دراين جا کتابخانه‌ای که از سالیان دراز دستخوش تحولات روزگار شده است و اکنون پس از گذران قرن‌ها در صحن شمالی آستان مقدس برپاست. مدفن حضرت عبدالعظيم(ع) از ابتدا مورد توجه شيعيان بوده است و تقريباً نيم قرن پس از وفات آن حضرت، علاقه‌مندان و حتي بعضي حكام و سلاطين نسبت به ساخت بقعه توجه خاص داشته‌اند. قسمتي از سردر آذين شده بقعه(متعلق به زمان آل‌بويه) و حوزه علميه آستان (متعلق به زمان سلجوقيان) بيانگر آن است كه آستان مقدس حضرت عبدالعظيم (ع) از همان ابتدا، پايگاه علمي و فرهنگي بوده و به يقين اين پايگاه علمي از وجود كتابخانه نيز بي‌بهره نبوده است.
امیدعلی مقیمی، کتابدار آستان مقدس حرم، درباره بخش‌های این کتابخانه اين گونه توضیح داد: ساختمان جدید و کنونی کتابخانه آستان مقدس حرم در هفدهمین روز از اردیبهشت ماه سال 1383 افتتاح شده است. در این کتابخانه بخش‌های مختلفی نظیر مخزن کتاب‌های جدید، سالن مطالعه، تعمیر کتاب، نسخ خطی، نشریات، مخزن کتاب‌های چاپ سنگی برخوردار برپایند.
وی افزود: اکنون این کتابخانه از یکصد هزار جلد کتاب و چهار هزار عضو فعال بهره می‌برد و مخاطبان این کتابخانه می‌توانند از سالن‌های مطالعه و خواندن آثار تنها در این محیط بهره ببرند. در حقیقت، آثار کتابخانه آستانه مقدس حرم برای خروج از محوطه کتابخانه به امانت داده نمی‌شوند. همچنین در این مرکز از یازده هزار نسخه نشریه و سه هزار نسخه کتاب به زبان لاتین نگهداری می‌شوند.
نمایی از مخزن این کتابخانه
کتابدار آستان مقدس حرم درباره قدیمی‌ترین نشریه این کتابخانه مي گويد: به نظر می‌رسد هفته‌نامه ایران که در سال‌های 1308 تا 1323 هجری قمری در ایران منتشر می‌شد، قدیمی‌ترین نشریه این کتابخانه باشد. در این نشریه اخبار رسمی همایونی درج می‌شد که یکی از شماره‌های آن به ترور ناصرالدین‌شاه اختصاص دارد و اینک در این کتابخانه وجود دارد.
بخش تعمیر کتاب یک ساله شد
مقیمی درباره بخش تعمیر کتاب کتابخانه آستان حرم مطهر حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) عنوان مي كند: کارشناس بخش تعمیر کتاب این کتابخانه، دوره‌های آموزش برای این کار را در کتابخانه مجلس گذرانده است و اکنون حدود یک سال از آغاز فعالیت بخش تعمیر می‌گذرد.
وی در پاسخ به این سوال که «نخستین اثری که در این بخش تعمیر شد، کدام است؟» گفت: کتاب «شرح لعمه» نوشته شهید ثانی. در حقیقت، کتاب لعمه را شهید اول در سال 956 هجری قمری به رشته تحریر درآورد و از اساسی‌ترین کتاب‌های مذهبی شیعه به شمار می‌آید. کتاب حاضر شرحی بر آن است.
این کتابدار کتابخانه آستان حرم با بیان این‌که بخش تعمیر کتابخانه از خدام افتخاری برای تعمیر مفاتیح الجنان و قرآن کریم دعوت به عمل می‌آورد، مي افزايد: تاکنون هیچ فردی برای انجام این کار به کتابخانه آستان مقدس حرم مراجعه نکرده است که ناشی از ضعف در شیوه اطلاع‌رسانی مناسب محسوب می‌شود.
نمایی از بخش تعمیر کتاب
کتیبه سنگی معرق منحصر به فرد در سالن مطالعه برادران
اطراف سقف سالن مطالعه برادران این کتابخانه، به کتیبه‌ای از آیات سوره واقعه مزین شده است. وی درباره این کتیبه مي گويد: این کتیبه منحصر به فردی در ایران است که به نوعی هنر معرق سنگ به شمار می‌آید. کتیبه آیات سوره واقعه در سال 1329 با قلم و چکش حسین حجارباشی، نوه حجارگر سنگ قبر ناصرالدین شاه، شکل گرفت. در حقیقت، سال‌ها پیش این کتیبه بر سر مزاری که در حرم مطهر وجود داشت، نصب بود اما پس از تغییر و تحولات تاریخی آن را از اولیه خارج کرديم و در این مکان فرهنگی و مقدس نگهداری می‌کنیم.
کتابخانه شماره 2 در انتظار طراحان و اهداکنندگان
بخشی از این بازدید به حضور در کتابخانه شماره 2 کتابخانه آستان مقدس حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) مي گذرد. به گفته مقیمی، در احداث کتابخانه جدید آستان مقدس حرم کوشیده‌اند تا نواقص کتابخانه شماره 1 برطرف و امکانات جدید و پیشرفته‌ای به مراجعان ارایه شود. این کتابخانه از سالن‌های مطالعه خواهران و برادران، بخش کودک، سرسرا، سیستم تهویه جدید و سیستم نورپردازی مناسب بهره خواهد برد.
مسوول كتابخانه آستان مقدس حضرت عبدالعظيم(ع) درباره شرایط فعلی این کتابخانه عنوان مي كند: مکان کتابخانه شماره 2 آستان مقدس در سال 1338 از سوی سرتیپ محمد میمند وقف کتابخانه شد. سال‌ها پیش در طرح توسعه آستان مقدس حرم، این مکان به تجاری تبدیل شده بود اما با پیگیری‌ها توانستیم آن را باز پس بگیریم.
وی ادامه داد: اکنون مراحل احداث این کتابخانه به پایان رسیده است و با تخصیص بودجه برای تهیه تجهیزات آن، پیش‌بینی می‌شود کتابخانه شماره 2 را 22 بهمن امسال افتتاح کنیم. این در حالی است که مقدمات و شرایط این کتابخانه زیر نظر آستان مقدس حرم اداره می‌شود. البته خیرین می‌توانند برای سهیم شدن در این کار خیر همکاری کنند. این همکاری دربرگیرنده مسایل مالی و تخصص در ایده برای طراحی تجهیزات منحصر به فرد این کتابخانه می‌شود.
نمایی از کتابخانه شماره 2
مسوول كتابخانه آستان مقدس حضرت عبدالعظيم(ع) درباره سابقه این کتابخانه بیان مي كند: متاسفانه از چگونگي تاسيس نخستين كتابخانه اطلاع دقيقي در دست نيست اما برخی شواهد نشان مي‌دهد که سال 942 هجری قمري كه شاه طهماسب صفوي اقدام به توسعه آستان حضرت عبدالعظيم(ع) و امامزاده حمزه(ع) كرد، پس از ساخت رواق و شبستان‌هاي شرقي و غربي، توليت آستان را به يكي از فرزندان خاتم المجتهدين (داماد محقق كركي) كه از جايگاه علمي والايي برخوردار بود، سپرد. در همان عصر، حوزه علميه و كتابخانه كه با حمله مغول و تيمور منهدم شده بود، حيات مجدد پيدا كرد و كتابخانه معظم و معتبري با مجموعه‌اي از كتاب‌هاي نفيس و كم‌نظير داير شد.
مقیمی بیان کرد: شاه عباس صفوي در بازگشت از سفر مازندران با رسيدن به تهران سخت بيمار مي‌شود و براي بهبود خويش به حضرت عبدالعظيم(ع) متوسل شده، نذر مي‌كند تا در صورت بهبودي، هديه‌اي تقديم آستان كند كه پس از بهبودي، براي اداي نذرش 120 جلد كتاب را با خط و مهر خود به كتابخانه آستان مقدس حضرت عبدالعظيم(ع) وقف و در وقفنامه آن بيان مي‌كند كه «هركس اين كتاب‌ها را از كتابخانه خارج كند، در خون حضرت اباعبدالله الحسين(ع) شريک و سهيم است». با از بين رفتن كتابخانه، كتاب‌هاي وقفي نيز به تاراج رفت و با تاسيس كتابخانه جديد تنها شش جلد از آن‌ها به كتابخانه بازگشت و اكنون در كتابخانه فعلي موجود است،
وی ادامه داد: كتابخانه جديد آستان مقدس حضرت عبدالعظيم(ع) در سال 1323 شمسي تاسيس و كتابي از سوی زائران در حرم پيدا مي‌شود كه آن را نزد جواد موذني (موذن آستان) مي‌برند. موذني پشت اين كتاب كه متعلق به كتابخانه حرم بود، عكس ملامحمد كتابدار را مشاهده مي‌كند و پي به وجود كتابخانه قبلي مي‌برد و موجوديت آن را با توليت وقت، حاج سيداحمد هدايتي كه فردي فاضل، متدين و علاقه‌مند به علم و ادب بود، در ميان مي‌گذارد و احياي مجدد كتابخانه آستان مقدس را خواستار مي‌شود كه حاج سيداحمد هدايتي نيز وي را همراه با فرزند خود دكتر محمدعلي هدايتي (استاد دانشكده حقوق دانشگاه تهران) مامور تاسيس كتابخانه کنونی كرد.
15 شوال برابر با نخستین روز شهریورماه، سالروز وفات حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) است.
نظر شما