به گزارش خبرگزاری کتاب ایران به نقل از ستاد خبری بیست و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، نشست «بررسي گستره قيام 15 خرداد» امروز (شنبه 21 ارديبهشت ماه) با حضور جميل موحدي خوئي، رحيم نيك‌بخت ميركوهي، جواد كاموربخشايش و امين عزيزي از پژوهشگران و نويسندگان حوزه تاريخ در سراي اهل قلم بيست‌وششمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران برگزار شد.

جميل موحدي خوئي در آغاز اين مراسم به انگيزه خود براي نگارش كتاب «سربداران كوچه و بازار» اشاره كرد و گفت: اين اثر به نقش مردم كوچه و بازار در قیام 15 خرداد كه هسته‌ای از آن‌ها در ميدان بارفروش‌هاي تهران بود مي‌پردازد. نگارش اين كتاب از سال 1367 با مصاحبه با افرادي كه درگير ماجرا‌ها بودند و به زندان‌ها رفتند و مورد شكنجه رژیم پهلوی قرار گرفتند آغاز شد. اين كتاب با تكيه بر تاريخ‌شفاهي به نقش افراد تاثير‌گذار در قيام 15 خرداد مي‌پردازد.

رحيم نيك‌بخت در ادامه اهميت كتاب «سربداران كوچه و بازار» را معطوف به ثبت خاطرات شاهدان حوادث دانست كه امروز بسياري از آن‌ها از دنيا رفته‌اند و آنچه در اين كتاب ثبت شده‌ است اطلاعات نابي از اين قيام را در اختيار مخاطبان قرار مي‌دهد.

وي در ادامه به تاثير شهيد مهدی عراقي در قيام 15 خرداد و كوتاهي تاريخ‌نويسان در نگارش كتاب از اين مبارز اشاره كرد و از امين عزيزي كه اثري را به تازگي درباره اين شهيد با همكاري مجتبي سلطاني احمدي نوشته است خواست تا درباره اين شخصيت مهم و تاثير‌گذار انقلاب صحبت كند.

امين عزيزي کارشناس مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری در اين نشست به معرفي مهدي عراقي و سوابق او پرداخت و افزود: عراقي نخستين فعاليت سياسي خود را باگروه فدائيان اسلام آغاز كرد و يكي از نزديكان نواب صفوي بود و در عمليات‌هاي انقلابي، سياسي و مذهبي نقش چشمگيري داشت. با كودتاي 28 مرداد 1332 از فعاليت‌هاي سياسي كناره گرفت و در جريانات مطرح شدن انجمن‌هاي ايالتي و ولايتي جذب سخنراني‌ها و فعاليت‌هاي امام خميني (ره) شد و فعاليت‌هاي سياسي خود را بر اساس فرمايشات امام(ره) ادامه داد.

جواد كامور بخشايش هم در ادامه گفت: تاريخ معاصر ايران نقاط عطف بسياري مانند نهضت تنباكو، انقلاب مشروطه و ملي شدن صنعت نفت را تجربه كرد كه نتيجه آن را مي‌توان در قيام 15 خرداد ديد. امام خميني (ره) بار‌ها در سخنان خود قيام 15 خرداد را مبداء نهضت ناميدند كه در بهمن 1357 به پيروزي رسيد. اين قيام داراي ابعاد و زوايايي پنهان بسياري است كه بايد مورد واكاوي قرار بگيرد.

وي درباره ويژگي‌هاي اين قيام افزود: اقدامات رژيم پهلوي براي خارج كردن مرجعيت از ايران، لايحه‌ انجمن‌هاي ايالتي و ولايتي، انقلاب سفيد و به شهادت رساندن طلاب در مدرسه فيضيه قم، اعتراضات پيوسته‌اي را به دنبال داشت. اتكا به مذهب و گفتمان مكتب شيعه كه خواهان قطع دست استكبار از منافع ملي كشور براي استقلال سياسي و اجتماعي بود با دستگيري امام خميني (ره) به قيام 15 خرداد منجر شد. متاسفانه در آن دوران نشريات نگاه دقیقی به اين اتفاق نداشتند و در مقالات خود از آن به عنوان شورش كور نام بردند. اما با گذشت يك هفته از قيام نشريه‌اي به نام «فرياد» شاه را مجرم اين اتفاق عنوان مي‌كند.

موحدي خوئي در ادامه به تاثير فعاليت‌هاي شهید طيب حاج‌رضایی در قيام پانزده خرداد اشاره كرد.

امين عزيزي هم درباره نقش شهيد عراقي در محرم سال 1342 گفت: پس از تشكيل هيات موتلفه با رهبري مهدي عراقي و صادق اماني شاهد اقدامات آن‌ها براي برگزاري تظاهرات ظهر عاشوراي سال 1342 هستيم كه بستر و زمينه تكميلي قيام 15 خرداد را فراهم كرد. نقش شهید عراقی در همگام كردن اطرافیان با حركت‌هاي امام (ره) يكي ديگر از اقدامات مهم او در آن دوران است.

وي افزود: شهيد عراقي كارگردان اجرايي مراسم مدرسه فيضیه‌ قم براي سخنراني امام خميني (ره) در عصر عاشورا بود. وي پس از دستگيري امام(ره) تمام مراجع را به تهران دعوت كرد و مانع از اعدام امام خميني(ره) شد و با كمك طيب، كلانتري 6 تهران را به هم ريخت و زماني كه امام (ره) در حصر بود ارتباط خود را با خانواده ايشان حفظ كرد.

كامور بخشايش در ادامه با توضيح گستره جغرافيايي قیام 15 خرداد گفت: شبكه پيام‌رساني نهضت امام(ره) باعث مي‌شود اين گستره جغرافيايي توسط دو شاخه اصلي يعني علما و روحانيون و مردم به اوج برسد تا آن‌جا كه پس از دستگيري امام(ره) در تمامي شهر‌ها كشور شاهد تظاهرات مردم هستيم.

وي افزود: پس از پيروزي انقلاب زمينه تحقيق و پژوهش براي بررسي اين قيام فراهم شد و مراكز پژوهشي با بررسي محوري موضوع‌هایی نظير نقش روحانيت، مردم كوچه و بازار و شخصيت‌هايی كه شاهد حوادث بودند كتاب‌هاي گوناگونی منتشر کردند، اما در اين حوزه بيش از هر چيز نيازمند پيوند مراكز پژوهشي با مراكز دانشگاهي هستيم.

بیست و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران امروز 21 اردیبهشت به کار خود پایان می دهد.