به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، موزه صنعت چاپ، محلی است که می‌تواند تصویری نسبتا روشن و شفاف برای مردم زمان ما از روند تحولات و تغییرات این صنعت در طول سال‌های مختلف به نمایش بگذارد و تجدید خاطره‌ای برای پیشکسوتان این حوزه باشد تا مرور کنند خاطرات جوانی و نوجوانی خود را پشت دستگاه‌هایی که بوی سرب در نفس‌هایشان جاری می‌کرد.

موزه صنعت چاپ با هدف نمایش دستگاه‌ها، ابزار و ماشین‌آلات قدیمی شهریورماه سال 1390 در ساختمان اصلی کتابخانه مجلس راه‌اندازی شد، موزه‌ای که هر گوشه آن راوی تلاش چاپخانه‌دارانی بود که سال‌های سال با مشقت و سختی حروف سربی را یکی یکی کنار هم قرار می‌دادند و با دست‌هایی سیاه و ریه‌هایی سرب‌آلود، کتاب و روزنامه چاپ می‌کردند.

نمای اول؛ موزه‌‌ای برای چاپی‌ها
امروز کمتر چاپخانه‌ای را می‌توان پیدا کرد که هنوز دستگاه چاپ ملخی آن فعال باشد یا حروفچینی و لیتوگرافی‌اش هنوز به شیوه‌های سنتی و دستی باشد. اکنون با ورود به هر مجموعه می‌توان دنیایی از نوآوری و فناوری را در قالب ماشین‌های غول‌پیکر و تمام اتوماتیک مشاهده کرد که بدون نیاز به انسان‌ با فشردن دکمه‌ای صفحات سفید کتاب را چاپ می‌کنند.

موزه‌ای که می‌توانست یکی از مخزن‌های اصلی تحقیق و پژوهش دانشجویان رشته چاپ باشد، به همت کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی پا گرفت اما عمر کوتاهی داشت.

صنعت چاپ با قدمتی 200 ساله در ایران، سال 1390 صاحب موزه صنعت چاپ شد اما بهمن‌ماه سال گذشته پس از جابه‌جایی مدیریت کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی از رسول جعفریان به محمد رجبی، زمزمه تعطیلی این موزه به گوش رسید و در مدت زمان کوتاهی و در قالب یک قرارداد، تولیت این موزه به سازمان اسناد و کتابخانه ملی واگذار شد. 

با وجود این‌که دستگاه‌های موزه چاپ به ساختمان 30 تیر سازمان اسناد و کتابخانه ملی منتقل شده اما سامان نیافته است و با قرار داده شدن در حیاط این ساختمان بی‌توجهی‌های زیادی به دستگاه‌های آن می‌شود. دستگاه‌ها و ماشین‌آلات موزه طی این مدت در وضعیتی نابسامان در معرض نور آفتاب و باران‌های فصلی قرار دارند.

نمای دوم؛ سرنوشتی نامعلوم
اسمعیل دمیرچی که پیش از این مسوولیت موزه را به عهده‌ داشت و دستگاه‌های مختلف را در تعامل و رایزنی با چاپخانه‌های قدیمی تهیه کرده بود، در این‌باره می‌گوید: بیش از 50 دستگاه و ماشین‌آلات صنعت چاپ اکنون در بدترین وضعیت ممکن، زیر نور آفتاب و در معرض باد و باران قرار دارند و اگر به همین منوال ادامه پیدا کند، دستگاه‌ها قطعا آسیب می‌بینند.

وی با بیان این‌که خطر زنگ‌زدگی برخی از این دستگاه‌ها را تهدید می‌کند، ادامه می‌دهد: اغلب این ماشین‌ها امانت چاپخانه‌داران و افراد پیشکسوت، همچنین موسسه‌ها و سازمان‌هایی است که در سال‌های گذشته خود چاپخانه داشته‌اند و اکنون به عنوان جنس قدیمی و عتیقه است و مسوولان نباید بگذارند که این بلا سر سرمایه‌های عظیم صنعت چاپ بیاید.

دمیرچی با بیان این‌که ساختمان در نظر گرفته شده برای موزه مناسب نیست، می‌افزاید: این ساختمان بیش از 80 سال قدمت دارد و درهای آن برای جابه‌جایی و انتقال ماشین‌های بزرگ چاپ به داخل کوچک است و هنوز مشخص نشده که می‌خواهند چه اقدامی برای این موزه انجام دهند.

به گفته وی، طولانی شدن روند شکل‌گیری این موزه چندان به صلاح موزه صنعت چاپ و کتابخانه ملی نیست و بهتر است هر چه زودتر برای نظم‌دهی به مجموعه و این دستگا‌ه‌ها اقدام شود.

دمیرچی با اشاره به پیگیری‌هایش برای نگهداری از این دستگاه‌ها و راه‌اندازی موزه، می‌گوید: چندین‌بار با مراجعه به کتابخانه ملی خواستار رسیدگی به وضعیت این ماشین‌آلات شدم ولی هیچکس پاسخگو نبود و جواب روشنی درباره وضعیت موزه دریافت نکردم.

نمای سوم؛ دستگاه‌ها و ماشین‌آلات
بیش از 50 دستگاه قدیمی و عتیقه در شهریورماه سال 1390 به موزه چاپ واگذار شد، اشیایی که تاریخ صنعت چاپ ایران را روایت می‌کردند و هر یک از آنان دنیایی خاطره و کتاب در دل خود پنهان کرده‌اند.

یکی از این دستگاه‌ها ماشین «چاپ دستی حروف و گراور» مدل «امیل کاله لایپزیک» محصول کشور آلمان است که از طرف شرکت نوریانی به موزه اهدا شده است.

ماشین‌های «چاپ حروف و گراور دستی» ساخت کارخانه فونکس و «چاپ حروف و گراور فلکه‌ای» مدل آلبرت که پیش از این در چاپخانه وزارت فرهنگ در ساختمان مسعودیه شهر تهران قرار داشت، دیگر دستگاه‌های موزه به شمار می‌آیند.

ماشین «طلاکوب دستی عمودی از روبرو» نیز که برای جلد نشریات، ماشین چاپ حروف و گراور است نیز از سوی چاپخانه روزنامه قیام به موزه آمده است.

همچنین ماشین‌های «ماتریس کیس منوفتو» شامل مجموعه قالب‌های حروف یک قلم برای ماشین حروفچینی و «مولد» شامل قالب تنه و پایه حروف که در ماشین‌های حروف‌ریزی به کار می‌رود، «برش فلکه‌ای با اهرم دیلمی»، «مفتول دوز پایی»، «دوربین ذغالی برای گراورسازی»، دستگاه «مقوابر» ساخت کارخانه کروز آلمان و میز «قید» که برای ترمیم و ساخت عطف کتاب و نشریات، مورد استفاده قرار می‌گیرد از دیگر دستگاه‌هایی است که در این موزه قرار داشت ولی اکنون در حیاط ساختمان کتابخانه ملی در خیابان 30 تیر خاک می‌خورد.