به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) به نقل از روابط عمومی موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، میربرهان‌الدین محمدباقر حسینی استرآبادی مشهور به «میرداماد» و متخلص به «اشراق» فیلسوف، حکیم، متکلم و فقیه برجسته دوره صفویه، از ارکان مکتب عقلی- فلسفی اصفهان و بنیانگذار «حکمت یَمانی» است که به این دلیل به «معلّم ثالث» نیز شهرت یافته است.
«تقویم‌الایمان» تقریبا یک دوره کامل مباحث فلسفی را در خود جای داده که ساختار و شاکله نظام فلسفی «میرداماد» در آن به اختصار ترسیم شده است. قرینه‌ها در این تقویم بیانگر آن است که «تقویم‌الایمان» کتاب درسی بوده و مولف، آن را برای آموختن به شاگردان نگاشته است.
در صفحه عنوان رساله چنین آمده است: «لهذا الکتاب اربعه اسماء: التصحیحات و التقویمات، التصحیح و التقویم، تصحیح العقاید، تقویم‌الایمان». همچنین این دو بیت از میرداماد در پشت نسخه نوشته شده است: «جز صانع بی‌همال قیومی نیست/ مصنوع به جز هالک معدومی نیـست ... در عالم حق که خود حقیقت همه اوست/ عالم به مثل نقطه موهومی نیست».
نسخه «تقویم‌الایمان» به خط نستعلیق نگارش شده و دارای حاشیه‌نویسی، عنوان و نشان شنگرف، 99 برگ 15 سطری در اندازه‌های 2/13× 5/19 سانتی‌متر است. این رساله روی کاغذ ترمه نگارش یافته است و جلد میشن لایی قهوه‌ای دارد.
نسخه نفیس «تقویم‌الایمان» به خط میرداماد به شماره ثبت 1183 در گنجینه کتابخانه و موزه ملی ملک قرار دارد.
درباره زندگانی این فیلسوف بزرگ باید گفت که پدر این فیلسوف «میرشمس‌الدین محمد استرآبادی» چون با دختر «محقق کَرَکی» ازدواج کرد، لقب «داماد» گرفت و «محمدباقر» نیز این لقب را از پدر به ارث برد. او در کودکی به همراه خانواده به توس کوچ کرد و علوم دینی، فلسفه و ریاضیات را نزد استادانی نظیر سیدنورالدین علی بن ابی‌الحسن عاملی، شاگرد شهید ثانی آموخت. میربرهان‌الدین محمدباقر حسینی استرآبادی سپس راه قزوین را که از سال962 هجری قمری پایتخت صفویان بود، در پیش گرفت و مدتی در اردوی معلا به تدریس پرداخت. وی سال 988 هجری قمری در راه زیارت مشهد مقدس چندی در کاشان اقامت گزید. او تحصیلات خود را در اصفهان نزد استادانی همچون امیر فخرالدین محمد سماک استرآبادی، شیخ عزالدین حسین بن عبدالصمد عاملی پدر شیخ‌بهایی و شیخ عبدالعالی بن علی بن عبدالعالی کَرَکی، دایی خودش تکمیل کرد.
میرداماد افزون بر احاطه به همه فنون ادبی، از بیانی روان نیز برخوردار بود. او البته در آثار فنی خود مانند «تقویم‌الایمان» از واژگان نامانوس و غریب، بسیار بهره برد و گاه در ترکیب و ساختار عبارت‌ها نیز از قاعده‌های معمول کناره گرفت. همین مساله، نثر وی را متکلف و پیچیده کرده است. این مساله، اما نشانه ناتوانی میرداماد نیست، بلکه از سادگی در بیان افکار نشان دارد که وسیله‌ای برای دوری وی از آزاری است که فلاسفه از آن برکنار نبوده‌اند.
میربرهان‌الدین محمدباقر حسینی استرآبادی سال 969 هجری قمری در استرآباد دیده به جهان گشود و سال 1041 هجری قمری در نجف درگذشت.
دوشنبه ۸ مهر ۱۳۹۲ - ۱۰:۰۱
نظر شما