به گزارش خبرگزاری كتاب ايران (ايبنا) به نقل از شبکه خبری الجزیره، اين نگاه در طول سالها بر عرصه ادبی يمن سايه افكنده بود، اما متغيرهای اجتماعی و فكری كه در تاريخ معاصر اين كشور رخ داد، زن يمنی را برای ورود به عرصه اين تجربه مخاطره‌آميز بر انگيخت و در پس آن توانست حضوری نه چندان قوی ولی پايدار را ايجاد كند و با نامهايی كه توانستند وجودی حقيقی به ادبيات زنانه در يمن ببخشند، مشروعيت خود را به دست آورد.
پژوهشهای چندی در حوزه ادبيات و نقد ادبی بر اين عقيده‌اند كه نخستين متن ادبی زنانه در يمن در دوره معاصر، متنی روايی بوده كه اكتبر 1957 در روزنامه «اليقظة» به چاپ رسيده است. شماره دهم اين روزنامه عدنی در آن تاريخ متنی را با عنوان «نبيل» از نويسنده‌ای ناشناس منتشر كرد و تنها به ذكر كنيه آن فرد در پايان متن با عنوان «ام حمزه» اكتفا شده بود.
از آن تاريخ بود كه آثار داستانی از نويسندگانی چون فوزيه عبدالرزاق و ساميه محمود منتشر شد و شقيقه روقري توانست نخستين مجموعه داستان خود را با نام «تپشهای يك قلب» در سال 1970 منتشر كند.
شايد بتوان فاطمه العشبي را نخستين بانوی يمنی دانست كه شعری را در اوايل دهه 80 به نام خود ثبت كرد. هنوز يك دهه از اين اعلام حضور نگذشته بود كه نگاه محافل ادبی به بانوان شاعری چون هدی أبلان، ابتسام المتوكل و سعاد عبدالملك جلب شد. حضور اين زنان در كنار نويسندگانی چون هدی العطاس، نبيله الزبير، ناديه الكوكبانی وأروی عثمان در دهه نود، تغييری كيفی را در عرصه ادبی يمن نوید داد.
اين حضور و استمرار آن، چندان هم ساده صورت نگرفت ولی بانوان شاعر و نويسنده يمنی توانستند تا حد زيادی از مشكلات پيش رو عبور كنند. به‌طور مثال بانوی پژوهشگر يمنی، ايناس قائد، معتقد است زن يمنی در مسير ادبی اين كشور توانسته است با اقتدار از سختیهای حقيقی عبور كند و مهمترين آن هم شناسايی حق زنان در اين عرصه است. وی معتقد است كه مشاركت فعال زنان نويسنده و شاعر در فعاليتهای مختلف ادبی و انتشار آثار متعدد آنان نه تنها از سوی ناشران خصوصی، بلكه توسط وزارت فرهنگ، اتحاديه نويسندگان و دیگر مراكز ادبی، از جمله دلايل اثبات اين شناسايی است.
اما از ديگر سو، ناديه الكوكبانی نويسنده يمنی معتقد است كه هنوز برخی سختی‌ها و موانع بر سر راه بانوان نويسنده و شاعر يمنی وجود دارد كه آنها را از اختصاص وقت كافی برای خلق آثار خلاقانه بازمی‌دارد. كوكبانی از سوی ديگر، ظهور نشريات و روزنامه‌های تخصصی ادبی را كه در خلال دو دهه گذشته وارد فضای ادبی شده‌اند، فرصت مناسبی برای زنان شاعر و نويسنده برای حضور در اين عرصه می‌داند.
با گسترش فضای مجازی و رشد شبكه‌های اينترنتی هم، عبدالرحمن مراد، منتقد ادبی يمنی، از پديده‌ای تازه با عنوان اديبان فيس‌بوكی نام می‌برد و فضای مجازی را عاملی برای تشويق عنصر خلاقانه در ميان نويسندگان و شاعران زن يمنی به شمار می‌آورد.
شنبه ۲۳ شهریور ۱۳۹۲ - ۱۱:۲۸
نظر شما