اصطلاحات ماهیت 

ماهیت دو اصطلاح دارد:
1ـ چیستی «مایقال فی جواب ما هو»
2ـ هویت «ما به الشی هوهو»
انسان از اشیاء یک انیت و یک ماهیت درک می‌کند. ماهیت یعنی جنس و نوع؛ ما یقال فی جواب ما هو. ماهیت نه کلی و نه جزئی است، نه واحد و نه کثیر است، نه موجود و نه معدوم است زیرا ماهیت به همه آن صفات متصف می‌شود پس هیچ‌کدام از آن صفات و عوارض در ذات ماهیت ملاحظه نشده است بلکه ماهیت در ذهن کلی و واحد است و ماهیت در خارج جزئی و کثیر است.
ماهیت خارجی در میان افراد، مشترک نبوده و یک ماهیت نیست بلکه به تعداد افراد، ماهیت وجود دارد. پس ماهیت زید غیر از ماهیت عمرو است؛ یعنی دو ماهیت در آنها موجود است اگرچه این دو ماهیت هر دو یکسانند و هر دو ماهیت انسان هستند. پس رابطه ماهیت با افراد رابطه آباء و ابناء است؛ نه رابطه اب و ابناء.
ماهیت اصطلاح دیگری نیز دارد که «مابه الشیء هوهو» است؛ یعنی آنچه موجب قوام شیء است. طبق این اصطلاح اگر چیزی وجود محض باشد ماهیت آن عین وجود اوست و او چیزی وجود همراه با ماهیت (ما یقال فی جواب ما هو) باشد ماهیت آن وجود (ما به الشیء هوهو) همراه با ماهیت (ما یقال فی جواب ما هو) است.

صفحات 159 و 160/ محصّل افکار صدرالمتألهین: الهیات به معنای اعم / زهرا مصطفوی/ انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا/ چاپ اول/ سال 1391/ 500 صفحه/ 16000 تومان