به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، آقایی در ابتدای این نشست گفت: مخاطبان عام با دیدن این اثر سوالی مانند «مطالعات قرآنی در غرب از چه جایگاه و وضعیتی برخوردارند که این گروه دست به ترجمه و ویراستاری دایره‌المعارف قرآنی زدند؟» روبه‌رو می‌شوند. تصور رایج در میان ایرانیان این است که دایره‌المعارف قرآن نماینده پژوهش‌های قرآنی در غرب است و در مقابل برخی بر این باورند که این مجموعه کاری حاشیه‌ای در مطالعات قرآنی غربی به شمار می‌آید.
وی با بیان این‌که «به نظرم این نگرش‌ها ناشی از فهم نادقیق از مطالعات قرآنی در غرب است، زیرا اگر برداشت درستی از غرب و دایره‌المعارف‌نویسی در غرب داشتیم، حتما انتظار متفاوتی از این مجموعه مکتوب خواهیم داشت» از ویراستاران این مجموعه پرسید که «دایره‌المعارف قرآن در مطالعات و پژوهش‌های قرآنی در غرب چه جایگاهی دارد و انتظار از آن چیست؟»
مازیار، یکی از ویراستاران هم در پاسخ گفت: به این مساله می‌توان از زوایای مختلفی پاسخ داد. از نگاه ویراستاران دایره‌المعارف قرآن، این دایره‌المعارف نماینده و چکیده بیش از یکصد سال مطالعات قرآنی در غرب است اما می‌توانیم از دید مخاطب مطالعات غربی هم این موضوع را ارزیابی کنیم.
وی ادامه داد: به عنوان مخاطب این اثر شاهد وجود مقالات متفاوتی در این اثریم. برخی از این مقالات بسیار جدی، تحقیقی و هم‌سو با مطالعات پژوهشی قرآنی نوشته شده‌اند و از نام برخی نویسندگان چنین انتظاری برمی‌آید، زیرا از شیوه‌های جدید قرآن‌پژوهی غربی پیروی می‌کنند اما برخی مقالات با استانداردهای قرآن‌پژوهی نوین تطابق ندارند و نام نویسندگان آنها هم نشان می‌دهد که غیر از نویسندگان غربی‌اند.
در بخشی از این نشست عباسی اظهار کرد: اصولا دایره‌المعارف‌نویسی علمی، پدیده‌ای غربی است و ریشه در غرب دارد. دایره‌المعارف‌ها جامع دانش‌های موجود در یک حوزه‌اند و آن‌چه در آن علم هست، باید در آن آورده شود اما به دلیل کثرت شاخه‌های علوم در رشته‌های گوناگون، بشر از این خیال بازمانده است.
حسین خندق‌آبادی با اشاره به تحول در دایره‌المعارف‌نویسی غرب اظهار کرد: دایره‌المعارف قرآن هم دچار این تحولات شده است. با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد مجموعه پنج جلدی ترجمه دایره‌المعارف قرآن، این اثر تقریبا تنها مجموعه است که برای نخستین‌بار در ایران منتشر می‌شود. ویراستاران این مجموعه معتقدند این اثر می‌تواند به عنوان آینه تمام‌نمای مطالعات غربی معرفی شود که در نگارش آن سعی شده است اصول کلی مقالات دایره‌المعارفی و گرایش‌های گوناگون رعایت شود.
وی ادامه داد: باید از دایره‌المعارف انتظار دریافت اطلاعاتی را به عنوان درآمد و گزارش داشته باشیم. مخاطب باید بداند که خواندن یک کتاب با خواندن معرفی کتاب خوب تفاوت دارد، زیرا معرفی کتاب رسالت خوانش آن را ندارد. دایره‌المعارف مانند معرفی کتاب کمک می‌کند تا مخاطب اطلاعاتی کلی و جامع را درباره یک موضوع دریافت کند. ترجمه فارسی دایره‌المعارف قرآنی برای خواننده ایرانی بسیار ضرورت داشت، به این علت که مخاطبان با بسیاری از نویسندگان و مولفان آشنا شوند.
سپس امیر مازیار هدف از ترجمه فارسی دایره‌المعارف قرآن را ارایه مجموعه‌ای از دغدغه‌های جدید قرآنی به جامعه ایرانی و شیوه استاندارد مدخل‌نویسی با رعایت ریشه‌های بومی، داخلی و تاریخی برشمرد و عنوان کرد: ما در شیوه کنونی در مدخل‌نویسی و نگارش دایره‌المعارف دنبال جدیدترین روش‌ها و رایج‌ترین مباحثیم تا از دل آن یک چکیده قانع‌کننده به دست آوریم. این در حالی است که به روند تاریخی تحولات یک ایده در زیست‌بوم‌های مختلف توجه نمی‌کنیم.
وی افزود: در مطالعات قرآنی جدید شیوه‌های نوینی مانند بحث‌های زبان‌شناختی یا داده‌های باستان‌شناختی وارد شده‌اند. قدما از این داده‌ها بی‌بهره بودند و پژوهشگران معاصر نسبت به این موضوع بی‌توجه‌اند. این نوع نگاه در شیوه نگارش مداخل دایره‌المعارف‌های جدید غربی استفاده شده است. با این حال، مداخل این اثر آخرین و جامع‌ترین بحث در جامعه نیستند اما کوشیده شده است تا استانداردها رعایت شود.
آقایی هم بیان کرد: خلاء محسوس در نگاه محققان اسلامی، فقدان نگاه تاریخی در مطالعات اسلامی و قرآنی است که در دایره‌المعارف قرآن این نگاه جاری و ساری بوده است. البته برخی از منتقدان مسلمان هم به دایره‌المعارف قرآن انتقادهایی دارند و وظیفه نگارش دایره‌المعارف‌های قرآنی را تنها بر عهده مسلمانان می‌دانند.
حسین خندق‌آباد هم گفت: علم و دانش چیزی نیست که بتوان آن را منحصر به یک قوم دانست، بلکه علوم جنبه داد و ستدی دارند و اگر از فضای خودمان بیرون آییم، نگرش انحصاری علم بی‌معنا می‌شود. ترجمه این دایره‌المعارف به داد و ستد علم رونق می‌بخشد.
مسعود صادقی، دیگر ویراستار این دایره‌المعارف با بیان این‌که عنوان مدخل‌ها و سرمدخل‌ها، چنان‌که در مقدمه ویراستاران نیز آمده، تنها مدخل‌های قرآنی نیست گفت: برخی مدخل‌های این دایره‌المعارف خاص و برخی دیگر عام‌اند. مدخل‌های عام مربوط به سایر ادیانند و برای دانشجویان ایرانی فرصت مناسبی برای نگرش مفهومی‌تر به قرآن فراهم می‌کنند.
وی افزود: مدخل‌های عام امتیاز ویژه‌ای به این اثر می‌دهند و راه را برای پژوهش‌های امروزی در دانشگاه‌های ما هموار می‌کند. ترجمه این مجموعه به مطالعات قرآنی جهت می‌دهد و نیازهای مراجعه‌کنندگان را برطرف می‌کند. اگر نگاهی امروزی به مطالعات قرآنی داشته باشیم، درمی‌یابیم که تکرار حرف‌های گذشته با جامعه جدید تناسب ندارد و پاسخگوی نیازهای امروزی نیست.
عباسی هم درباره مخاطبان ترجمه فارسی دایره‌المعارف قرآنی عنوان کرد: مخاطبان اصلی این مجموعه علاوه بر غربی‌ها، دانشجویان، محققان و افرادی‌اند که در مطالعات ادیان، علوم انسانی و اجتماعی تحقیق می‌کنند.
دایره‌المعارف قرآن مشتمل بر شش جلد است و در حدود سه هزار صفحه نوشته شده است. نخستین جلد این اثر سال 2001 به چاپ رسید و در سال 2006 با چاپ ششمین و آخرین جلد، تالیف این مجموعه عظیم پس از شش سال به پایان رسید. نویسندگان مدخل‌ها همگی از محققان و اسلام‌پژوهان معتبر و سرشناس‌اند و نگارش بسیاری از مدخل‌ها بر عهده محققانی از سراسر کشورهای اسلامی از جمله ایران بوده است.
یکشنبه ۲ تیر ۱۳۹۲ - ۱۵:۳۰
نظر شما