به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از ستاد خبری بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نشست «معرفی بخش بین‌الملل جایزه ادبی شهید آوینی» عصر  18 اردیبهشت ماه 92 با حضور مجید سرسنگی، استاد هنر دانشگاه تهران، جهانگیر خسروشاهی، نویسنده حوزه دفاع مقدس و ادبیات مقاومت، بهروز اثباتی، دبیر علمی جشنواره کتاب سال مقاومت (جایزه شهید آوینی) و جواد محقق، شاعر و نویسنده در سرای بین‌الملل بیست‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

لازمه برگزاری جشنواره ادبی شهید آوینی شناخت اوست
این نشست با سوال جواد محقق درباره چرایی و ضرورت برگزاری جشنواره کتاب سال مقاومت (جایزه ادبی شهید آوینی) آغاز شد. جهانگیر خسرو شاهی در پاسخ به این پرسش گفت:‌ ما با شهید آوینی بیگانه هستیم. شاید دلیل ایجاد جایزه ادبی شهید آوینی به شناخت هنرمندان از اندیشه و تفکر او باز گردد. زیرا می‌توان او را از انسان‌های تراز اول و هنرمند معیار انقلاب معرفی کرد.

وی ادامه داد: به اعتقاد من، ما بر سر دو راهی ترس، از آوینی جدا شدیم، البته در این مثال خودم را قیاس قرار می‌دهم و هرگز جسارتی نسبت به سایر افراد ندارم. اما ترس از غرب، ترس از هجوم رسانه‌ها و طرح سوال‌‌هایی که برای آ‌ن آماده نشده‌ایم و همچنین ترس از بمباران اطلاعات غرب ما را از آوینی جدا کرد. در توضیح این مساله به نامه آوینی به حاتمی‌کیا اشاره می‌کنم. آوینی در این نامه تاکید دارد، تو در دامنه آتشفشان ماوا گرفته‌ای، ای بلبل عاشق جز برای شقایق‌ها نخوان، به امید این‌که روزی برای تو نوید شهادت ما را سر دهند.

خسروشاهی افزود: آوینی از ترس عبور کرده بود و به مرحله شجاعت همراه با حکمت و تفکر رسیده بود. کار آوینی ایجاد شوک در جبهه مقابل نبود بلکه ایجاد تزلزل در کار افرادی بود که ادعای روشنفکری داشتند. شهید آوینی نسبت به ادوات هنر آگاهی داشت. تکنولوژی فیلم مستند را می‌شناخت و با شجاعت از خط قرمز‌های تکنولوژی غرب عبور می‌کرد، مستند کربلای پنج خط ‌ قرمزها را با علم و آگاهی می‌شکند. آوینی در مقابل غرب انفعال نداشت و کنش‌مند بود اما رسانه امروز ما دچار انفعال است و به جای آن‌که بر اساس ذائقه مردم، مسایل انقلاب و مقاومت را مطرح کند به ساخت سریال‌های طنز و هجو رومی‌آورد. لازمه برگزاری جشنواره ادبی شهید آوینی شناخت اوست و این جشنواره دلیلی برای معرفی این شخصیت فرهنگی به جامعه است.

جایزه شهید آوینی گسترش ادبیات را به دنبال دارد
بهروز اثباتی در ادامه شهید آوینی را شاگرد مکتب امام خمینی(ره) معرفی کرد و گفت: برای دلیل برگزاری جشنواره شهید آوینی باید به آموز‌ه‌های انقلاب و ادبیات انقلاب اسلامی رجوع شود. امام خمینی (ره) از همان روزهای آغازین انقلاب، نقطه پیروزی و اوج حرکت انقلاب را نشر فرهنگ اسلامی عنوان کردند.

وی ادامه داد: استقلال فرهنگی مساله‌‌ای بود که امام (ره) بر آن تاکید داشتند و رهبر انقلاب در بیانات خود با‌ر‌ها آن را مطرح کرده‌اند و می‌گویند که مساله ما استقلال فرهنگی است. در‌ این استقلال فرهنگی بحث جغرافیای ایران مطرح نیست. بلکه استقلال فرهنگی با ایدئولوژی دین مدارانه و توحیدی مورد توجه است، یعنی آنچه که امروز دشمن به آن چنگ انداخته است.

دبیرل علمی جایزه شهید آوینی افزود: امام(ره) به وضعیت ما در محیط بین‌الملل اشاره می‌کردند و می‌گفتند اگر ما به استقلال فرهنگی می‌رسیدیم مشکل جهان اسلام حل می‌شد. جایزه ادبی شهید آوینی از همین نقطه کار را آغار کرده است. بهتر بود سوال را این گونه مطرح کنیم که چرا تاکنون جشنواره شهید آوینی برگزار نشد؟ بنیاد فرهنگی روایت و نیرو‌های سپاه و بسیج وظیفه برگزاری این جشنواره را ندارند بلکه مسوولان فرهنگی باید این پرچم را به دست بگیرند.

اثباتی ادامه داد: ضرورت این جشنواره‌ روشن است. در کشور ما محیط فعال و پویایی برای گسترش ادبیات مقاومت وجود دارد و می‌بینیم که هنر انقلاب اسلامی به هیچ عنوان فقط در درون خود نمی‌گنجد و افراد بسیاری در خارج از این مرز‌ها به دنبال کتاب‌های انقلاب ما هستند. ایجاد ارتباط بین دو محیط، تاثیر‌گذاری پویا و فزاینده و تاثیر بین دو فرهنگ از اهداف این جشنواره است و برسی آثار در قالب کتاب نخستین حرکت است. زیرا معتقدیم راه فرهنگ با کتاب هموار می‌شود و آنچه به دنبالش هستیم از طریق کتاب ما را به دهکده جهانی می‌رساند. کتاب پر ظرفیت‌ترین کار فرهنگی است که حرکت ایجاد می‌کند. 

وی با اشاره به ظرفیت‌های فرهنگی انقلاب اسلامی گفت: این انقلاب برای غرب وحشت آور است. ما نباید از آن‌ها بترسیم. آن‌ها باید از شعر ما بترسند. جشنواره ادبی و جایزه شهید آوینی گسترش ادبیات را به دنبال دارد. ما اکنون روی سه زبان کار می‌کنیم و در آینده آن را به 6 زبان گسترش می‌دهیم. اکنون به دنبال کتاب‌های مقاومت هستیم و این مفهوم فقط به معنای کتاب‌های شعر و ادبیات نیست. ادبیات مقاومت به واسطه انقلاب اسلامی ایران می‌تواند ادبیات تازه‌ای را به وجود بیاورد. 

اثباتی ادامه داد: در دوره‌ای که کتاب‌های مقاومت را می‌خواندم بیشتر آثار ترجمه را می‌دیدم و کتاب‌هایی را از آدم‌های غیرمعروفی دیدم که صاحب فکر و نظر بودند و ادبیاتی قوی از جنس ادبیات ما داشتند. آن‌ها افراد را با استدلال علمی به مبارزه می‌‌طلبند و استناد آن‌ها به نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه بود. 

وی درباره ضرورت ترجمه ادبیات انقلاب گفت: جایگاه ترجمه ادبیات انقلاب مهجور مانده است. زیرا جوانان مصری را می‌دیدم که در حرکت‌های خود از انقلاب ایران الگو می‌گرفتند و می‌گفتند چرا جای کتاب‌های شما در قفسه‌ کتابخانه‌های ما خالی است. ما برنامه ترجمه این آثار را داریم اما پول نداریم و اگر مشکل بودجه حل شود کتاب‌ها را ترجمه خواهیم کرد. 

ضرورت ترویج مبانی نظری ادبیات متعهد
مجید سرسنگی در ادامه نشست «معرفی بخش بین‌الملل جایزه ادبی شهید آوینی» گفت:‌ انقلاب ایران انقلابی فرهنگی بود و این توقع را ایجاد می‌کرد که بتواند حوزه فرهنگ خود را سامان دهد. با وجود آن‌که اعتقاد داریم در حوزه فرهنگ و هنر کار زیادی در کشور صورت گرفته است، می‌بینیم که هنر انقلاب در کشور ما تئوریزه و مکتوب نشده است و یا اگر هست بسیار اندک است. جایزه ادبی شهید آوینی که به موضوع مقاومت می‌پردازد دورنمای کلانی را تصور کرده است؛ در سطح اول به برگزاری یک جایزه ادبی می‌پردازد و آثار را در 6 حوزه بررسی می‌کند. به نظر من این جایزه نگاه عمیق‌تری هم دارد و این مساله را مطرح می‌کند که برای هنر متعهد چقدر کار کردیم.

وی ادامه داد: به عنوان یک مخاطب، از آنچه در حوزه هنر و ادبیات اتفاق می‌افتد می‌توان ادعا کرد این انقلاب و نظام فرهنگی قرار است حرفی در جهان برای انسان‌ها داشته باشد و پیام رهایی بخش نوید دهد و مردم را با یک فرهنگ جهانی مترقی آشنا کند اما باید به این مساله توجه داشت که برای آن‌که هنر متعهد و مقاومت نهادینه و تئوریزه شود از جنبه نظری چقدر به آن توجه شده است.

سرسنگی افزود: وقتی این هنر در عرصه تئوری ضعف داشته باشد می‌بینید که سازمان‌ها و نهادهای اداره کننده آن راه‌های جدایی را می‌روند و بر خلاف روش هم‌افزایی، فعالیت یکدیگر را خنثی می‌کنند. بخش تاویلی جایزه ادبی آوینی از جنبه نظری باید این استراتژی را تبین کند. در این زمینه کتاب بهترین وسیله است و می‌تواند نسل‌ها را با خود درگیر کند. این جشنواره علاوه بر یک جایزه ادبی و ترویج فرهنگ مقاومت و تشویق و تجلیل، کارکرد دومی هم دارد و آن پایه‌گذاری مبنای نظری هنر متعهد کشور است که باید سال‌ها پیش برای آن کار انجام می‌شد.

سرسنگی به کاستی‌های موجود در حوزه کتاب‌های هنر متعهد و مقاومت اشاره کرد و گفت:‌ در سیستم دانشگاهی، دانشگا‌ه‌های هنر باید برای این ادبیات هدفمند حرکت کنند تا شاهد حضور هنرمندانی باشیم که مبانی نظری ادبیات متعهد را خلق و ترویج می‌کنند.

بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تا 21 اردیبهشت در مصلی امام خمینی(ره) برپاست.