می‌یابد که نقش انسان در پیدایش تاریخ را محاسبه کنیم.
جلالی در ادامه گفت: اگر از تاثیر یک نسل در طول موج زمان سخن به میان آوریم، تبار‌شناسی کرده‌ایم. ایرانی‌ها در دوره‌های متاخر بیشترین شکل را در پیدایش تاریخ دودمان‌های بزرگ اسلامی به‌وجود آورده‌اند. به نظر من، بین قوام خانواده و نسل‌ها در جامعه اسلامی ارتباط وجود دارد.
وی جوامع یهودی را از جوامعی دانست که به مباحث تبار‌شناسی اهمیت ویژه‌ای می‌دهند و یاد‌آور شد: یهودی‌ها در حفظ تبار خود بسیار کوشایند.
دکتر جلالی در بیان نقش اراده در شکل‌گیری تاریخ جوامع اظهار کرد: حفظ فرهنگ، خاطرات پیشینیان و انتقال به نسل‌های آینده به معنای این است که اراده و آگاهی در شکل‌گیری تاریخ یک جامعه بیشترین نقش را دارند.
وی تراجم‌نگاری را به لحاظ رویکرد به سه گروه عمده تقسیم کرد و گفت: دسته اول، تراجمی است که بر اساس معرفی دانش‌ها و معارف افراد و چهره‌ها شکل گرفته است. نوع دوم سیره‌نگاری است که در این حالت تراجم‌نگاری جنبه عمومی دارد و حالت سوم درباره خاطرات و خطرات شخصیت‌ها است.
وی در پایان درباره ثمرات و آفت‌های تراجم‌نگاری و علم انساب بیان کرد: آگاهی‌بخشی، هویت‌سازی، الگوسازی مهم ترین ثمرات تراجم نگاری شمرده می‌شوند و درباره آفت تراجم‌نگاری باید عنوان کرد که در مطالعه بیوگرافی‌ها به دلیل پاره‌ای ملاحظات و عوامل مختلف بسیاری از خصوصیات و جزییات و فراز و فرودهای زندگی افراد از قلم می‌افتد.
در این مراسم همچنین دکتر فرید قاسملو درباره خواستگاه علم انساب، تراجم و رجال اظهار کرد: باید گفت که علم انساب، علم تراجم و علم رجال هر سه از بستر علم حدیث سر برآورده‌اند. هم علم رجال و هم علم انساب وقتی به وجود آمدند که علوم شرعی به علوم متعددی تقسیم شدند. اهل حدیث در تبیین و تولید علم تراجم نقش زیادی داشتند.
قاسملو با بیان این‌که برای درک رابطه بین این علوم با مباحث گوناگون و دیگر زمینه‌های علمی گفت: ابتدا باید تعریف دقیقی از هر یک از این علوم داشته باشیم تا بتوان رابطه‌ها را بهتر درک کرد. علم انساب تعیین نسب مردم و روش‌های تحقیق و بررسی در این روش‌ها است و علم رجال دانش شناخت مردمان مشهور به حساب می‌آید.
وی در پایان درباره تقسیم‌بندی تاریخی علم تراجم عنوان نمود: علم تراجم به دو دسته کلی عام و خاص تقسیم می‌شود که خود تراجم خاص نیز بر سه نوع است که شامل موضوعی، زمانی و مکانی می‌شود.
نشست تخصصی «جایگاه تراجم‌نگاری و علم انساب در تاریخ اسلامی» در سرای اهل قلم نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران واقع در طبقه دوم شبستان مصلی امام خمینی (ره) برگزار شد.
بیست وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تا 21 اردیبهشت در مصلی امام خمینی (ره) برپاست.
پنجشنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲ - ۱۴:۵۵
نظر شما