به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، در دفاع مقدس می‌توان به نقش زنان از دو زاویه کلی نگاه کرد. نخست آن فداکاری‌ها و ایثاری که در جبهه‌های نبرد به انجام رسانده‌اند و دیگر نقش زنان میهنمان در پشتیبانی از رزمندگان در عرصه دفاع مقدس. اما زمانی که از زاویه ادبیات دفاع مقدس به نقش زنان نگاه می‌کنیم با چند رویکرد روبروییم.
ادبیات زنانه در دفاع مقدس، بانوان نویسنده‌ای که از دفاع مقدس نوشته‌اند، نویسندگانی که به موضوع زنان در دفاع مقدس پرداخته‌اند و بانوان نویسنده‌ای که خود طعم تلخ جنگ یا اسارت را چشیده‌اند و چه بسا که همین مساله آن‌ها را به نگارش اثری درباره جنگ، آن هم جنگ تحمیلی که از آن به عنوان دفاع مقدس یاد می‌شود، سوق داده‌است، نمونه‌هایی از رویکرد‌های ادبی به بحث زنان و زنانه‌نگاری در دفاع مقدس است.
این گزارش با توجه به برخی آثار، نگاهی دارد به نحوه پرداخت به سهم زنان در دفاع مقدس و نیز شیوه‌های پرداخت بانوان نویسنده به موضوع جنگ تحمیلی.
قاسم یاحسینی یکی از نویسندگانی است که در کتاب «زیتون سرخ» به موضوع بانوان آسیب‌دیده از جنگ تحمیلی پرداخته است. «زیتون سرخ» به فعالیت‌های دوران انقلاب و دفاع مقدس «ناهید یوسفیان»، نخستین دانشمند زن ایرانی در عرصه هسته‌ای می‌پردازد.
وی از مبارزان انقلابی و دانشجویان رشته فیزیک هسته‌ای بود که پس از ازدواجش در سال 1357 ماجرای جنگ تحمیلی نا خواسته او را درگیر می‌کند. در ماه‌های ابتدایی جنگ تحمیلی، بر اثر انفجار خمپاره، همسر ناهید یوسفیان به شهادت رسید و پای پسرش نیز قطع شد. خاطرات ناهید یوسفیان، به وقایع منجر به پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی پرداخته است.
معصومه رامهرمزی از گروه نویسندگانی است که تجربه ملموسش از وقایع جنگ تحمیلی، او را به نوشتن در حوزه دفاع مقدس ترغیب کرده‌است. «یکشنبه آخر» نام خاطرات خودنوشت او از جنگ تحمیلی است. وی که به عنوان امدادگر از سال 1359 در جبهه‌ها حضور داشت، در خاطراتش روایت خوش‌آیند و مستندی از جنگ تحمیلی را تا زمان آزادسازی خرمشر ارایه کرده است.
رامهرمزی به ایبنا گفت که بخش دیگری از خاطرات خود‌نوشته‌اش از جنگ تحمیلی را هم نوشته، اما هنوز آن را به ناشری نسپارده است.
کتاب‌های «خاطرات ایران» و «دختر شینا» گونه‌هایی دیگر از پرداختن به خاطرات زنان از دفاع مقدس‌اند. شیوا سجادی برای تدوین کتاب «خاطرات ایران» 50 ساعت پای صحبت‌های ایران ترابی از امدادگران سال‌های جنگ تحمیلی نشسته است و خاطرات او را از زمان انقلاب اسلامی آغاز می‌کند.
«دختر شینا» هم حاصل مصاحبه بهناز ضرابی‌زاده با همسر شهید حاج ستار ابراهیمی هژیر است. این کتاب، داستانی جذاب را از زندگی خانوادگی شهید ابراهیمی در زمان جنگ تحمیلی روایت می‌کند.
در همین زمینه، انتشارات روایت فتح هم پس از آن‌‌که نخستین بخش از مجموعه «از چشم‌ها»ی این انتشارات مورد استقبال قرار گرفت، انتشار کتاب‌هایی را در زیر مجموعه «نیمه پنهان ماه» آغاز کرد. این مجموعه کتاب‌ها به شهیدان جنگ تحمیلی از نگاه همسرانشان پرداخته‌اند. زندگی شهیدان مصطفی چمران، منوچهر مدق، سعید جان‌بزرگی و مهدی زین‌الدین از پرمخاطب‌ترین کتاب‌های مجموعه «نیمه پنهان ماه»اند که به دلیل استقبال مخاطبان به تازگی، دومین‌‌بار زیر چاپ رفته‌اند.
از دیگر ناشرانی که از همین وجه به زندگی شهیدان پرداخته‌اند، انتشارات «سوره سبز» است. کتاب «تاوان شیرین» این انتشارات شرح زندگی شهید ابراهیم مهران‌راد به روایت همسرش و به قلم محسن صادق‌نیاست.
همچنین کتاب دیگری از سوره سبز با عنوان «نازی اسطوره مقاومت» نوشته معصومه رنجبر به خاطرات یک خانواده ارتشی که درگیر جنگ تحمیلی بوده‌اند، پرداخته است. بیشتر خاطرات این کتاب مستند هستند، اما داستان بر محور شخصیت یک نظامی ارتشی با نام مستعار روزبه دنبال می‌شود.
نقش زنان در دوران دفاع مقدس در قالب شعر هم مورد توجه بوده است. انتشارات هزاره ققنوس مجموعه شعر «انار سرخ، زیتون سرخ» به قلم پونه نکویی را در همین زمینه منتشر کرده است. همچنین مجموعه شعر «نفحه فردوس» این انتشارات شعر‌های سارا جلوداریان درباره دفاع مقدس را در بر دارد.
به نظر می‌رسد با توجه به رویکرد‌ها و زوایای مختلف ادبی به موضوع ادبیات زنان در دفاع مقدس، این موضوع بتواند به عنوان یک گونه ادبی مد نظر قرار بگیرد.
ادبیات زنانه در دفاع مقدس، بانوان نویسنده‌ای که از دفاع مقدس نوشته‌اند، نویسندگانی که به موضوع زنان در دفاع مقدس پرداخته‌اند و بانوان نویسنده‌ای که خود طعم تلخ جنگ یا اسارت را چشیده‌اند و چه بسا که همین مساله آن‌ها را به نگارش اثری درباره جنگ، آن هم جنگ تحمیلی که از آن به عنوان دفاع مقدس یاد می‌شود، سوق داده‌است، نمونه‌هایی از رویکرد‌های ادبی به بحث زنان و زنانه‌نگاری در دفاع مقدس است.
این گزارش با توجه به برخی آثار، نگاهی دارد به نحوه پرداخت به سهم زنان در دفاع مقدس و نیز شیوه‌های پرداخت بانوان نویسنده به موضوع جنگ تحمیلی.
قاسم یاحسینی یکی از نویسندگانی است که در کتاب «زیتون سرخ» به موضوع بانوان آسیب‌دیده از جنگ تحمیلی پرداخته است. «زیتون سرخ» به فعالیت‌های دوران انقلاب و دفاع مقدس «ناهید یوسفیان»، نخستین دانشمند زن ایرانی در عرصه هسته‌ای می‌پردازد.
وی از مبارزان انقلابی و دانشجویان رشته فیزیک هسته‌ای بود که پس از ازدواجش در سال 1357 ماجرای جنگ تحمیلی نا خواسته او را درگیر می‌کند. در ماه‌های ابتدایی جنگ تحمیلی، بر اثر انفجار خمپاره، همسر ناهید یوسفیان به شهادت رسید و پای پسرش نیز قطع شد. خاطرات ناهید یوسفیان، به وقایع منجر به پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی پرداخته است.
معصومه رامهرمزی از گروه نویسندگانی است که تجربه ملموسش از وقایع جنگ تحمیلی، او را به نوشتن در حوزه دفاع مقدس ترغیب کرده‌است. «یکشنبه آخر» نام خاطرات خودنوشت او از جنگ تحمیلی است. وی که به عنوان امدادگر از سال 1359 در جبهه‌ها حضور داشت، در خاطراتش روایت خوش‌آیند و مستندی از جنگ تحمیلی را تا زمان آزادسازی خرمشر ارایه کرده است.
رامهرمزی به ایبنا گفت که بخش دیگری از خاطرات خود‌نوشته‌اش از جنگ تحمیلی را هم نوشته، اما هنوز آن را به ناشری نسپارده است.
کتاب‌های «خاطرات ایران» و «دختر شینا» گونه‌هایی دیگر از پرداختن به خاطرات زنان از دفاع مقدس‌اند. شیوا سجادی برای تدوین کتاب «خاطرات ایران» 50 ساعت پای صحبت‌های ایران ترابی از امدادگران سال‌های جنگ تحمیلی نشسته است و خاطرات او را از زمان انقلاب اسلامی آغاز می‌کند.
«دختر شینا» هم حاصل مصاحبه بهناز ضرابی‌زاده با همسر شهید حاج ستار ابراهیمی هژیر است. این کتاب، داستانی جذاب را از زندگی خانوادگی شهید ابراهیمی در زمان جنگ تحمیلی روایت می‌کند.
در همین زمینه، انتشارات روایت فتح هم پس از آن‌‌که نخستین بخش از مجموعه «از چشم‌ها»ی این انتشارات مورد استقبال قرار گرفت، انتشار کتاب‌هایی را در زیر مجموعه «نیمه پنهان ماه» آغاز کرد. این مجموعه کتاب‌ها به شهیدان جنگ تحمیلی از نگاه همسرانشان پرداخته‌اند. زندگی شهیدان مصطفی چمران، منوچهر مدق، سعید جان‌بزرگی و مهدی زین‌الدین از پرمخاطب‌ترین کتاب‌های مجموعه «نیمه پنهان ماه»اند که به دلیل استقبال مخاطبان به تازگی، دومین‌‌بار زیر چاپ رفته‌اند.
از دیگر ناشرانی که از همین وجه به زندگی شهیدان پرداخته‌اند، انتشارات «سوره سبز» است. کتاب «تاوان شیرین» این انتشارات شرح زندگی شهید ابراهیم مهران‌راد به روایت همسرش و به قلم محسن صادق‌نیاست.
همچنین کتاب دیگری از سوره سبز با عنوان «نازی اسطوره مقاومت» نوشته معصومه رنجبر به خاطرات یک خانواده ارتشی که درگیر جنگ تحمیلی بوده‌اند، پرداخته است. بیشتر خاطرات این کتاب مستند هستند، اما داستان بر محور شخصیت یک نظامی ارتشی با نام مستعار روزبه دنبال می‌شود.
نقش زنان در دوران دفاع مقدس در قالب شعر هم مورد توجه بوده است. انتشارات هزاره ققنوس مجموعه شعر «انار سرخ، زیتون سرخ» به قلم پونه نکویی را در همین زمینه منتشر کرده است. همچنین مجموعه شعر «نفحه فردوس» این انتشارات شعر‌های سارا جلوداریان درباره دفاع مقدس را در بر دارد.
به نظر می‌رسد با توجه به رویکرد‌ها و زوایای مختلف ادبی به موضوع ادبیات زنان در دفاع مقدس، این موضوع بتواند به عنوان یک گونه ادبی مد نظر قرار بگیرد.
نظر شما