به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست «ایرانشناسی در قزاقستان» با حضور قالیه قنبر بکووا، پژوهشگر و ایرانشناس از قزاقستان و محسن جعفری‌مذهب، پژوهشگر تاریخ و مدیر بخش ایرانشناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی، چهارشنبه (12 تیرماه) در کتابخانه و موزه ملی ملک برپا شد. 

این نشست با همکاری سرای ایرانشناسی کتابخانه ملی ایران برگزار  شد و کارشناسان به بررسی تحولات ایرانشناسی در آسیای میانه با تاکید بر وضعیت آن در جمهوری قزاقستان پرداختند.

جعفری‌مذهب، مدیر بخش ایرانشناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی، گفت: نخستین آشنایی جدی ما با قزاق‌ها در واقع با یک اشتباه رخ داد که تلاش کنونی هم برای رفع این اشتباه است. زمانی که ناصرالدین شاه به اروپا رفت در دیدارش از روسیه با ارتش تزار روس برخورد کرد و از تزار خواست نمونه کوچکی از این ارتش را در ایران به‌وجود آورد و در نهایت یک واحد قزاق در ایران تاسیس شد. از این زمان ما قزاق‌ها را در ادبیات فارسی می‌بینیم. یک واحد قزاق تشکیل می‌شود که در اوجش به یک بریگارد می‌رسد و ما از این قزاق‌ها به عنوان نظامیان زبده ارتش ناصرالدین شاه استفاده می‌کنیم. 

نویسنده و پژوهشگر تاریخ در ادامه گفت: در دوره پهلوی هم هروقت نام قزاق‌ها برده می‌شد باز هم سربازان و بریگارد قزاق به یاد ما می‌آمد و دولت پهلوی هم هر وقت به آن‌ها اشاره کرد می‌خواست بگوید من توانستم یک دولت مقتدر در ایران تشکیل بدهم. از مشخصاتش هم این است که پهلوی بریگارد قزاق را تبدیل به ارتش نوین شاهنشاهی کرد. بنابراین قزاق‌ها سابقه خوشی در تاریخ ما نداشتند. بعد هم انقلابی در ایران رخ داد و نظام جدیدی روی کار آمد و این نظام جدید برای محکوم کردن نظام قدیم کودتای 1299 بازهم موضوع قزاق‌ها را مطرح کرد و این‌که قزاق‌ها در ایران کودتا کردند و یک قزاق کودتاچی پادشاه ایران شد. 

جعفری‌مذهب گفت: در تمام این مدت هیچ‌کدام از ما توجه نداشتیم که آن قزاق‌هایی که درباره آن‌ها صحبت می‌شود هیچ ربطی به مردم جمهوری قزاقستان ندارند. در حقیقت آن‌ها کزاک بودند که در پایین رود دن سکونت داشتند و ارتش آنان لباس‌های ویژه‌ای می‌پوشیدند که مورد توجه ناصرالدین شاه قرار گرفت و در نتیجه این لباس‌ها به ایران آمد و توسط ارتش مورد استفاده قرار گرفت ولی در ایران ما هیچ‌وقت آن ارتش را به عنوان کزاک‌ها نشناختیم بلکه آن‌ها را قزاق می‌دانستیم. 

وی تاکید کرد: در تمام این مدت کسی این اشتباه را تصحیح نکرد در حقیقت قزاق‌ها هم در ایران نماینده‌ای نداشتند و ارتباط محققان ایرانی با محققان قزاقی از طریق اتحاد شوروی صورت می‌گرفت. درواقع تا زمان فروپاشی اتحاد شوروی ارتباطی با قزاق‌ها نداشتیم تا این‌که فروپاشی اتحاد شوروی رخ داد و جمهوری قزاقستان شکل گرفت و در پی آن سفارتخانه‌ای در ایران تاسیس شد و روابط بین دو کشور شکل گرفت. 

در ادامه دکتر قالیه قنبر بکووا درباره وضعیت رشته ایرانشناسی در قزاقستان سخن گفت. وی افزود: ایرانشناسی پس از فروپاشی شوروی در قزاقستان ایجاد شد در حقیقت به دلیل سیاست‌های شوروی، ایرانشناسی بسیار کمرنگ بود تا این‌که بعد از یک توقف 74 ساله و با فروپاشی شوروی نخستین مرکز زبان و ادبیات فارسی به نام فارابی تشکیل شد. 

وی درباره دانشکده شرق‌شناسی قزاقستان گفت: 22 سال از تاسیس این دانشکده می‌گذرد، هشت زبان در این دانشگاه تدریس می‌شود که متاسفانه علاقه دانشجویان به زبان فارسی بسیار کم است و آن‌ها بیشتر تمایل به آموزش زبان‌های چینی، ژاپنی و کره‌ای دارند چرا که در این رشته‌ها فرصت‌های شغلی بیشتری وجود دارد.

مدرس دانشگاه دولتی قزاقستان گفت: در دانشکده، ما بیشتر زبان فارسی یاد می‌دهیم تا علم و تاریخ و ادبیات چرا که نه وقت کافی به ما می‌دهند و نه دانشجویان علاقه‌ای به یادگیری این مطالب دارند. همه این دلایل به علاوه کمرنگ شدن رایزنی فرهنگی و عدم برگزاری همایش‌های ایرانشناسی که باعث گسترش روابط ایرانشناسان سراسر دنیا می‌شوند، باعث شده است که ایرانشناسی در قزاقستان پیشرفت زیادی نداشته باشد اما ما امیدواریم با روی کار آمدن دولت جدید در ایران دوره جدیدی در این حوزه آغاز شود. 

در پایان نشست دکتر جعفری مذهب کتاب «فهرست نسخه های خطی و چاپ سنگی فارسی» تالیف دکتر قالیه قنبر بکووا را معرفی کرد و گفت: فهرست 244 نسخه چاپ سنگی به زبان قزاقی در این کتاب معرفی شده است.

وی افزود: وظیفه ما در قبال چنین کتاب‌هایی معرفی، حمایت و پشتیبانی از پخش و انتشار آن است. در پایان دکتر قنبر بکووا یک نسخه از این کتاب را به کتابخانه و موزه ملی ملک اهدا کرد.