خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- میرزا عبدالغفارخان از سال 1276 قمری تدریس در دارالفنون را آغاز کرد و پس از مدت کوتاهی معلم کل علوم ریاضی آن مدرسه شد. او به تدریج به کمبود کتاب‌های درسی در رشته علوم در این مدرسه پی برد و از آنجایی که اعتقاد داشت اگر کتاب‌های علمی به زبانی غیر از زبان فارسی نگاشته شود، تعلیم و یادگیری آن بیش از دو سال به طول می‌انجامد تصمیم به تالیف کتاب‌های علمی به زبان فارسی گرفت.
تالیف 20 کتاب علمی
این معلم مدرسه دارالفنون، در رشته‌های مختلف علوم مانند ریاضی و هیات شروع به تالیف کتاب کرد، به‌طوری‌که تا پایان 29 سالگی بیش از 20 کتاب علمی برای تدریس در این مدرسه به رشته تحریر درآورد.
موضوعات کتاب‌های نگاشته شده از سوی میرزا عبدالغفار، شامل حساب، هندسه، جبر و مثلثات بود و در میان سایر کتاب‌های او می‌توان کتاب‌هایی با موضوع جغرافیا، نقشه‌برداری و آمارگیری از نفوس را نیز مشاهده کرد.
تقویم و تطبیق سال میلادی و هجری؛ دیگر دستاورد نجم‌الدوله
استخراج تقویم از دیگر دستاوردهای این عالم است. وی پس از 13 سال کار در مدرسه دارالفنون به فکر استخراج تقویم افتاد و در صدد برقراری ارتباط منطقی بین هجرت پیامبر (ص) و برج‌ها و روزهای سال شمسی برآمد. ناصرالدین شاه نیز به دلیل علاقه به این موضوع کتابی به زبان فرانسه درباره تقویم به نجم‌الدوله اهدا کرد. نجم‌الدوله نیز کتاب اهدایی را به زبان فارسی ترجمه کرده و آن‌را «آسمان» نام گذاشت.
تطبیق سال‌های هجری و میلادی، سرشماری جمعیت تهران و تهیه نقشه راه‌ها و جاده‌ها از دیگر اقدامات و خدمات این محقق ایرانی به علم است.
آثار نجم‌الدوله
سه اثر از عبدالغفار نجم‌الدوله نیز از سوی احمد کتابی تصحیح و به چاپ رسیده است که «رساله تطبیقیه»، «تشخیص نفوس دارالخلافه» و «سفرنامه خوزستان» عناوین این کتاب‌هاست.
از دیگر آثار این دانشمند ایرانی می‌توان به جدول لگاریتم، قانون ناصری، بدایه‌النجوم، اصول هندسه، بدایه‌الحساب، وسیط‌الحساب،کفایه الجغرافی و کفایه‌الحساب اشاره کرد.
نجم‌الدوله؛ از شاگردی تا استادی
میرزا عبدالغفارخان منجم باشی، فرزند آخوند ملا‌علی محمد اصفهانی بود. پدرش یکی از ریاضی‌دانان معروف عصر خود به‌شمار می‌آمد و ریاضی و نجوم را به خوبی می‌دانست و بدون آگاهی جدول لگاریتم را کشف کرده و به حل عددی معادلات درجه سوم نیز نایل شده بود. عبدالغفار نیز با داشتن چنین پدری از کودکی در فضایی آکنده از علم و دانش رشد کرد و به تحصیل علوم ریاضی، هیات و نجوم قدیم پرداخت.
اعتضاد‌السلطنه، وزیر معارف و رییس دارالفنون با دیدن نبوغ ملا‌علی وی و خانواده‌اش را به تهران دعوت کرد و از تجربیات علمی پدر عبدالغفار در اداره دارالفنون استفاده کرد.
میرزاعبدالغفارخان پس از درگذشت میرزارضا نجم‌الملک، منجم‌باشی عباس‌میرزا به سمت منجم‌باشی عباس‌میرزا درآمد و پس از چندی به نجم‌الدوله ملقب شد.
میراز‌عبدالغفار منجم‌الدوله پس از 50 سال تحقیق، تدریس و تالیف کتاب‌های علمی و ترویج علم نجوم در 71 سالگی درگذشت و در شهرری به خاک سپرده شد.
شنبه ۶ مهر ۱۳۹۲ - ۱۱:۰۹
نظر شما